Kiên trì với con đường riêng

Phóng to

Nhạc sĩ Tuấn Khanh - Ảnh: Gia Tiến

Những ngọn gió mới của âm nhạc

- Tôi luôn nói rõ với giới truyền thông rằng tôi tin họ là những ngọn gió mới của làng âm nhạc. Nhưng để là ngọn gió thoảng qua hay làm tươi mát không gian âm nhạc khô cằn lúc này cũng cần phải dõi theo.

* Họ làm anh trăn trở điều gì?

- Tất cả những người đó hát giỏi, có học nhưng chưa lộ rõ những tố chất nghệ sĩ độc lập. Hơn nữa, xã hội với những thứ danh vị, tung hô... luôn dễ làm người ta hoang tưởng.

* Việc tiến xa hay không của họ, theo anh, yếu tố nào quyết định?

- Con đường của nghệ thuật thăm thẳm. Tôi không mong họ tiến xa, chỉ ao ước họ không dừng lại và quay lưng với những ước mơ cao quý thầm kín của đời mình khi họ mới vào nghề.

* Với những người hoạt động âm nhạc hiện đại, chúng ta vẫn hay nhắc về hai yếu tố “tài năng thiên bẩm” và “tư duy âm nhạc văn minh”. Anh có nhìn nhận gì về hai yếu tố này trong những ca sĩ Việt Nam hiện nay?

- Quan điểm “văn minh” cũng chỉ là một hệ tư duy chủ quan. Tôi chỉ nghĩ rằng ca sĩ đôi khi thơ dại trên sân khấu, chưa chắc đã kém so với một người hết sức “văn minh” cùng diễn. Nghệ thuật không có cái khung, cũng như mọi ngôn ngữ diễn đạt về nó chỉ tạm bợ mà thôi. Cảm nhận của con người trong một bối cảnh - hay trong toàn cảnh - mới là giá trị quan trọng.

Phóng to

Mai Hương - Ảnh: Gia Tiến

* Tại Vietnam Idol, qua phần thi rất hay của các thí sinh ở đêm nhạc tiếng Anh, người ta hoài nghi không phải ca sĩ của chúng ta hát dở mà là khả năng của người sáng tác Việt Nam. Anh nghĩ sao về nhận định này?

- Tôi nghĩ người ta hay nói nịnh nhau, nói đỡ cho nhau rằng không có sáng tác dở, chỉ có người hát dở. Thực tế, chọn bài hát không hay cũng là một trong những yếu tố hát không có khán giả. Ở bất cứ ngành nào của nghệ thuật cũng có cái dở, cái hay. Thói quen vuốt ve nhau cũng đang làm hại sự phát triển của mọi mặt văn hóa. Tôi không theo dõi Vietnam Idol thường xuyên nhưng rõ ràng, theo quan điểm cá nhân của tôi, cả Vietnam Idol và Sao Mai - điểm hẹn đều biên tập âm nhạc chưa đủ tốt để thuyết phục khán giả lẫn ca sĩ hài lòng thể hiện. Tôi nghĩ không phải khán giả nào ngồi trước truyền hình cũng hài lòng với chất lượng đã qua.

* Theo anh, sự tương tác về mặt nghề nghiệp giữa bộ ba người sáng tác nhạc - ca sĩ - khán giả hiện nay trật nhịp ở đâu và vì sao?

- Trong lý thuyết của âm nhạc, ba cột trụ đó hết sức quan trọng và luôn cân bằng mới đem lại được một giá trị thưởng thức và phát triển cho âm nhạc, cộng đồng. Nhưng nay có vẻ như cả ba đều đang mâu thuẫn với nhau. Người sáng tác không có khán giả thì chê khán giả không có gu thưởng thức. Ca sĩ không thành công trước công chúng thì nói mình không gặp thời. Khán giả tìm kiếm cái gần gũi và giá trị cho mình không có nên bị phân hóa. Thậm chí có cả một lớp khán giả quay lưng với nhạc Việt, chỉ còn muốn nghe những gì khác hơn nhạc Việt mà thôi.

Phóng to

H'Zina Bya - Ảnh: Gia Tiến

Tin vào sức mạnh của giá trị văn hóa Việt

* Những ca sĩ trẻ vừa được phát hiện đang được báo chí và cả giới làm chuyên môn âm nhạc kỳ vọng sẽ là thế hệ nối tiếp bốn diva không thể thay thế trong hơn 15 năm qua. Anh nghĩ gì về điều này?

- Danh hiệu diva chỉ là một cách gọi mang tính tung hô của ngành thương mại, do giới công nghiệp biểu diễn Mỹ tạo ra trong một số chương trình và cũng chỉ có giá trị mang tính ước lệ, không hiểu sao rất nhiều ca nhạc sĩ Việt Nam rất thích tự xưng hay được gọi bằng danh hiệu như vậy. Bốn diva mà bạn nói, tôi không biết là ai nhưng riêng tôi cảm thấy Việt Nam khó có ai được gọi với cái tên như vậy dù chỉ ước lệ. Và như vậy mà 15 năm chưa thể thay thế thì chỉ nói lên một thực trạng trì trệ của nhạc Việt mà thôi.

Bi quan cũng có vì sự thưởng thức cứ bị bào mòn. Nhưng lạc quan cũng có vì bất kỳ sự yếu kém nào của nền văn nghệ cũng sẽ đẩy đến một cực cuối cùng là số đông khán giả đòi hỏi một sự đổi thay.

* Theo quan điểm của anh, đẳng cấp của diva thể hiện qua hình thức, việc làm nào?

- Là việc họ đeo bám công việc bằng những sáng tạo liên tục, luôn đi tìm cái mới, khám phá và giới thiệu - dĩ nhiên cùng với tài năng đã hoàn toàn thuyết phục khán giả. Tôi muốn giới thiệu một trong những con người đó - dù miễn cưỡng gọi tên thương mại là diva - là ca sĩ, nhạc sĩ Sheryl Crow. Sự sáng tạo và độc lập của cô luôn là tấm gương đáng khâm phục. Để có một người như Sheryl Crow, chắc chúng ta phải mất khoảng 20 hay 30 năm nữa, với cơ may của một giải xổ số.

Phóng to

Minh Chuyên - Ảnh: Gia Tiến

* Điều này phụ thuộc vào nền âm nhạc mà người nghệ sĩ đang hoạt động, nhưng phần lớn nằm ở bản lĩnh sáng tạo của họ. Theo kinh nghiệm của anh, làm cách nào để một ca sĩ có thể chủ động trở thành nghệ sĩ biết tạo khuynh hướng và tạo sức ảnh hưởng, thay vì là người hát phục vụ đám đông?

- Tôi thấy thị trường Việt Nam đang lộ rõ hai khuynh hướng “phục vụ” như bạn nói. Một là phục vụ theo bất kỳ những gì tâm lý thời trang của đám đông cần, sẵn sàng biến mình thành một loại thức ăn nhanh để phục vụ và mơ đến một ảnh hưởng. Hai là tự mình đi một con đường và khi khán giả yêu thích thì đem cái gì của riêng mình có phục vụ khán giả. Chọn lựa theo cách nào là do tư chất, khả năng và trình độ của người ấy.

* Theo anh, lối đi của những ca sĩ độc lập sẽ mở ra cho nền âm nhạc Việt Nam thêm điều gì mới mẻ ngoài tinh thần âm nhạc cấp tiến?

- Tôi tin những nghệ sĩ độc lập, tự sáng tạo và có con đường riêng sẽ là mấu chốt của những đổi thay trong nền nhạc Việt. Tính độc lập của các nghệ sĩ trẻ sẽ dẫn đến một thời đại mới với những đột phá, không lặp lại và sẽ có nhiều nguồn gắn liền với thời sự cuộc sống. Xã hội Việt Nam đang cần những nguồn lực như vậy để vực dậy nền ca nhạc hiện nay, vốn quá son phấn và yểu điệu.

* Anh cũng là một nhạc sĩ hoạt động với tư cách nghệ sĩ độc lập. Thử thách với anh nói riêng và với nghệ sĩ nói chung trong lối đi này là gì?

- Là sự kiên trì tạo cho mình một lối đi riêng. Phần lớn các nghệ sĩ trẻ thường nản lòng rời bỏ sau khi thấy mình không có khán giả, không có ánh đèn sân khấu, không có sự xưng tụng của đời. Tôi vẫn hay nói mình yêu mến những con người thầm lặng tiên phong. Mãi mãi có thể họ chịu nhiều rủi ro, nhưng dù là như vậy họ vẫn luôn kiêu hãnh vì mình là một giá trị đi đầu và có thế giới riêng của mình.

Phóng to

Uyên Linh - Ảnh: Gia Tiến

* Hãy nói về tiềm năng và những hạn chế của thế giới nghệ sĩ độc lập trong nước, theo nhìn nhận của anh?

- Họ thiếu các nguồn thông tin yểm trợ cũng như các cách thức giao dịch, giới thiệu, quảng bá... vẫn còn là kiểu cũ. Tôi nghĩ không bao lâu nữa với sự lớn mạnh của Internet và thị trường thương mại điện tử, cánh cổng dành cho giới nghệ sĩ độc lập sẽ lớn dần, rộng mở.

Âm nhạc của chúng ta hiện nay chỉ mới dừng ở mức công cụ giải trí, mua bán... Các giá trị âm nhạc dành cho sự phát triển của con người, cộng đồng vẫn còn khuất. Nhưng đó chỉ là vấn đề của thời gian. Tôi tin vào tương lai và sức mạnh của giá trị văn hóa Việt vẫn còn tiềm ẩn.

* Hiện anh đang có hứng thú với thể loại và cách làm âm nhạc nào?

- Thú vị thật, tôi yêu nhạc rock nhưng lại thích dòng bolero. Tôi vẫn đang làm nhiều dự án với cả hai dòng nhạc này.

* Trên ghế giám khảo của Sao Mai - điểm hẹn, thấy anh dành nhiều tâm huyết cho ca sĩ trẻ. Anh có sẵn lòng làm vai trò sáng tác, sản xuất âm nhạc hay quản lý họ không? Nếu có, đó sẽ là ai?

- Như tôi đã nói, con người - nghệ sĩ phải có phẩm chất tự do và độc lập của mình. Tìm được họ và cùng hợp tác thật khó. Phần lớn là những người trẻ, có tài, có thể chất tốt cho một đời ca sĩ nhưng rồi cũng có các hệ thống, các thế lực truyền thông, sản xuất. Nếu có một lúc nào đó tôi có thể song hành làm việc cùng với ai đó thì sẽ là một cơ duyên.

* Xin cảm ơn nhạc sĩ.