Kịch bản Đài Loan 2027?

Các mạng xã hội như của Ian Ellis Jones, một nhà báo và nhà quan sát tình hình Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương có tên tuổi, không ngớt báo động rằng trong "cuộc phô trương sức mạnh hàng hải lớn nhất cho đến nay..., các tàu Trung Quốc đang hoạt động trong khu vực eo biển - giảm so với hơn 100 tàu vào đầu tuần này - song vẫn vượt qua cuộc triển khai hải quân quy mô lớn của Trung Quốc vào tháng 12 năm ngoái". 

Tức cường độ hoạt động vào cuối năm nay của hải quân Trung quốc (PLAN) đang ngày một cao hơn.

Đường đi của PLAN

Cũng theo Ian Ellies Jones 6-12, hai trong số ba tàu sân bay của PLAN đã khởi hành trong tuần trước. Tàu sân bay Sơn Đông (số 17) đang ở Biển Đông, và tàu sân bay Liêu Ninh (số 16) đã hoạt động ở biển Hoa Đông và Hoàng Hải. 

Còn tàu sân bay thứ ba, chiếc Phúc Kiến (số 18), mới được đưa vào hoạt động, vẫn đang neo đậu tại cảng, nhưng có thể tham gia các cuộc tập trận trong tương lai.

Thành ra, không đơn giản là PLAN đang triển khai non 100 tàu các loại, mà là ít nhất hai "nắm đấm" với các tàu sân bay cùng các tàu hộ tống phối thuộc. 

Theo Ian Ellies Jones, các tàu Trung Quốc tập trung tại vùng biển trải dài từ phía nam Hoàng Hải qua biển Hoa Đông và xuống Biển Đông đang tranh chấp, cũng như ra Thái Bình Dương.

Tạm lấy thí dụ nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh tiến vào Tây Thái Bình Dương vào ngày 6-12 với thành phần bao gồm: tàu sân bay Liêu Ninh, tàu tuần dương Type 055 Nam Xương (số 101), khu trục hạm Type 052D Tây Ninh (số 117), khu trục hạm Type 052D (số 124). 

Nhóm tác chiến tàu sân bay này đã di chuyển giữa đảo Okinawa và Miyako, và gần đây nhất cách đảo Okidaitōjima khoảng 270km về phía tây.

Cũng theo Ian Elies Jones, nhóm tác chiến đổ bộ Hải Nam, được phát hiện lần cuối cách Palau khoảng 500 hải lý về phía bắc, đang được Úc theo dõi chặt chẽ. 

Palau là một quần đảo độc lập cách nước Úc khoảng 6 giờ bay, là quốc gia đặc biệt ở chỗ là đồng minh ngoại giao hiếm hoi của Đài Loan không chỉ tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, mà cả trên thế giới. 

Tháng 6-2024, Tổng thống Palau Surangel Whipps Jr. đã than phiền Trung Quốc đang lợi dụng du lịch để gây sức ép buộc Palau cắt đứt quan hệ với Đài Loan, gọi đây là "vũ khí hóa du lịch".

Quy mô chưa từng có

Điều khiến các nhà phân tích lo lắng không hẳn là sự hiện diện gia tăng ngay sát Đài Loan, mà là quy mô và thời điểm chưa từng có, theo trang tin tức Vision Times. Việc triển khai lực lượng này của Bắc Kinh đã bắt đầu từ giữa tháng 11 mà không có tín hiệu báo trước. 

Đối với các nhà quan sát khu vực, đây dường như không phải là một cuộc huấn luyện thường lệ, mà là nỗ lực có chủ đích nhằm thăm dò phản ứng của Washington, Tokyo và nhiều nơi khác.

Focus Taiwan 3-12 dẫn lời người đứng đầu Cơ quan Tình báo Đài Loan (NSB) Thái Minh Yến cho rằng quân đội Trung Quốc có thể sẽ tổ chức một cuộc tập trận quân sự quy mô lớn khác trước cuối năm nay, và Đài Loan phải luôn trong tư thế sẵn sàng. 

Trong điều trần trước cơ quan lập pháp, ông Thái cho biết thêm rằng Quân đội Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) thường xuyên tổ chức các cuộc tập trận vào tháng 11 và tháng 12 hằng năm để kiểm tra khả năng sẵn sàng chiến đấu.

Giám đốc NSB nhấn mạnh việc PLA có thể xem xét kết hợp một số cuộc tập trận thường kỳ này thành một cuộc tập trận quy mô lớn nhắm vào Đài Loan là "không có gì khó hiểu". 

Cụ thể theo ông Thái, hiện có bốn hạm đội PLAN ở Tây Thái Bình Dương, và NSB đang phối hợp với quân đội và các đơn vị tình báo khác của Đài Loan, cũng như trao đổi thông tin tình báo với các quốc gia khác liên quan. 

Phát biểu sau cùng này của giám đốc NSB đưa ra để trả lời yêu cầu bình luận về khả năng PLA tổ chức tập trận quy mô lớn gần Đài Loan trong bối cảnh căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản liên quan đến những bình luận của Thủ tướng Nhật mới đây về phản ứng của Tokyo trước tình huống khẩn cấp liên quan đến Đài Loan.

Ông Thái cũng nói với các nhà lập pháp rằng tính đến nay, tổng cộng 8 tàu chiến của 8 quốc gia đã thực hiện 12 lần đi qua eo biển Đài Loan trong năm nay, và nêu rõ 8 quốc gia đó là Hoa Kỳ, Nhật Bản, Canada, Úc, New Zealand, Việt Nam, Anh và Pháp.

Về phần Trung Quốc, thật ra đây không phải lần đầu trong năm nay PLAN triển khai cùng lúc hai tàu sân bay. Hồi tháng 6, hai nhóm tác chiến tàu sân bay Trung Quốc cũng đã đồng thời được triển khai đến Tây Thái Bình Dương. 

Lần đó, phía Nhật Bản đã giành quyền nhận dạng và loan báo sự xuất hiện này ngay vào lúc tàu sân bay USS George Washington, vốn được hải quân Mỹ triển khai tiền phương, vừa rời cảng nhà Yokusuka tại Nhật Bản.

Lần đó, các tàu sân bay Sơn Đông, tàu tuần dương Tuân Nghĩa (số 107), khinh hạm Vân Thành (số 571) và Hành Thủy (số 572), cùng tàu chở dầu hạm đội CNS Sát Can Hồ (905) đã được phát hiện đang di chuyển trong khu vực cách đảo Miyako 550km về phía đông nam vào hôm 7-6. 

Qua ngày 9-6, tàu sân bay Sơn Đông đã phóng và thu hồi các máy bay chiến đấu và trực thăng trên tàu, theo Văn phòng Tổng tham mưu Nhật Bản. Trong khi đó, tàu sân bay thứ hai Liêu Ninh và nhóm tác chiến hoạt động ở biển Philippines. 

Lần đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani cho biết Nhật Bản đã liên lạc với Trung Quốc qua các kênh ngoại giao để đảm bảo an ninh của Nhật Bản và ngăn chặn mọi mối đe dọa. Ông cho biết Trung Quốc đang có kế hoạch cải thiện năng lực hoạt động của hai tàu sân bay đang hoạt động ở vùng biển và không phận cách rất xa Trung Quốc đại lục.

Phản ứng của Nhật Bản

Trong bối cảnh PLAN hiện đang triển khai vươn xa tới các chu vi phòng thủ của Nhật Bản và đồng minh, Nhật Bản đã xúc tiến kế hoạch tăng cường quốc phòng, thúc đẩy việc lắp đặt radar giám sát, kiểm soát di động cùng các thiết bị khác trên các đảo ở Thái Bình Dương nhằm củng cố thế trận phòng không, theo bản tin của hải quân Mỹ USNI 10-6.

Bộ trưởng Quốc phòng khi đó Nakatani phát biểu: 

"Chúng tôi dự định tiếp tục công khai thông tin từ các hoạt động giám sát và theo dõi một cách kịp thời và phù hợp, đồng thời chứng minh rằng Nhật Bản đang tiến hành thu thập thông tin và giám sát một cách toàn diện, qua đó thể hiện ý chí và khả năng của Nhật Bản trong việc ngăn chặn các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực hoặc các hành động tương tự khác". 

Có thể thấy PLAN, nay đã đạt điều kiện làm chủ một cặp tàu sân bay, đang triển khai các tàu này về phía các đối thủ càng gần càng tốt để diễn tập và thị uy.

Kịch bản 2027 của Bắc Kinh

Gần đây, nữ Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã phát biểu rằng một cuộc tấn công của Trung Quốc vào Đài Loan sẽ được coi là "tình huống đe dọa sự tồn vong của Nhật Bản", và do đó có thể kích hoạt phản ứng quân sự từ Tokyo. Phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh Nhật Bản vẫn đang ở trong thế phòng vệ, như quy định bởi hiến pháp hậu chiến.

Hôm thứ bảy 8-12, một máy bay chiến đấu đa năng J-15 của Trung Quốc đã hướng radar điều khiển hỏa lực vào máy bay Nhật Bản trên vùng biển quốc tế gần Okinawa. 

Nhật Bản đã phản đối Trung Quốc về hành động khóa radar này, gọi đó là "một hành động nguy hiểm vượt quá phạm vi cần thiết cho hoạt động an toàn của máy bay". Việc máy bay chiến đấu Trung Quốc khóa máy bay quân sự Nhật Bản bằng radar chỉ thị mục tiêu nhằm thử thách giới hạn của Tokyo, tờ Taipei Times 8-12 bình luận.

Đây không đơn giản là một hành động "cá nhân" của phi công chiếc J-15 đó, mà phản ánh một chủ trương của PLA nhằm tới mục tiêu lớn hơn gấp bội. Bình luận về vụ này, giáo sư Holmes Liao (Liêu Hoành Tường) ở Đại học Quốc phòng Đài Bắc lý giải đây không phải hành động thường lệ, mà thể hiện thái độ thử thách giới hạn của Nhật Bản. 

Với ông Liêu, đây là biểu hiện cho chiến thuật "vùng xám" mà Bắc Kinh đã áp dụng từ lâu ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Theo giáo sư Liêu, Trung Quốc từng triển khai các chiến thuật tương tự chống lại một tàu quân sự và trực thăng của Nhật Bản vào năm 2013, hay cản trở một máy bay Úc trên vùng biển quốc tế vào năm 2022. 

Bằng cách liên tục thực hiện các hành động rủi ro cao dưới ngưỡng chiến tranh, Bắc Kinh tìm cách thay đổi hiện trạng và thúc đẩy các nước láng giềng coi những hành động khiêu khích như vậy là bình thường mới, cuối cùng từ bỏ các biện pháp đối phó, giáo sư Liêu nói với Taipei Times 8-12.

Lập luận của giáo sư Liêu gợi nhớ đến một quan điểm khác tên gọi "Kế hoạch thống nhất Đài Loan vào năm 2027" của đô đốc Phil Davidson, nguyên tư lệnh lực lượng Mỹ tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Ngay từ năm 2021, điều trần trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện, ông Davidson đã cảnh báo: "Tôi nghĩ rằng mối quan ngại của chúng ta thể hiện rõ trong thập kỷ này, không chỉ ở sự phát triển số lượng tàu chiến, máy bay, tên lửa... mà Trung Quốc đã đưa vào hoạt động, mà còn ở cách họ phát triển những năng lực đó kết hợp với mọi thứ mà quý vị vừa nêu... và một đường ranh giới kiểm soát thực tế ở Biển Đông và biển Hoa Đông".

Đô đốc Davidson dự báo: "Đài Loan rõ ràng là một trong những tham vọng của họ. Và tôi nghĩ rằng mối đe dọa này sẽ thể hiện rõ trong thập kỷ này, thực tế là trong 6 năm tới", USNI 9-3-2021 đăng lại phát biểu, kèm tựa đề: "Davidson: Trung Quốc có thể tìm cách kiểm soát Đài Loan trong vòng 6 năm tới". Sáu năm cũng chính là khoảng thời gian mà Trung Quốc đề ra cho mục tiêu này, được gọi là "cửa sổ Davidson": 2027 là kỷ niệm 100 năm thành lập PLA.■