Máy chụp cắt lớp "xiti" hoạt động thế nào?

TTCT - Hình ảnh tạo ra do cộng hưởng từ hạt nhân IRM cho phép nhìn thấy bên trong cơ thể. Nguyên lý hoạt động dựa vào việc kích thích các nhân hydrogène hay proton trong cơ thể (nước, mỡ, phân tử hữu cơ).

Phóng to

Khi người ta được đặt vào một từ trường và kích thích bằng sóng vô tuyến thích hợp sẽ tạo hiện tượng cộng hưởng và phát ra tín hiệu vô tuyến có thể chuyển thành hình ảnh. Proton của hydrogène tác động tùy theo cự ly với các nguyên tử khác, khiến người ta có thể nhìn thấy được các phản ứng sinh hóa đặc biệt, chẳng hạn tiến trình ghi nhớ trong bộ não. Tất cả cơ phận mềm có chứa nguyên tử hydrogène đều có thể chụp được ảnh. Trái lại, xương trở nên mờ trong ảnh IRM.

Tại sao tuyết lại trắng?

Do hiện tượng khúc xạ ánh sáng. Tuyết gồm 90% không khí và 10% nước, dưới dạng tinh thể nước đá trong suốt. Ánh sáng đi vào trong tuyết bị lệch mỗi khi xuyên qua một tinh thể nước đá rồi đi ra, sau đó lại chui vào một tinh thể khác... đến khi ra hẳn ngoài không khí. Tinh thể nước rất tinh khiết, hấp thu ánh sáng rất ít nên tuyết đã trả lại gần 90% quang phổ ánh sáng. Chính vì thế màu của tuyết rất trắng. Tia hồng ngoại bị tuyết hấp thu một phần.

Giặt bằng nước nóng sạch hơn?

Đúng, vì nhiệt mang năng lượng cần cho việc tạo phản ứng hóa học giữa thuốc tẩy và chất bẩn. Trước tiên, nó làm mềm các chất dơ kết sâu vào sợi vải hay chất béo đông trên mặt chén đĩa. Trong một số trường hợp, nhiệt rất cần để tạo ra phản ứng hóa học vì các phân hóa tố phân hủy vết bẩn hữu cơ (mỡ và protein) hoạt động tốt nhất trong khoảng 400C. Ước tính khi nước tăng lên 100C, tốc độ tẩy rửa sẽ tăng gấp đôi. Ngày nay, bột giặt có thể tác động ở nhiệt độ thấp vì người ta đã phát minh được những phân tử mới mạnh hơn.

Người ta có thể ăn khi lộn ngược đầu?

Được. Khi người ta nuốt, lưỡi đẩy thức ăn vào trong yết hầu. Muốn đi vào thực quản, thức ăn phải vượt qua cơ vòng thực quản trên, loại cơ vòng chỉ mở ra mỗi khi nuốt thức ăn. Sau đó thức ăn đi xuống bằng hấp lực (nhất là với chất lỏng) và bằng sóng co thắt cơ, theo sau sự giãn nở của thực quản về phía trước. Hiện tượng này diễn ra dọc thực quản đến cơ vòng dưới để nhốt chặt thức ăn vào dạ dày. Khi người ta há miệng, sự co rút của bao tử tạo ra một sức hút lôi kéo thức ăn.

Loài nhông cát đặc hữu của Việt Nam

Phóng to

Nhông cát Leiolepis guentherpetersi

Tất cả đều là con cái, trứng phát triển không qua thụ tinh, bộ nhiễm sắc thể tam bội (3n), đó là những điều kỳ lạ ở loài nhông cát đặc hữu của VN Leiolepis guentherpetersi.

Tên địa phương của loài này là nhông (giông), nhông cỏ hay nhông hương. Đây là loài đơn tính, cả quần thể đều là con cái. Con cái trưởng thành mang trứng, trứng sẽ phát triển và nở thành con non mà không cần thụ tinh. Những con non này cũng đều là con cái. Hình thức sinh sản đặc biệt này gọi là trinh sản, rất hiếm gặp ở động vật bậc cao.

Phân tích nhiễm sắc thể của loài này, người ta phát hiện chúng mang bộ nhiễm sắc thể tam bội (3n=54). Tính trên toàn thế giới, loài nhông này mới chỉ được ghi nhận ở VN, tại một số tỉnh, TP như Thừa Thiên – Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Ninh Thuận và Bình Thuận.

Về nguồn gốc, theo hai nhà lưỡng cư bò sát học Darevsky và Kupriyanova, loài nhông này có thể được hình thành từ hơn 10.000 năm trước do kết quả lai tự nhiên giữa hai loài nhông khác là L. reevesii và L. guttata.

Nhông cát (Leiolepis) có bảy loài, phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á, trong đó có ba loài trinh sản. VN có bốn loài nhông cát, phân bố từ Thanh Hóa đến Kiên Giang và các đảo. Trong đó, loài nhông L. guttata đang được nuôi ở một số tỉnh Nam Trung bộ để làm thực phẩm.