Cấm tàn thì làng mạt

Quê tôi có một ngọn núi lớn tọa lạc giữa vùng đồng bằng giáp ranh năm xã. Một phần núi phía quê tôi có rừng cây bốn mùa xanh tốt, có các dòng suối tưới mát cho một vùng quê trù phú thanh bình. Không chỉ có rừng cây trên núi mà xen lẫn với các vùng dân cư có các khu rừng tự nhiên, rừng trồng được bảo vệ rất nghiêm ngặt. Các khu rừng đều được gọi là “cấm”, không ai được xâm hại rừng “cấm”.

Rừng cây chắn gió, rừng cây giữ nước, cây cho bóng mát điều hòa khí hậu các vùng dân cư đông đúc xung quanh.

Từ thời xa xưa, người dân đã được giáo dục ý thức bảo vệ rừng, quản lý, kiểm tra, xử phạt nghiêm những hành vi xâm phạm tài nguyên rừng và mọi người luôn được nhắc nhở “cấm tàn thì làng mạt”. Bắt được ai chặt một cây thì áp dụng hình thức xử phạt bằng cách trồng lại 10 cây tại khu rừng đó.

Thời chiến tranh, các khu rừng bị tàn phá nặng nề, núi đồi mất màu xanh còn trơ đất đá. Cái giá con người phải trả cho việc phá rừng là nắng hạn, lũ lụt, đất bị xói lở, nguồn nước cạn kiệt, các dòng sông bị bồi lấp.

Ngọn núi ở quê tôi không còn những con suối nước chảy trắng xóa bốn mùa như trước nữa, dân quanh vùng không còn nước canh tác, mùa hè các giếng nước cũng khô cạn. Mặc dù chiến tranh đã đi qua hơn 30 năm, người dân đã trở về đông đúc, nhưng không thể nào tìm lại được môi trường sống ngày xưa.

Lẽ ra phải phát động phong trào trồng cây gây rừng, bảo vệ những khu rừng mới hồi sinh thì người ta lại tiếp tục “mạnh ai nấy phá”, chặt cả những mầm cây mới hồi sinh. Trận bão số 9 kèm theo mưa lũ vừa rồi thiệt hại đến mức nào ai cũng biết. Nghĩ lại những vụ phá rừng có tổ chức ở Đức Linh, Hàm Thuận, Đồng Xuân, Khe Diên, Kon Ka Kinh... mà đau lòng vì đã gây ra biết bao nhiêu thiệt hại về người và của!

Lời dạy của cha ông ta “cấm tàn thì làng mạt” đến nay vẫn còn nguyên giá trị.