TTCT - Hiện nay ở Huế vẫn còn rải rác những “xưởng” làm đàn cổ, chủ nhân của nó đều là những người sinh ra trong các gia đình có nhiều đời đeo đuổi nghề này với xuất thân ban đầu là nhạc công cung đình. Không ít người trăn trở với ngành nghề mà họ kế tục. Phóng to Nghệ nhân Phan Thị giới thiệu những dụng cụ dùng để làm kèn - Ảnh: Trọng Bình Phóng to Đàn nhị và đàn tì bà, hai nhạc cụ chính trong dàn tiểu nhạc - Ảnh: Trọng Bình Nghệ nhân Trương Hữu Hòa có xưởng làm đàn cổ ở đường Hai Bà Trưng (TP Huế); nghệ nhân Phan Thị có biệt tài làm các loại kèn chiến, kèn lỡ, kèn bầu ở xã Phú Đa, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế; nghệ nhân Hồ Thị Thương xuất thân trong gia đình nhiều đời có nghề làm trống dùng trong lễ tế Nam Giao dưới triều Nguyễn... Họ vẫn còn đó sau khi dự án “Bảo tồn và phát huy giá trị nhã nhạc - nhạc cung đình Việt Nam” đã khép lại, hồ sơ nghiên cứu về nhạc cụ nhã nhạc đã hoàn thành. Nhưng trong tôi vẫn vang mãi lời của nghệ nhân Phan Thị: “Nghề ni chỉ còn phục vụ cho nhạc công đám ma”. Nhà nghiên cứu âm nhạc truyền thống Nguyễn Quý Cát đặt vấn đề: “Nhà nước ta đã có nhiều chính sách đãi ngộ với nghệ nhân, nghệ sĩ biểu diễn và một số ngành nghề truyền thống khác, nhưng lại bỏ quên những nghệ nhân làm đàn cổ. Trong tương lai nếu không được quan tâm thì nghề này cũng chỉ sống lay lắt, chủ yếu dựa vào đơn đặt hàng của các nhóm nhạc chuyên thổi đám ma ở các làng xã”. Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Cao Chí Hải, phó giám đốc Sở Văn hóa - thể thao và du lịch Thừa Thiên - Huế, cho biết sở chưa có cuộc khảo sát nào về các nghệ nhân chế tác nhạc cụ truyền thống, trong thời gian tới ông sẽ làm việc với phòng di sản của sở nhằm rà soát để đưa họ vào danh sách nghệ nhân cần có chế độ ưu đãi. Việc khôi phục những nhạc cụ, nhạc khí dùng trong các dàn nhã nhạc cung đình là không hề đơn giản, bởi chất liệu cũng như cấu tạo của từng loại hoàn toàn khác nhau. Nghệ nhân Trương Hữu Hòa cho biết đàn tì bà được chế tác bằng gỗ cây ngô đồng, cần và thùng đàn liền nhau có dáng như quả lê bổ đôi. Thuở xưa, dây đàn xe bằng tơ tằm rồi đem vuốt sáp ong cho mịn, ngày nay được thay bằng dây nilông. Để làm ra một cây đàn có âm thanh hay thì trình độ thẩm âm của người thợ rất quan trọng. Hay cây kèn lỡ được sử dụng trong dàn đại nhạc có các bộ phận: dăm kèn, giọng kèn, trắm kèn, loa kèn... mỗi thứ được chế tác bằng một chất liệu riêng. Cây kèn hay không chỉ dựa vào âm thanh phát ra mà còn có nhiều yếu tố, trong đó trang trí cũng rất quan trọng. Nghệ nhân Phan Thị giải thích xung quanh giọng kèn có gắn năm cái xương, mang ý nghĩa tượng trưng cho “nhân - lễ - nghĩa - trí - tín”, dù chúng chỉ dùng dắt các hom kèn dự phòng và không hề tác động đến chất lượng của âm thanh. Thành công của một nghệ sĩ biểu diễn có đóng góp không nhỏ của những nghệ nhân tạo ra những loại nhạc cụ, nhạc khí, “nhưng có mấy ai quan tâm đến các nhạc cụ, nhạc khí phát ra những âm thanh kia do ai làm, từ đâu mà có” - như tâm sự của NSƯT, nhạc sĩ Trần Đại Dũng, phó giám đốc Nhà hát Nghệ thuật cung đình. Tags: Nghệ nhânĐời sống văn hóaPhan ThịĐàn còĐàn nhịĐàn tỳ bà
Hà Nội trong nhạc điện tử: Từ quan họ trên nền Drum'n'Bass đến 'Electrùnic' XUÂN TÙNG 02/02/2023 1835 từ
50 năm Hiệp định Hòa bình Paris: Ký ức lịch sử của một người phiên dịch ĐINH THÚY NGA 27/01/2023 3890 từ
Lần đầu tiên chọn giám đốc bệnh viện qua thi tuyển: Để nghĩ xa hơn một vùng an toàn HOÀNG LỘC - K.YÊN 23/01/2023 1609 từ
Dịch vụ y tế theo yêu cầu: "Khám giáo sư" và chuyện viện phí đúng, đủ L.ANH - X. MAI - D.LIỄU 23/01/2023 1751 từ
Sử gia Pierre Brocheux: Thực dân hóa là vấn đề các sử gia phải giải quyết NGUYỄN QUANG DIỆU 23/01/2023 3018 từ
Trí thông minh 'có giới hạn' của ChatGPT TRẦN PHƯƠNG 02/02/2023 Trong khi những gã khổng lồ công nghệ như Google, Facebook, Microsoft đang xây dựng trí tuệ nhân tạo (AI) một cách thận trọng, các công ty nhỏ bất ngờ tung ra những ứng dụng như ChatGPT gây xôn xao trong thời gian ngắn.
Tổ chức hội nghị tháo gỡ thị trường bất động sản trong tháng 2 NGỌC AN 02/02/2023 Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo tập trung tháo gỡ cho sản xuất kinh doanh, cân đối các nguồn để thực hiện đúng lộ trình cải cách tiền lương, trong tháng 2 phải tổ chức hội nghị về tháo gỡ cho thị trường bất động sản...
Công an TP.HCM phong tỏa con hẻm ở quận 6 để điều tra vụ cháu bé nghi bị bạo hành MINH HÒA 02/02/2023 Chiều 2-2, các đơn vị nghiệp vụ Công an TP.HCM đang phối hợp cùng Công an quận 6 và các đơn vị liên quan khám nghiệm hiện trường, điều tra nguyên nhân tử vong của một bé gái, nghi bị bạo hành.
Israel ra mắt siêu vũ khí: Drone chiến đấu mang cả tấn đạn dược BÌNH AN 02/02/2023 Quân đội Israel tiết lộ họ sở hữu loại máy bay không người lái (drone) dùng bom trọng lực không tạo ra tiếng ồn hoặc khói khi tấn công. Điều này khiến kẻ địch khó đoán trước hoặc lẩn tránh.
Ông Putin tuyên bố 'bị lừa hoài' nên mới đánh Ukraine NHẬT ĐĂNG 18/01/2023 Chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine được phát động nhằm chấm dứt cuộc chiến tại miền đông Ukraine, sau thời gian dài Matxcơva bị lừa liên tục, theo Tổng thống Nga Vladimir Putin.