Cải thiện kỹ năng mềm cho sinh viên

Phóng to

Trong đó nổi bật yêu cầu về các kỹ năng: truyền thông (nói, viết, trình bày, thuyết phục), làm việc nhóm, giao tiếp, tìm kiếm thông tin, giải quyết vấn đề, phân tích và tổ chức công việc, bên cạnh các kỹ năng đương nhiên phải có như ngoại ngữ và tin học.

Cải thiện kỹ năng mềm cho sinh viên không phải là chuyện mới. Cái mới là giải quyết như thế nào trong bối cảnh của các đại học Việt Nam khi chương trình đào tạo đã quá tải? Sẽ không khả thi nếu tiếp cận từ góc độ chương trình đào tạo mà phải từ góc độ các hoạt động ngoại khóa. Nhưng chuyện ngoại khóa thì có gì mới? Không mới ở khái niệm mà ở phương pháp tổ chức.

Quan sát ở nước ngoài

Sinh viên các đại học ở Mỹ rất tích cực và chủ động trong các hoạt động ngoại khóa hay hoạt động xã hội của nhà trường dù là bắt buộc hay nhiệm ý, dù được trả tiền hay không. Hình thức hoạt động cũng phong phú, nhiều khi chỉ là giúp sắp xếp giấy tờ trong một văn phòng nào đó của nhà trường vào một giờ rảnh, hay tham gia tổ chức các sự kiện của nhà trường.

Đến một số trường (kể cả các trường ở châu Á) ta còn thấy khách thăm trường được sinh viên tổ chức đón tiếp, đưa đi thăm trường, thăm thành phố, tổ chức biểu diễn văn nghệ và nấu ăn đãi khách. Các hoạt động này được sinh viên các nước tổ chức rất chuyên nghiệp và sáng tạo. Có lẽ đây chính là mô hình mà chúng ta chưa học hỏi được.

Thực tiễn tại Đại học Bách khoa TP.HCM

Trong các năm gần đây, rất nhiều hoạt động của Trường Bách khoa được giao hoàn toàn cho sinh viên chịu trách nhiệm thực hiện. Một số hoạt động do sinh viên tự đề nghị, lập kế hoạch và thực hiện. Các bộ phận chức năng của nhà trường chỉ tham gia duyệt và tư vấn kế hoạch cho sinh viên. Cụ thể, vài hoạt động do sinh viên chủ động tổ chức và rất thành công là: Ngày hội việc làm Bách khoa 2008, Đêm hội quản lý, Japan day, Hội thao cầu lông...

“Ngày hội việc làm Bách khoa” là một hoạt động thường niên của trường, đã tổ chức đến lần 7, tất cả đều do các nhóm sinh viên chịu trách nhiệm thực hiện. Năm nay, ngày hội do nhóm ESIM gồm 18 sinh viên khóa 2005 khoa quản lý công nghiệp tổ chức. Để có ngày hội việc làm vào tháng ba thì từ tháng mười hai sinh viên đã phải lập kế hoạch chi tiết, phân công, tổ chức thành các nhóm như hậu cần, biểu diễn, tài trợ, truyền thông, nhân sự... Sau khi lên kế hoạch chi tiết, sinh viên tham khảo ý kiến thầy/cô trong khoa, các phòng ban trong trường như phòng công tác chính trị, trung tâm hỗ trợ sinh viên để được góp ý.

Quá trình tổ chức đòi hỏi sinh viên phải rèn luyện/học tập rất nhiều kiến thức và kỹ năng tổng hợp khác nhau. Đầu tiên là kỹ năng tìm kiếm khách hàng và bán hàng, phải xây dựng danh sách các doanh nghiệp quan tâm tham dự, sau đó lên kế hoạch tiếp cận các doanh nghiệp này để trình bày kế hoạch với họ nhằm mời tham gia tài trợ hay tham gia gian hàng trong ngày hội việc làm.

Sinh viên gặp rất nhiều khó khăn và thách thức vì muốn “bán được ý tưởng” thì phải biết doanh nghiệp cần gì, rồi thiết kế dịch vụ - sản phẩm cho phù hợp, rồi thuyết phục, rồi ký kết hợp đồng. Hàng loạt vấn đề nảy sinh, có lúc nản chí, rồi lại tự động viên, động viên lẫn nhau, rồi vượt qua khó khăn.

Rồi các doanh nghiệp cũng đồng ý tham dự ngày hội. Thế nhưng vẫn chưa hết khó khăn, phải tổ chức ngày hội thật thành công với nhiều sinh viên tham gia mới hoàn thành trách nhiệm. Lại phải nghiên cứu nhu cầu tìm việc của các bạn sinh viên, rồi sơ tuyển tìm các ứng viên cho từng doanh nghiệp, rồi thiết kế các buổi hội thảo việc làm của doanh nghiệp với các sinh viên, rồi thuê các nhà thầu dịch vụ như dựng lều, sân khấu, âm thanh - ánh sáng, rồi chuẩn bị các tiết mục biểu diễn cho buổi lễ khai mạc, rồi công tác báo chí, truyền thông... Hàng núi công việc phải làm để một sự kiện thành công mà việc học vẫn phải bảo đảm chất lượng cao.

Cuối cùng giờ G cũng điểm, trong sự phấp phỏng lo lắng của những nhà tổ chức sinh viên. Thành công rực rỡ với sự tham dự của 25 doanh nghiệp và một đơn vị báo chí với các tên tuổi lớn như Intel, Lạc Việt, Ximăng Holcim, Trường Thành... và sự tham dự của hơn 8.000 sinh viên bách khoa. Các doanh nghiệp tham dự đều tỏ ý hài lòng về kết quả đạt được vì đã nhận được rất nhiều hồ sơ của các ứng viên có chất lượng.

Thông qua ngày hội, một điểm sáng rất đáng chú ý chính là sự trưởng thành của các sinh viên tham gia tổ chức. Sinh viên đã thật sự lớn lên trong công việc thực tế, ứng dụng được những gì đã học và trong công việc, rèn luyện được rất nhiều kỹ năng mà chỉ môi trường thực tế mới cung cấp được.

Mô hình tổ chức này không chỉ thể hiện trong ngày hội việc làm bách khoa, mà còn thể hiện trong rất nhiều hoạt động khác. Đáng chú ý là Đêm hội quản lý (lần 6) với sự tham gia tổ chức của gần 100 sinh viên các khóa. Sinh viên phải lên chương trình, huy động lực lượng, tập luyện 3-4 tháng. Đêm hội thu hút cả sự tham gia của hàng ngàn sinh viên và cựu sinh viên bách khoa. Rồi còn nhiều hoạt động khác như Ngày hội văn hóa Japan day, Hội thao cầu lông... đều do sinh viên tổ chức và rất thành công.

Các kinh nghiệm

Kinh nghiệm của bách khoa cho thấy sinh viên trưởng thành rất nhiều từ các hoạt động như trên. Sinh viên tự rèn luyện được công tác tổ chức, thực hiện, kết hợp lý thuyết và thực tiễn, hoàn thiện các kỹ năng mềm và hiểu được sự phức tạp trong đời sống thật để từ đó tích lũy cho mình những kinh nghiệm sống quí báu.

Về phía nhà trường, việc trao quyền chủ động cho sinh viên là một quyết định nhiều rủi ro nhưng rất đáng giá. Sinh viên đã chứng tỏ niềm tin của nhà trường là chính xác và thực tế đã cho thấy tính sáng tạo của sinh viên là rất lớn, sẽ được phát huy tốt nếu chúng ta biết cách trao cho sinh viên các cơ hội và niềm tin.