Thời thế hại anh hùng

Năm 2023, khán giả đã quay lại rạp xi nê như dự đoán, nhưng họ rủ nhau đi xem Taylor Swift, Barbie và Oppenheimer thay vì các anh hùng cứu thế trong phim bom tấn của Marvel và DC như dạo trước. Thời thế biến chuyển ra sao mà siêu anh hùng lại bại trận trên màn ảnh rộng?

Thất bại cuối cùng trong năm 2023 của dòng phim siêu anh hùng có lẽ là Aquaman and the Lost Kingdom (khởi chiếu 20-12), với doanh số tuần đầu vỏn vẹn 28 triệu đô. Dù thu được thêm 80 triệu đô từ các thị trường nước ngoài, phần phim mới nhất của vũ trụ điện ảnh DC - cũng là phần hậu đầy kỳ vọng của bom tấn tỉ đô Aquaman (2018) - dự kiến sẽ còn chật vật mới có thể đạt điểm hòa vốn (kinh phí sản xuất 200 triệu đô, chưa kể chi phí quảng bá và rạp chiếu).

Loạt phim của đối thủ kình địch Marvel cũng không khá hơn: phần mới nhất The Marvels ra mắt tháng 1 đạt kỷ lục doanh thu tuần đầu thấp nhất lịch sử của series này (chỉ 46 triệu đô thu được tại thị trường Bắc Mỹ).

Kết quả này có lẽ đang làm giới lãnh đạo của Disney hay Warner Bros ít nhiều hoang mang, bởi suốt từ đầu thập niên 2010 đến nay, phim siêu anh hùng vẫn là lựa chọn an toàn nhất để đổ tiền đầu tư. 

Loạt phim Avengers của Marvel liên tục xô đổ các kỷ lục phòng vé, với phần phim chốt hạ Avengers: Endgame ra mắt năm 2019 nhanh chóng xô đổ kỷ lục của Avatar, trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại. 

Các phim của DC như Aquaman, Joker và hai phần cuối của Batman Trilogy do Christopher Nolan đạo diễn cũng vào hội doanh thu tỉ đô, chung mâm với các tựa phim tưởng-chừng-phụ của Marvel như Captain Marvel hay Iron Man.

Thế nhưng, nhìn vào top 3 phòng vé năm nay, tuyệt nhiên không thấy một siêu anh hùng cơ bắp nào: Quán quân Barbie thu hút 1,44 tỉ đô doanh thu nhờ câu chuyện búp bê (ngỡ là) thơ trẻ, với nhạc kịch và rất nhiều màu hồng, đồng thời cũng là bộ phim tỉ đô đầu tiên trong lịch sử được chỉ đạo hoàn toàn bởi một nữ đạo diễn. 

The Super Mario Bros. Movie về chàng thợ sửa ống nước trong game Nintendo thu về 1,36 tỉ đô, trong khi Oppenheimer - phim dài 3 tiếng khắc họa chân dung của một nhà vật lý cũng thu về suýt soát 1 tỉ.

Giới phân tích nêu hàng loạt lý do, nhưng hầu hết đều chỉ ra một điểm chung: Khán giả đã ngán công thức siêu anh hùng sau một thập niên dài. 

Nhìn thấy con số khủng của dòng phim này mang lại, các lãnh đạo Disney và Warner đã lần lượt chọn Marvel và DC làm mũi nhọn để đẩy mạnh các kênh streaming của mình trong kỳ đại dịch.

Kết quả là fan Marvel ngộp thở với 9 tựa phim mới trong năm 2023 (4 phim rạp và 5 phần phim truyền hình trên Disney+), trong khi khán giả nhà DC cũng bội thực với con số tương tự - 4 phim cần xem ngoài rạp, 5 phải theo dõi trên Max. 

Mới đây, CEO Bob Iger của Disney cũng đã phải lên tiếng công nhận hãng đang làm quá nhiều phần hậu, làm giảm sự chú ý dành cho từng tựa phim.

Suốt một thập niên qua, Hollywood đã kéo khán giả đến rạp xem siêu anh hùng với lời hứa hẹn: "Khủng" hơn trước! Nhanh, mạnh hơn phần trước! Hoành tráng, mãn nhãn chưa từng thấy! Sự đầu tư của hãng - và sự háo hức dồn nén của khán giả - đã đạt cực điểm khi Avengers: Endgame năm 2019 được coi là phần phim "mọi thứ, mọi nhân vật, tất cả cùng lúc" của vũ trụ Marvel.

Sau sự kiện đã mắt, đã tai này, cộng với cú ngắt 3 năm thay đổi toàn bộ ngành phim, có lẽ việc các bộ phim ra sau không vượt khỏi cái bóng của Endgame cũng dễ hiểu. Cùng với đó, việc thị trường tỉ dân Trung Quốc không còn mặn mà với bom tấn Mỹ càng khiến các lãnh đạo Hollywood phải rùng mình nghĩ lại về công thức siêu anh hùng từng hái ra tiền cho họ.

"Không nghi ngờ gì nữa, sự thay đổi đang cận kề - khán giả đang trong một tâm thế khác hoàn toàn" - David A. Gross, nhà phê bình phim người Mỹ nói với New York Times. 

Dẫn ra con số phòng vé, David nói rằng khán giả đang đi tìm hoài niệm trong thời buổi rối ren - với các nhân vật tuổi thơ như Barbie, Mario, Tiên cá, Willy Wonka hay Teenage Mutant Ninja Turtles (Ninja Rùa) lần lượt dẫn đầu doanh thu phòng vé.

Bên cạnh đó là các bộ phim nhắm tới một tập khán giả nhỏ, lật ngược công thức "cả nhà cùng đi xem" của phim siêu anh hùng. Sound of Freedom, phim tài liệu kinh phí thấp đánh vào tập khán giả cánh hữu, ưa thuyết âm mưu tại Mỹ đã gây bất ngờ khi thu về gần 250 triệu đô.

Một tập khán giả nhỏ khác cũng có sức chi bất ngờ tại phòng vé: Fan Taylor Swift, những người sẵn sàng chi tổng cộng 250 triệu đô để xem siêu sao nhạc pop trình diễn trên màn ảnh nhỏ qua The Eras Tour Movie.

"Nước Mỹ và cả thế giới không còn ở vị thế như trước. Sau 7 năm rối ren chính trị, một đại dịch toàn cầu, hai cuộc chiến tranh lớn, biến đổi khí hậu và lạm phát, người xem có lẽ không còn quá hứng thú với việc bị rợn ngợp bởi các cảnh quay bom tấn, hay các câu chuyện cứu thế giới - họ chỉ muốn được lắng nghe, được mua vui và truyền cảm hứng" - David nói thêm.