Xung quanh các chỉ tiêu kinh tế năm 2009

Liên quan tới chỉ tiêu tăng trưởng, Chính phủ đề xuất giảm GDP xuống 5%. Mức tăng này phù hợp với dự đoán trước đó của các tổ chức trong nước và quốc tế, theo đó tăng trưởng kinh tế năm 2009 nằm trong khoảng 3,3%-5,5%. Cụ thể, Ngân hàng Thế giới dự đoán 5,5%, IMF dự đoán 3,3% và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự đoán 4,5%.

Về phía các nhà nghiên cứu trong nước, Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chính sách (CEPR) thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội dự đoán tăng trưởng 4,7%, trong khi Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) đưa ra ba kịch bản tăng trưởng kinh tế: kịch bản lạc quan với 5,6%, kịch bản cơ bản với 4,7% và kịch bản bi quan với 3,4%.

Theo đánh giá của Ủy ban Kinh tế Quốc hội, việc đạt được chỉ tiêu tăng trưởng bình quân cả năm 5% là một thách thức lớn, khi tăng trưởng quý 1 chỉ đạt 3,1%. Cũng theo ủy ban này, Chính phủ chưa làm rõ cơ sở của việc xác định chỉ tiêu 5%.

Tính “pháp lệnh” của các chỉ tiêu

Trên thực tế, trong hai năm vừa qua Chính phủ liên tục phải đề xuất Quốc hội điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng và chỉ số lạm phát do tình hình kinh tế trong nước và thế giới diễn biến không thuận lợi. Dẫu vậy, Chính phủ đều không thực hiện được các chỉ tiêu đó cho dù đây là các chỉ tiêu pháp lệnh. Có lẽ cần cân nhắc tính “pháp lệnh” của các chỉ tiêu này. Việc sử dụng các chỉ tiêu có tính pháp lệnh về tăng trưởng và lạm phát là việc hầu như không có ở các nền kinh tế phát triển.

Trong điều kiện kinh tế thế giới biến động mạnh mẽ, việc bám chặt vào những chỉ tiêu nào đó có thể sẽ dẫn tới những sai lệch như chỉ chú trọng tới số lượng chứ không phải là chất lượng tăng trưởng, quyết tâm tăng trưởng bằng mọi giá hay kìm giữ lạm phát bằng mọi giá..., dẫn tới việc ứng biến chậm chạp trước các thay đổi trong nền kinh tế. Đó còn là chưa kể nếu Chính phủ không thực hiện được thì tính “pháp lệnh” của các chỉ tiêu sẽ không còn thực chất.

Một điểm đáng lo ngại khác là khả năng lạm phát. Theo nhiều chuyên gia kinh tế, lạm phát đang có dấu hiệu quay trở lại. Nguồn vốn đầu tư của các tổ chức tín dụng trong tháng 4-2009 đã tăng đột biến lên 11,16% (so với mức 1,92% trong tháng 3 và 0,23% trong tháng 2). Trong khi đó, mức tăng tiết kiệm không có biến đổi mạnh, chỉ tăng 3,74% so với tháng trước (tháng 3 tăng 3,4% và tháng 2 tăng 1,62%). Điều này cho thấy Chính phủ đã “bơm” mạnh tiền vào nền kinh tế thông qua chính sách tiền tệ nới lỏng. Thêm vào đó là sự nới lỏng kiểm soát giá điện, giá xăng, điều chỉnh tiền lương...

Các yếu tố này có thể có ích trong ngắn hạn nhưng hàm chứa rủi ro lạm phát cao trong tương lai, nhất là trong trường hợp giá dầu thế giới tiếp tục tăng. Theo dự đoán của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, lạm phát năm nay có thể đạt từ 8,2-9,4%. Và nếu các chính sách tín dụng và điều chỉnh giá chỉ tập trung vào những vấn đề trước mắt thì khả năng lạm phát hơn 10% vào cuối năm là hoàn toàn có thể.

Bội chi là 8,3% hay 9,7% GDP?

Xung quanh các chỉ tiêu bội chi ngân sách, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ tính toán lại. Trong báo cáo của Chính phủ, Chính phủ dự kiến bội chi ngân sách đạt 116.300 -150.300 tỉ đồng, tương đương 6,4-8,3% GDP. Nhưng theo Ủy ban Kinh tế Quốc hội, những con số này chưa chính xác vì bội chi 150.300 tỉ đồng sẽ chỉ tương đương với 8,3% GDP với điều kiện tăng trưởng đạt 6,5% như kế hoạch đầu năm. Còn nếu tăng trưởng chỉ đạt 5% như đề xuất mới thì mức này sẽ tương đương 9,7% GDP chứ không phải là 8% GDP.

Theo đánh giá của ADB, bội chi ngân sách năm 2009 của Việt Nam có thể đạt 9,8% (với mức tăng trưởng 4,5%). Như vậy, bài toán bội chi ngân sách là một thách thức lớn của Chính phủ trong việc vừa ổn định kinh tế, vượt qua khủng hoảng, vừa không để mất các cân đối vĩ mô nghiêm trọng. Với mức bội chi xấp xỉ 10%, nợ nước ngoài gần 40% GDP và nguy cơ lạm phát trở lại, chúng ta sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn kinh tế kể cả khi giai đoạn suy giảm kinh tế qua đi.