Câu chuyện giả danh

Phóng to

Các trang web Estonia dạy sử dụng Internet an toàn, trong đó có bài học ứng xử với nạn giả danh - Ảnh: koolielu.ee

Lời “khuyên” của bạn khiến tôi nghĩ ngay tới sự giả danh rất phổ biến trên mạng xã hội. Có lẽ nó bắt đầu từ những ý định ban đầu tưởng là vô thưởng vô phạt này chăng?

Mà đúng là đâu có khó khăn gì khi lập một trang Facebook mang tên người khác?

Một chút vui?

Không ít người trong giới showbiz một sáng đẹp trời bỗng phát hiện có người giả danh mình phát biểu linh tinh khiến người hâm mộ một phen sửng sốt. Q.H., B.T., U.L., H.L., DTV và MPT từng là nạn nhân của sự giả danh như thế. Buồn cười hơn, có người với tài khoản thật của mình trên Facebook có số người hâm mộ còn ít hơn số người hâm mộ trên trang Facebook giả danh của mình.

Một vài bạn giả danh để thử sự “hài hước” của cuộc sống: một tiếng ho, một cái ngáp của một diễn viên có thể “câu” hàng mấy ngàn “like”. Quá đi một chút, kẻ giả danh đưa “cái tôi” xấu xí của mình vào trò chơi, có khi là sự ghét bỏ, sự dè bỉu, sự gây hấn, khiến chủ nhân thật có khi “chừa” không dám chơi Facebook nữa.

Không chỉ có giới showbiz. Như nhà văn B.A.T tâm sự trên Facebook: anh đang ngồi nhà làm việc và chat với một độc giả trẻ. Vì bận việc gấp, anh ngưng chat mà chưa kịp chào tạm biệt. Nửa giờ sau trở lại anh “tá hỏa” nhận ra tài khoản mình đã bị hack và ai đó thay mình tiếp tục cuộc trò chuyện trên mạng với độc giả bằng những lời lẽ hết sức xuẩn ngốc và ngây ngô.

Nhà thơ V.C.H. cũng rơi vào tình trạng “cười như mếu” khi bất ngờ có một Facebook mang tên anh, hình đại diện là anh, ra sức kết bạn với tất cả bạn bè anh và còn mạo danh anh sáng tác những bài thơ “con cóc” khiến thiên hạ cười vỡ bụng. Chịu hết xiết, một bạn cũ nhắn tin anh qua điện thoại: “Dạo này mày chập mạch rồi?”.

Nhưng rồi sau khi “báo cáo sai phạm”, anh viết trên trang mình một cách hết sức hài hước: “May quá, ai đó treo avatar hình mình lúc còn trẻ ở tuổi 20 nên nhìn cũng xinh trai, “nó” mà ác một chút treo hình mình lúc già mà lại “cuỗng trời” thì nguy”. Ít hôm sau, kẻ giả danh nhắn tin xin lỗi nhà văn vì “chú ơi, cháu đùa chút thôi, làm nhà thơ rất nổi tiếng như chú ít ngày cũng thấy sướng thật”.

Phóng to

Các trang web Estonia dạy sử dụng Internet an toàn, trong đó có bài học ứng xử với nạn giả danh - Ảnh: targaltinternetis.ee

Nhưng hậu quả có thể không nhỏ

Tuy nhiên, không phải chuyện giả danh nào cũng mang lại tiếng cười. L.Đ.Đ., kiến trúc sư, rất bất ngờ khi nhìn thấy một trang Facebook mang tên anh và có cả rất nhiều hình ảnh của anh và gia đình. Trang này lần lượt và âm thầm kết bạn với bạn bè anh rồi sau đó đăng những status làm lộ bí mật công ty mà anh là phó giám đốc. Ban quản trị công ty hết sức tức giận, còn các công ty đối thủ mừng như bắt được vàng.

Biết là trò “ném đá giấu tay” này của một người ganh ghét mình và người đó ở ngay trong nội bộ công ty nhưng anh không cách nào tìm ra thủ phạm, chỉ biết báo cáo sai phạm về cho người điều hành Facebook và nhắn tin cho bạn bè rằng trang cá nhân đó không phải của mình.

Cần nói thêm nạn giả danh không xa lạ gì trên mạng xã hội toàn cầu. Chẳng hạn có đến 18 trang Facebook tự giới thiệu là tài khoản chính thức của David Beckham, vậy đâu thật sự là trang chính thức của anh? David Beckham không đủ thời gian để điều hành cùng lúc 18 trang cá nhân như vậy, người tạo ra những trang “ăn theo” tên tuổi của David Beckham có đơn giản là vì sự hâm mộ hay có mục tiêu khác?

Việc mạo danh không chỉ nhằm vào người nổi tiếng, những người có lượng fan page lớn (như các chính khách, công ty danh tiếng), mà còn nhằm vào tất cả nhóm người khác trong xã hội với rất nhiều mục tiêu khác nhau, trong đó có cả việc lừa đảo, trục lợi. Câu chuyện xảy ra với Diane Solomon năm 2010 là một ví dụ.

Diane (đang ở Los Angeles, Mỹ) nhận được tin nhắn của cô bạn kể rằng vừa nói chuyện với Diane trên Facebook. Theo đó, Diane đang bị một băng nhóm ở London bắt giữ, cô không thể trả tiền phòng khách sạn để về nước, cần được bạn bè giúp đỡ. Thực tế là Diane không sử dụng Facebook và ai đó đã âm thầm thu thập tất cả thông tin của cô để tạo thành một trang Facebook cá nhân mang tên Diane. Hậu quả là những người bạn của Diane đã bị lừa tiền.

Nhiều vụ giả danh khác còn chấn động hơn khi người bị giả danh là những nhân vật rất đình đám trên thế giới. Gần đây nhất, Ngoại trưởng Tadjikistan Hamrokhon Zarifi ngày 13-8-2013 đã phải lên mạng của Bộ Ngoại giao nước này loan báo về một tài khoản giả danh mình trên Facebook, yêu cầu mọi người cảnh giác vì “Zarifi này đang gửi yêu cầu kết bạn đi khắp nơi”.

Khôi hài hơn là câu chuyện cựu nhân viên Cơ quan An ninh Mỹ (NSA) Edward Snowden, người tháng 6-2013 đã gây chấn động khi tiết lộ chương trình do thám mật của NSA khiến Mỹ truy lùng. Sau khi Snowden bỏ sang Hong Kong cùng với những tập tin mật đã chia sẻ cho báo giới, cư dân mạng đã lùng sục tài khoản của Snowden trên thế giới ảo.

Tháng 7-2013, lúc Snowden từ Hong Kong bay sang Nga để rồi “bị kẹt ở sân bay Sheremetyevo (Nga), nơi anh quá cảnh và không thể bay tiếp đi đâu vì bị Mỹ hủy hộ chiếu, cựu điệp viên Nga Anna Chapman nửa đùa nửa thật rao trên trang Twitter của mình: “Snowden, anh cưới em nhé?” thì ngay lập tức “Snowden” trả lời đồng ý trên một trang Twitter.

Cũng ngay lập tức, giới truyền thông Nga lẫn phương Tây lao vào bình luận “cuộc hôn nhân” này sẽ giúp Snowden có quốc tịch Nga và như thế thoát khỏi tình thế khó khăn như thế nào... Cho đến khi nhà báo Glenn Greenwald của Guardian, đang làm việc mật thiết với Snowden, khẳng định Snowden không có một tài khoản nào trên các mạng xã hội và “Snowden” đồng ý cưới Chapman là “Snowden giả” thì dư luận mới thôi bàn tán!

Dù trong thế giới ảo hay đời thật, sự mạo danh nào cũng đáng chê trách. Không nói đến những kẻ giả danh với những mục đích xấu, có những người giả danh ở tuổi vị thành niên đơn giản vì hài hước “quá đà”, muốn phá phách chút cho vui mà nhiều lúc không biết hành động như thế là sai trái. Có lẽ vậy mà ở một số nước trên thế giới, như Estonia, trong chương trình dạy trẻ em sử dụng Internet có bài học phân biệt tài khoản thật hoặc giả danh.

Theo đó, mỗi bạn trẻ cần hiểu trách nhiệm của mình khi mở một tài khoản cá nhân trên mạng xã hội và cách hành xử khi phát hiện những tài khoản giả danh.