Sách của năm: mở sách để soi rọi và chờ đợi

QUÂN KHUÊ 31/12/2015 23:12 GMT+7

TTCT - Những người yêu sách hẳn sẽ mỉm cười khi biết các nhà sách đang có nhiều “hàng độc” giấu trong tay áo. Phần lớn sẽ được tung ra trong đợt hội chợ sách tháng 3-2016, nhưng các dịch giả và biên tập viên luôn tỏ ra bận rộn có thể khiến một số cuốn ra mắt muộn hơn.

Những cuốn sách được chờ đợi năm 2016

Người yêu văn chương hẳn nóng lòng chờ đợi tập truyện ngắn mới nhất của Nguyễn Ngọc Tư Không ai qua sông (NXB Trẻ), cũng như bản dịch phần tiếp theo của tiểu thuyết kinh điển Giết con chim nhạiGo Set a Watchman - cuốn sách lập kỷ lục về việc được đặt mua trước khi nó ra đời ở Mỹ hồi năm ngoái.

Một tiểu thuyết kinh điển khác về chiến tranh Thế giới thứ hai là Catch 22 cũng dự kiến có bản dịch trong năm nay (cả hai cuốn trên đều do Nhã Nam phát hành).

Các fan của Suối nguồn sẽ gặp lại Ayn Rand trong cuốn tiểu thuyết được độc giả Âu Mỹ yêu thích Atlas vươn mình (NXB Trẻ). Nhà văn Áo quan trọng Thomas Bernhard lần đầu tiên sẽ được dịch ra tiếng Việt với hai cuốn Những gã tiều phuKẻ thất bại (tạm dịch theo bản tiếng Anh WoodcuttersThe loser, Tao Đàn phát hành).

Về sách phi hư cấu, Alphabooks sẽ mang đến các bản dịch Lược sử vạn vật (A short history of nearly everything) của Bill Bryson và Trật tự thế giới (World Order) của nhà ngoại giao lão luyện Henry Kissinger, đồng thời trình làng tập đầu tiên trong bộ sách đồ sộ Sự suy tàn và sụp đổ của đế chế La Mã (The decline and fall of the Roman Empire) của nhà sử học Edward Gibbon.

Cuối cùng, các bà mẹ Việt vốn tất bật tìm cách dạy con sẽ có thêm nguồn tham khảo từ bộ sách bốn tập Mẹ các nước dạy con (NXB Kim Đồng).

Một năm qua đi, sách vở còn lại gì?

Phải chăng là những huyên náo từ vài vụ tố cáo đạo văn, những ầm ĩ không đáng có về bản dịch một bài thơ cổ, hay cuộc tranh cãi có phần vô duyên về một cái bìa sách? Rất may, đối với người đọc sách, cái còn lại sau một năm là... những quyển sách. Chọn lựa chủ quan dẫn người viết nhìn lại một năm đọc sách của mình, chọn ra 10 cuốn sách đáng đọc nhất trong năm.

s
s

 

Cánh cửa (Szabó Magda, Giáp Văn Chung dịch, Nhã Nam & NXB Văn Học)

Szabó Magda là nhà văn hàng đầu Hungary, tác giả nhiều vở kịch, tiểu thuyết, tiểu luận. Cánh cửa là tác phẩm đầu tiên của bà được dịch ra tiếng Việt, kể về mối quan hệ lạ lùng giữa một nhà văn nữ - hiện thân của tác giả, và Emerenc - người giúp việc nhà, một bà già lập dị, mạnh mẽ và chuyên cần, có những sức mạnh tinh thần gần như siêu nhiên.

Emerenc có lẽ là một trong những nhân vật giàu cá tính nhất trong lịch sử văn chương. Trên nền mối quan hệ của họ, trong khi những bi kịch cá nhân của Emerenc dần được hé lộ, Szabó Magda khéo léo phác thảo lịch sử Hungary từ hai cuộc thế chiến đến thời kỳ Stalinist và tình hình chính trị đất nước.

Vẻ ngoài dường như buồn tẻ nhưng cuốn sách thực chất là một kiệt tác (The New York Times chọn là một trong 10 cuốn sách hay nhất năm).

s
s

 

Những quy luật tâm lý về sự tiến hóa của các dân tộc (Gustave Le Bon, Nguyễn Tiến Văn dịch, Alphabooks & NXB Thế Giới)

Là cuốn sách thứ ba của Gustave Le Bon - nhà tâm lý xã hội, nhà nhân chủng học người Pháp, được dịch ra tiếng Việt sau Tâm lý học đám đôngCách mạng Pháp và tâm lý học của các cuộc cách mạng.

Tác phẩm của ông luôn đưa ra những kiến giải đặc sắc về tâm lý nhóm, cộng đồng hay chủng tộc với quan điểm thường gây tranh cãi, thậm chí bị coi là cực đoan. Với Gustave Le Bon, mỗi chủng tộc có những đặc điểm tâm lý nhất định mà ông gọi là tâm hồn của chủng tộc, được hình thành lâu dài trong lịch sử, không chỉ tổng hợp đặc điểm tinh thần những người đang sống mà trên hết là tích lũy phẩm chất của tổ tiên.

Tâm hồn của chủng tộc do vậy mang tính ổn định cao và là yếu tố căn bản quyết định định mệnh của chủng tộc. Ông chứng minh luận điểm của mình bằng những ví dụ về hưng và vong của La Mã cổ đại, Cách mạng Pháp, bằng cách so sánh Hợp chủng quốc Hoa Kỳ với các nền cộng hòa Nam Mỹ... Cuốn sách rất đáng đọc và suy ngẫm, nhất là trong mối liên hệ với chính chủng tộc chúng ta.

s
s

 

Bức xúc không làm ta vô can (Đặng Hoàng Giang, Nhã Nam & NXB Hội Nhà Văn)

Khoảng hai năm gần đây, một loạt bài bình luận các hiện tượng văn hóa, xã hội được viết theo phong cách vừa nghiêm túc vừa hài hước thường xuyên được chia sẻ trên mạng xã hội, gây phân hóa dư luận khá mạnh.

Những bài bình luận ấy được sắp xếp cùng nhau trong cuốn sách có cái tên đang thành một thành ngữ mới: Bức xúc không làm ta vô can, hiện diện chân dung một nhà bình luận xã hội sắc sảo, thông tuệ và hài hước.

Những vấn đề Đặng Hoàng Giang đề cập có thể người khác cũng thấy, từ chuyện các ngôi sao làm từ thiện câu “like” đến chuyện xã hội đắm chìm trong các chương trình truyền hình thực tế..., nhưng anh phân tích chúng rành mạch, dí dỏm, và đáng quý hơn, gợi ý những ứng xử phù hợp. Do đó, các bài viết mang một phong vị tích cực.

s
s

 

Cuộc đời yêu dấu (Alice Munro, Nguyễn Đức Tùng dịch, NXB Trẻ)

Sau Trốn chạy, Alice Munro đến với độc giả Việt Nam qua tập truyện ngắn mới nhất và cuối cùng (bà đã tuyên bố ngừng viết): Cuộc đời yêu dấu. Vẫn là một Munro ta từng biết: văn phong giản dị, những con người bình thường, những sự vật bình thường.

Các biến cố, nếu có, đều được kể thoáng qua, khiến người đọc lơ đãng có thể mất dấu những chi tiết quan trọng. Munro có biệt tài xử lý thời gian, chỉ bằng một, hai nhát bút, người đọc có thể bị đẩy đi vài chục năm về quá khứ hay tới tương lai.

Ngòi bút bà di chuyển linh hoạt, đưa nhân vật từ hậu cảnh ra trung tâm và ngược lại một cách mượt mà, không cần gắng sức, với khả năng khai thác những chiều sâu thăm thẳm, phức tạp của con người.

Đỉnh cao đế quốc: Đà Lạt và sự hưng vong của Đông Dương thuộc Pháp (Eric T. Jennings, Bùi Thanh Châu & Phạm Viêm Phương dịch, NXB Hồng Đức)

Trong cuốn khảo cứu này, Eric T. Jennings, giáo sư sử học chuyên ngành thực dân người Canada, với nguồn tư liệu dày công thu thập từ nhiều quốc gia đã hoàn thành một công trình khảo cứu tỉ mỉ bậc nhất về Đà Lạt, địa điểm ban đầu được chọn làm nơi nghỉ dưỡng cho người Pháp ở Đông Dương, nhưng về sau đóng một vai trò quan trọng hơn về quân sự và hành chính.

Cuốn sách còn mang đến những câu chuyện hấp dẫn không kém một cuốn tiểu thuyết phiêu lưu, chẳng hạn cuộc chạy đua tìm địa điểm xây dựng trạm nghỉ dưỡng cho người Pháp, chuyện nhà bác học Yersin đã phạm sai lầm thế nào khi đánh giá về khí hậu Đà Lạt, hay chuyện săn voi săn hổ thời đầu thế kỷ 20...

s
s

 

Xa xăm gõ cửa (Nguyễn Bình Phương, Nhã Nam & NXB Văn Học)

Không chỉ là một nhà văn thật sự của văn học Việt Nam hiện tại, Nguyễn Bình Phương còn là một nhà thơ đích thực với các tập thơ ra đời tương đối đều đặn, một giọng thơ “chất lừ”.

Xa xăm gõ cửa gần như là một tuyển thơ với những bài thơ chọn từ các tập thơ trước (hiện rất khó tìm), thêm một số bài mới với chất thơ nhiều khi ma mị như tiểu thuyết của anh, nhất là những bài thời kỳ đầu. Những lúc không ma mị, thơ anh mang nhiều chất tự vấn và chân thành, ắt vì anh không quá quan tâm đến hình thức.

s
s

 

Ca tụng bóng tối (Junichiro Tanizaki, Trịnh Thùy Dương dịch, NXB Tổng Hợp TP.HCM)

Cuốn tản văn mỏng này của nhà văn Nhật Bản Tanizaki - người lừng lẫy không kém Kawabata, nhưng lại ít được biết ở Việt Nam (mới có hai tác phẩm được dịch ra tiếng Việt là Chiếc chìa khóaYêu trong bóng tối).

Ông không chỉ viết về nghệ thuật sử dụng bóng tối trong kiến trúc và thiết kế Nhật Bản mà hơn thế, về thẩm mỹ và văn hóa Nhật Bản nói riêng, phương Đông nói chung trong cuộc đụng độ với thẩm mỹ và văn hóa phương Tây.

Trước những hăm hở cho rằng ánh sáng - phương Tây mới là đại diện của cái đẹp, cái văn minh, thể hiện ở đèn điện chói lòa, đồ sứ lấp lánh..., Tanizaki trìu mến chỉ ra vẻ đẹp của bóng tối - phương Đông như một cân bằng với ánh sáng: vẻ đẹp của bát xúp mi-xô sơn mài đen, sân khấu kịch Nô, cách gia giảm ánh sáng trong các nhà hàng, khách sạn.

Ông mong muốn “giữ lại bằng văn chương cái thế giới bóng tối mà chúng ta đang đánh mất”. Với người đọc Việt Nam, cuốn sách là một gợi ý thật đẹp về cách giữ gìn những giá trị văn hóa và thẩm mỹ Việt, đặc biệt trong thời đại rối loạn về chuẩn thẩm mỹ hiện nay.

s
s

 

Là người Nhật - Lịch sử, thi ca và kịch bản học quá trình hình thành chế độ toàn trị (A.N. Mesheriakov, Phạm Nguyên Trường dịch, NXB Tri Thức)

Mesheriakov là nhà Nhật Bản học người Nga. Đây là cuốn sách tiếp theo cuốn Hoàng đế Minh Trị và nước Nhật Bản của ngài (chưa được dịch ra tiếng Việt). Ông nghiên cứu những nét đặc thù của sự hình thành chủ nghĩa toàn trị tại Nhật Bản trong nửa đầu thế kỷ 20, phân tích những điểm khác biệt với chủ nghĩa toàn trị tại Đức và Liên Xô cùng thời và khiêm tốn tự nhận cuốn sách chỉ là những nghiên cứu bước đầu.

Tuy nhiên, độc giả hoàn toàn có thể thỏa mãn với những phân tích sâu sắc của tác giả về chủ nghĩa toàn trị Nhật Bản - một “hiện tượng nội sinh”, sinh ra bởi bản chất văn hóa nội tại, tuy không đoạn tuyệt, không phá hoại quá khứ nhưng không phải không gây ra những hậu quả khủng khiếp đối với các dân tộc khác.

s
s

 

Kiên ngạnh như thủy (Diêm Liên Khoa, Minh Thương dịch, NXB Hội Nhà Văn và Trung tâm Văn hóa ngôn ngữ Đông Tây)

Diêm Liên Khoa là một tên tuổi lớn của văn học Trung Quốc đương đại (từng đoạt các giải thưởng lớn của Trung Quốc như giải Lỗ Tấn, Lão Xá và quốc tế như giải Văn học Kafka 2014). K

iên ngạnh như thủy là tác phẩm thứ ba của ông được dịch ra tiếng Việt sau Vì nhân dân phục vụPhong nhã tụng. Lấy đề tài cách mạng văn hóa như khá nhiều tiểu thuyết Trung Quốc khác, Kiên ngạnh như thủy tạo ra sự khác biệt nhờ cách kể chuyện từ góc độ người trong cuộc với nhân vật xưng tôi - một “hồng vệ binh” hăng hái triển khai cách mạng chứ không phải nạn nhân của cách mạng văn hóa. Màu sắc tính dục đậm đặc trong tiểu thuyết này làm nền cho một chất hài hước đen hiếm có.

s
s

 

Lan Hữu (Nhượng Tống, Tao Đàn & NXB Văn Học)

75 năm sau khi in lần đầu và 65 năm sau lần tái bản duy nhất, sự trở lại của Lan Hữu trong năm 2015 chẳng khác một cuốn sách hoàn toàn mới. Đọc Lan Hữu, người ta không khỏi ngạc nhiên cho số phận long đong của một cuốn tiểu thuyết đẹp đẽ bị bỏ quên trong một thời gian dài.

Trong chuyện tình tay ba thơ mộng tuổi thiếu niên, một cậu trai mười sáu tuổi bàng hoàng nhận ra mình đem lòng say mê cả hai cô gái Lan và Hữu, mọi chuyện lẽ dĩ nhiên chẳng đi đến đâu, chỉ có nỗi mộng mơ mà nó gieo vào lòng người đọc là mãi không tan.

Và chẳng gì nói gọn về cuốn sách hơn cách nhắc lại lời của Beaudelaire mà Lưu Trọng Lư trích trong lời tựa lần xuất bản đầu: “Một giấc mộng nồng nàn dệt xe trên gối kẻ thiếu niên”.■

Bình luận Xem thêm
Bình luận (0)
Xem thêm bình luận