"Đi chỗ khác chơi"

Phóng to

Minh họa: Lê Thiết Cương

Cháo bình dân bán ở vỉa hè mà ít thấy ở đâu ngon bằng. Tô nhỏ chỉ lưng cháo mà cái gì trông cũng chỉn chu, cũng được chăm chút cẩn thận. Từ lát thịt đến miếng lòng, màu váng nước sóng sánh vàng trên bề mặt, tới cọng hành chần, khoanh ớt, mấy ngọn ngò xanh biếc... như được thổi hồn vào từ người nấu. Hương vị đậm đà mà thanh, thoảng mùi thơm của gạo rang. Qua tô cháo thấy được “nết” người.

Trong số hàng trăm khách hằng ngày đến ăn có ai biết đến bà bán cháo lòng tóc bạc đã quá nửa, nói năng lém lỉnh đang ngồi khuất sau nồi cháo bốc khói mờ mịt từng một thời là giáo viên văn trường tỉnh nổi tiếng dạy hay. Người mà từ xó bếp chật hẹp ra tới cuộc đời thênh thang bên ngoài đã động tay vào cái gì là hết lòng với cái đó, làm tới nơi tới chốn. Giảng thơ tới đoạn lâm ly, cô giáo xuất thần nức nở cất giọng ngâm luôn khiến đám học trò ngồi dưới ngẩn ngơ.

Tài hoa là vậy nhưng một khi đã bước sang lối rẽ là thôi, là trở thành bà bán cháo lòng. Có nhiều lời mời hợp đồng dạy lại sau khi đã nghỉ hưu nhưng chị từ chối hết. Chị nói đừng để cho học trò ác cảm với môn văn, bục giảng không phải là chỗ của một bà giáo già lụm cụm. Rồi vợ chồng chị sửa sang lại vỉa hè trước nhà, nấu cháo lòng sáng bưng ra ngồi bán.

Phía sau người phụ nữ bán cháo lòng bây giờ là một người đàn ông tóc xoăn cao cao ốm ốm đang phụ vợ bưng cháo cho khách. Người đàn ông, cánh đại bàng đã mỏi, đang đáp ứng cái tổ yên ấm của mình.

***

Còn nhớ hồi nhỏ khi trong nhà đang có khách mà mình cứ “bẹo hình bẹo dạng” đi tới đi lui là thế nào cũng bị ba má hay ai đó rầy: “Con nít, đi chỗ khác chơi!”. Khôn hồn biến đi. Không cần chơi đâu xa, giỡn hớt chạy nhảy nghịch phá gì cũng được, chơi ở đâu cũng được; tuyệt đối không được lởn vởn chỗ người lớn đang nói chuyện mà dòm ngó, hóng hớt là vô lễ.

Ba má dạy vậy thì biết vậy chứ con nít làm gì biết chuyện nọ xọ chuyện kia, như chuyện con nít suy ra được chuyện của người lớn, rằng người lớn cũng nên tự biết tránh đi nếu đó không phải là chỗ của mình.

***

Ông nhà văn thâm hậu ở xứ dừa có lần nhắc đến một nghệ sĩ mà ông rất kính mến trong tác phẩm của mình (*). Đó là một nhà soạn tuồng kiêm bầu gánh của nhiều đoàn hát nổi tiếng, một diễn viên, một nghệ sĩ cổ nhạc có ngón đờn độc đáo, tài danh lừng lẫy một thời.

Trong lần gặp lại sau nhiều năm bặt tăm, dù đã là một ông già nát rượu nhưng giữa những cơn say, người nghệ sĩ đó có nói với ông như một lời dặn dò, được ông cảm thụ như mấy lời dạy bảo quý giá về nhân cách của một người cầm bút: “Khi nào biết mình viết hết được rồi thì phải đi chỗ khác chơi, đừng bẹo hình bẹo dạng ở chỗ trường văn trận bút và tuyệt đối đừng để những người hâm mộ mình đọc những câu lếu láo”.

Thâm tâm nhà văn chắc âm thầm coi đó như một lời nguyền nên suốt nhiều năm qua ông bặt tăm. Ông tinh tế nên thừa biết lúc nào mình nên “đi chỗ khác chơi”. Lâu rồi văn đàn nước nhà vắng tên ông. Độc giả một thời mến mộ văn chương ông có khi cũng không biết ông hiện đang ở đâu, sống chết ra sao? Chỉ những ai từng đặc biệt kính trọng, thương quý ông, mê văn chương của ông mới dành trọn tấc lòng theo dõi ông.

Biết người từng rất sành ăn như ông vẫn còn mê món khô cá chét chưng gừng, tôm khô Cà Mau (giờ thì buộc phải được giã nát như giã trầu rồi). Biết ông vẫn đang đọc như điên, vẫn theo dõi từng trang viết của bạn bè.

Trót nợ với văn chương, thời trẻ của ông dốc hết lòng cho những trang viết hay. Bây giờ già, ông lo sửa sang mình cho vẫn còn giữ nguyên được nhân cách của một người từng cầm bút. Lòng đam mê văn chương vẫn còn nguyên, vẫn chưa bao giờ nguội tắt trong lòng ông, nhưng chộn rộn ở những chỗ không phải là của mình, đó không phải là cách của ông.

__________

(*): Truyện ngắn Chút hào quang từ mảnh vỡ của một ngôi sao buồn của nhà văn Trang Thế Hy.