Minh họa: B.Khoa

 Anh cũng hỏi lại tôi, nhưng tôi chưa sẵn sàng trả lời. Tôi đã trở lại học thiền, một cách nhẹ nhàng, vì cơn tuyệt vọng trong những ngày nghỉ, dù tuyệt vọng nhẹ thôi. Một cái huy chương hay một quả cà chua thối, tất cả đều như nhau, cuốn sách tôi đang đọc nói thế.

Sau vài ngày suy nghĩ, tôi nghĩ câu trả lời trung thực nhất cho Bob sẽ là: “Quyết tâm cho năm mới của tớ là học cách nhìn mình như là không-gì-cả”. Chuyện này có cạnh tranh gì không? Anh muốn giảm cân, tôi thì muốn nhìn mình như là không-gì-cả.

Dĩ nhiên cạnh tranh thì không phù hợp với bất cứ triết lý nào của nhà Phật. Một cái không-gì-cả đích thực thì không cạnh tranh. Nhưng tôi không nghĩ mình cạnh tranh khi tôi nói thế. Tôi cảm thấy thực sự khiêm tốn, lúc đấy.

Hoặc là tôi nghĩ thế - trên thực tế, có ai thực sự khiêm tốn lúc họ nói mình muốn học cách không là gì cả không? Nhưng còn một vấn đề khác, vấn đề mà tôi đã muốn mô tả cho Bob nghe vài tuần nay: cuối cùng, sau nửa đời người, bạn đủ thông minh để thấy tất cả đều chẳng là gì, ngay cả thành công cũng chẳng là gì.

Nhưng làm sao người ta có thể học cách nhìn mình như là không-gì-cả nếu ban đầu đã rất vất vả học cách nhìn mình như một cái-gì-đó? Thật khó hiểu. Bạn mất nửa cuộc đời học được rằng suy cho cùng bạn là cái-gì-đó, giờ bạn muốn dành nửa cuộc đời còn lại học cách nhìn mình như là không-gì-cả. Bạn trước là một cái không-gì-cả tiêu cực, giờ bạn muốn là một cái không-gì-cả tích cực.

Tôi đã bắt đầu cố gắng, trong mấy ngày đầu năm mới ấy, nhưng đến giờ nó vẫn khá là khó. Sáng nào tôi cũng khá là gần cái không-gì-cả, nhưng đến chiều muộn thì cái ở trong tôi tức là cái-gì-đó lại bắt đầu tác oai tác quái.

Chuyện này diễn ra nhiều ngày. Đến tối, trong tôi lại đầy cái-gì-đó và nó thường là cái gì đó nham hiểm và thủ đoạn. Vậy nên tôi đang nghĩ là để bắt đầu thì tôi đang nhắm quá cao, có lẽ không-gì-cả thì quá nhiều.

Có lẽ bây giờ tôi nên cố gắng, mỗi ngày, trở nên ít đi một chút so với tôi thường ngày.

(Người dịch: Nguyễn Huy Hoàng) ■