​Bia hơi vỉa hè

Tranh: Lê Thiết Cương

Nó thậm chí còn được dùng như một thành ngữ chỉ việc nhậu nhẹt bình dân của những người không dư dả. Mà hạng người này ở Hà Nội hay bất cứ đâu trên cả nước đều là đa số. Rất hiếm thấy ai vỗ ngực giàu sang mà chê bôi bia hơi vỉa hè Hà Nội.

Uống bia hơi vỉa hè không hẳn chỉ có người nghèo. Khối người đi xe hơi sang ghé vào quán bia hơi ngồi cùng với thợ hàn, thợ điện, xích lô ba gác và công nhân vệ sinh môi trường. Họ có một điểm chung, cái quá khứ bia hơi vỉa hè từ vài chục năm trước vẫn còn in đậm nét quyến rũ.

Thời chiến tranh, Hà Nội chỉ có vài quán bia hơi vỉa hè nổi tiếng. Một ở Nguyễn Biểu, một tại cổng Nhà máy bia Hoàng Hoa Thám, một nữa ở Cổ Tân.

Quán bia ngày ấy dĩ nhiên mậu dịch. Phong cách phục vụ dĩ nhiên đuổi khách nhưng vẫn đông nghịt. Lối bán hàng đuổi khách ở Hà Nội có lẽ được củng cố, hoàn thiện nhất vào thời bao cấp. Nó để lại tàn dư ở mấy hàng cháo chửi bún mắng miến quát bây giờ.

Hàng bia hơi Cổ Tân chăng một sợi dây thép dài từ góc vườn hoa ra đến tận phố Lý Đạo Thành. Trên sợi dây ấy là những đồng tichkê bằng tôn đục lỗ xuyên suốt. Khách mua bia trả tiền được nhân viên bán hàng đẩy cho hai đồng. Cứ thế kéo tichkê trượt theo sợi dây cho đến chỗ rót bia thì thả ra.

Đó là sáng kiến chống đầu cơ bia để phòng bọn phe phẩy luôn bám đầy quanh quán. Và cũng tuyệt vời bình đẳng.

Không khó để nhận ra những tên tuổi văn nghệ sĩ lẫy lừng thủ đô vịn tay vào sợi dây thép ấy nhúc nhắc đi bước một chờ đến lượt mình. Cùng với họ là công nhân viên chức, buôn thúng bán mẹt, xích lô bốc vác và cả đám chơi bời lêu lổng nữa.

Lấy được hai cốc bia mang ra nắp chiếc hầm cá nhân mới đúc đặt xuống. Đôi dép đang đi chính là chiếc ghế ngồi. Đồ nhắm là lạc rang, lạc luộc của những người bán dạo. Sang trọng nhất là vài miếng giò thái chéo mỏng sắc như cục tẩy.

Lúc ấy vườn hoa Cổ Tân là nơi sản xuất ống hầm cá nhân tránh bom. Sản phẩm làm ra chưa khô phơi đầy sang cả những con phố bên cạnh. Nó trở thành hệ thống “bàn ghế” bất đắc dĩ của quán bia vỉa hè. Một quán bia vỉa hè đúng nghĩa nhất.

Nó hấp dẫn không chỉ bởi thứ bia tươi mát lạnh khi mà các hàng giải khát Hà Nội luôn phải có tấm biển đề “Có đá” mới mong có khách. Nó hấp dẫn còn bởi khung cảnh xung quanh khu phố Tây với Nhà hát lớn tráng lệ và những bảo tàng, biệt thự sân vườn, những hàng cây lưu niên mát rượi gió sông Hồng.

Cốc bia thơm uống cùng với một góc êm đềm thành phố hình như đã giúp cho dân phố thanh thản đi qua những tháng ngày chiến tranh đói khổ.

Có hai thành tố để làm nên “bia hơi vỉa hè”. Dĩ nhiên là “bia hơi” và “vỉa hè”. Thiếu một trong hai cũng dĩ nhiên mất đi một nửa khoái cảm. Chẳng ai rỗi hơi vác chai bia ra ngồi vỉa hè làm gì. Cũng như ngồi vỉa hè ngắm trời ngắm đất mà cười chỉ có đám trốn viện tâm thần ai cũng nhận ra. 

Mấy hôm nay Hà Nội có cuộc hội thảo về việc chuẩn bị cấm bia hơi vỉa hè. Lần này là Bộ Công thương đưa ra sáng kiến. Người Hà Nội cười lăn. Mới vài tháng trước Bộ Nội vụ có sáng kiến đưa ra quy định xưng hô công sở đã làm người ta ngỡ ngàng nhưng không ai dám cười. Lần này thì cười bởi cấm bia hơi vỉa hè là một dự thảo quá ư thừa thãi.

Trong trí nhớ của người Hà Nội vào khoảng 60 năm nay kể từ ngày tiếp quản thủ đô, chưa bao giờ cho phép kinh doanh bất cứ thứ gì trên vỉa hè, chẳng cứ bia hơi. Vậy cấm kinh doanh trên vỉa hè là cấm cái thứ đang cấm rồi? Và tất nhiên càng không thể cấm bia hơi.

Nhà máy bia Hà Nội vừa tăng công suất lên 1 triệu lít/năm mà bia hơi thì chưa thể xuất khẩu. Hiệp hội Rượu - bia - nước giải khát sẽ là người đầu tiên lên tiếng bảo vệ ngành sản xuất của mình.

Hà Nội thiếu gì vỉa hè nhàn rỗi ở những nơi vắng vẻ. Sao không chia cho nỗi nhớ bia hơi vỉa hè một đoạn nào đó?