Ra mắt tiểu thuyết cuối cùng của Vladimir Nabokov

Phóng to

Tượng Vladimir Nabokov tại Montreux, Thụy Sĩ - Ảnh: wikimedia.org

Suốt hai năm qua, The original of Laura (Laura và nguyên bản của nàng), tiểu thuyết cuối cùng của Vladimir Nabokov, được đề cập khá thường xuyên trên các trang tin văn hóa thế giới và gây nhiều tranh cãi bởi số phận ly kỳ của nó.

Bán chạy ngay ngày đầu tiên

Tối 30-11, phiên bản tiếng Nga tiểu thuyết Laura và nguyên bản của nàng đã ra mắt tại Nhà bảo tàng Nabokov ở Saint Peterburg (LB Nga). Buổi giới thiệu sách thứ hai trên quê hương nhà văn được tổ chức ở Nhà họa sĩ trung tâm Matxcơva ngày 2-12.

Kênh truyền hình “Văn hóa” của Nga cho biết: theo số lượng sách bán ra, ngay trong ngày đầu tiên được giới thiệu ở Nga, tác phẩm cuối cùng của Nabokov đã thành best-seller: hơn 100 quyển được bán chỉ trong hai giờ. Trước khi tiểu thuyết ra mắt, nhiều độc giả đã đặt mua sách qua mạng Internet.

Tiểu thuyết cuối cùng của Nabokov được xuất bản ở Nga dưới hai hình thức: 50.000 bản bằng tiếng Nga dành cho độc giả bình dân (giá 230 rup) và 10.000 bản in màu, bìa đẹp. Ngoài phần tiểu thuyết và lời giới thiệu của con trai Vladimir Nabokov, còn có ảnh 138 tấm bìa có bút tích nhà văn, dành cho giới nghiên cứu và cũng có thể dùng làm quà tặng (giá 660 rup).

Người tò mò muốn biết nội dung tiểu thuyết sẽ mua phiên bản bình dân, những ai sưu tầm sách sẽ lựa chọn bản đắt tiền, như bà Maria Nanakhova, cán bộ phát hành nhà sách Matxcơva ở Saint Peterburg, cho biết. Bà hi vọng Laura và nguyên bản của nàng sẽ còn hấp dẫn độc giả lâu dài chứ không chỉ lôi cuốn trong những ngày đầu ra mắt.

Ở Pháp và Anh, Laura và nguyên bản của nàng đã ra mắt bạn đọc ngày 17-11. Các phương tiện truyền thông đại chúng phương Tây còn đưa tin bản thảo của Nabokov được người thừa kế đưa ra bán đấu giá ở nhà Christies vào ngày 4-12.

Phóng to

Tiểu thuyết Laura và nguyên bản của nàng trong ngày ra mắt 30-11 tại Bảo tàng Nabokov ở St. Petersburg - Ảnh: Reuters

30 năm nằm trong két sắt

Laura và nguyên bản của nàng được Nabokov sáng tác chỉ mấy tháng trước khi qua đời. Nabokov đã viết bằng bút chì, trên những tấm apphich bằng bìa cactông, không đánh dấu thứ tự. Trong di chúc, Nabokov nêu ý nguyện muốn vợ đốt bản thảo cuốn sách ông đã “hoàn thành trong tâm tưởng” mà “chưa viết xong trên giấy”, nhưng bà Vera Nabokova không dám thực hiện điều đó.

Khi bà qua đời, trách nhiệm nặng nề này được đặt lên vai con trai duy nhất của nhà văn - ông Dmitri Nabokov. Và như thế, bản thảo gồm 138 tấm bìa, trên mỗi tấm có khoảng 150 từ đã được lưu giữ trong két sắt Ngân hàng Thụy Sĩ hơn 30 năm qua.

Ông Dmitri Nabokov - năm nay 73 tuổi, hiện đang sống tại Thụy Sĩ - đã nhượng quyền xuất bản quyển tiểu thuyết chưa hoàn thành cho Nhà xuất bản Penguin Classics. Đại diện nhà xuất bản Aleksis Kirsbaum cho biết trong thời gian đàm phán về bản quyền, ông Dmitri Nabokov tỏ ra “khá xúc động” vì ông phải đắn đo hàng thập niên để đi tới quyết định cho phép in bản thảo của bố mình.

Boris Averin, giáo sư văn học Đại học Saint Petersburg, đã giãi bày giúp con trai nhà văn sự đắn đo này: “Thế nào là công bằng hơn? Tôn trọng ý nguyện của nhà văn hay cho độc giả một cơ hội để biết tác phẩm này? Tôi cũng không biết nữa... Nhưng tôi mừng với quyết định của con trai nhà văn”. Sergei Kibalnik, một nhà nghiên cứu về Nabokov, thì cho rằng “32 năm sau khi Nabokov qua đời, mỗi từ ông viết đều quý giá với chúng tôi nên tác phẩm này là một tài sản lớn”.

Nhân vật chính của Laura và nguyên bản của nàng là một nhà bác học, ngoại hình không hấp dẫn, thậm chí mắc bệnh béo phì, bị bà vợ quá trẻ phản bội. Thuở còn trẻ, ông ta đã cưới bà này làm vợ chỉ vì bà có vẻ ngoài giống người phụ nữ mà trước đây ông tôn thờ. Suốt câu chuyện, nhà bác học nung nấu một kế hoạch tự tử. Trong Laura và nguyên bản của nàng, Vladimir Nabokov đã mô tả thời kỳ ông còn trẻ. Câu chuyện đề cập đến giai đoạn hai năm từ 1917-1919, khi cả gia đình nhà văn, vốn xuất thân quý tộc, buộc phải rời bỏ nước Nga ra nước ngoài sống lưu vong.

Về nội dung của tác phẩm có nhiều tranh cãi khác nhau. Có người cho rằng do tiểu thuyết này được nhà văn viết vào giai đoạn cuối đời và chưa phải là tác phẩm trọn vẹn nên chỉ có giá trị đối với những ai nghiên cứu sự nghiệp văn học của Nabokov. Nay, những ai quan tâm đến Laura và nguyên bản của nàng đã có thể kiểm nghiệm lại các phỏng đoán của mình.

Vladimir Nabokov được mệnh danh là “nhà văn - nhân sư”, có lẽ bởi ông sáng tác bằng tiếng Anh lẫn tiếng mẹ đẻ là tiếng Nga. Số lượng tác phẩm tiếng Anh và tiếng Nga hầu như ngang nhau. Ông đích thân chuyển ngữ một số tác phẩm tiếng Anh của mình sang tiếng Nga vì không hài lòng với phiên bản của dịch giả người Nga. Tính chất “nhân sư” còn biểu hiện ở chỗ ông không những là nhà văn thiên tài tầm cỡ thế giới, mà còn là một nhà khoa học xuất sắc chuyên nghiên cứu côn trùng và phát hiện ra loài bướm mang tên ông.

Phóng to Nabokov và tiểu thuyết xuất sắc nhất của ông - Lolita Vladimir Nabokov (1899-1977) là nhà văn, nhà thơ, dịch giả, nhà nghiên cứu văn học kiêm nhà nghiên cứu côn trùng học xuất thân quý tộc Nga. Ông ra nước ngoài năm 1919, thoạt đầu sống ở Đức, sau đó sang Pháp rồi chuyển đến Mỹ và trở thành công dân của nước này. Giai đoạn cuối đời ông sống ở Thụy Sĩ và mất tại đó. Là nhà văn nổi tiếng thế giới, Vladimir Nabokov được biết đến với những tác phẩm xuất sắc như Mashenka, Những bờ bến khác, Ngọn lửa mờ nhạt, Mời dự án tử hình, Người đến từ Liên Xô, Ada hay là niềm vui sướng của đam mê, Tiếng cười trong bóng tối (đã có bản tiếng Việt do dịch giả Nguyễn Thị Kim Hiền chuyển ngữ, NXB Văn Hóa ấn hành năm 2001). Tuy nhiên, tác phẩm tiêu biểu nhất của ông là Lolita, nói về mối tình day dứt của một người đàn ông trung niên với một thiếu nữ 12 tuổi. Đây cũng chính là tiểu thuyết khiến Nabokov nổi tiếng khắp thế giới. Ngoài viết văn, Vladimir Nabokov còn soạn kịch và dịch tác phẩm văn học. Ông là người tuyển chọn và chuyển ngữ sang tiếng Anh những tác gia kinh điển lớn của nền văn học Nga như Puskin, Lermontov, Chutchev... Vladimir Nabokov từng được nhà văn Nga Solzhenitsin đề cử giải thưởng Nobel văn học.