Bóng quê trong "Đàn bà yêu thành phố"

M.N.

1 Đôi khi tôi vẫn nghi ngờ liệu có tồn tại những dấu mốc rõ ràng cho cái gọi là “lịch sử văn học”. Đối với thế hệ 8X, mọi thứ được trích dẫn trong sách giáo khoa văn học đã là cũ. Thế hệ 9X còn “ghê gớm” hơn, thật khó để bắt họ ngồi yên đọc cho hết một cuốn sách không có bóng dáng của người trẻ lăm lăm balô trên đường hay ít ra cũng lướt tay điện thoại trong quán cà phê sành điệu.  

Bạn không thể đọc xong một quyển sách mà không bị gián đoạn giữa chừng, vậy cái gì sẽ đẩy bạn quay trở lại đọc hết nó?

Và rồi chúng ta có những câu trả lời “hợp mốt”. Trong khi các tít báo đang được điều chỉnh cho phù hợp với thói quen lướt mạng, thì những cuốn sách văn học lại đang ngắn hơn về đoạn và câu. Và nhất định đấy, sẽ phải có một điều gì đó thật thời sự. Về một giấc mơ du lịch giá rẻ. Về một cuộc sống xa xôi trải nghiệm.

Đàn bà yêu thành phố (*) của Kiều Bích Hương có những câu trả lời hợp mốt như thế.

2 Sau tập sách đầu Vợ Đông chồng Tây khá hấp dẫn so với các cuốn cùng đề tài cô dâu Việt xa xứ, Kiều Bích Hương trở lại với những câu chuyện ngắn hơn. Ngồn ngộn trải nghiệm từ chuyện xứ người về đến quê ta, từ các vị khách ghé nhà đến những ngày đi làm khách nhà người.

Từ một bà mẹ Việt lần đầu đặt chân đến trời Âu trong Chicken soup của mẹ cho đến anh nông dân Bỉ (cũng lần đầu) được ra nước ngoài nghỉ dưỡng trong Tin ở nông dân, chung những nỗi lo, chung niềm háo hức. Tính báo chí rất mạnh trong văn của Kiều Bích Hương đẩy chị thiên về mô tả hiện thực, cái được là các chi tiết của hiện thực ấy phần lớn đã được cân nhắc, chọn lựa.

Có lời bình hay không có lời, độc giả vẫn có thể bằng con mắt và trải nghiệm của riêng mình, tự đưa ra các nhận xét sau đó.

Kể nhiều về nội dung có thể sẽ làm mất hứng của bạn đọc muốn tự mình khám phá, nhưng tôi vẫn muốn lướt qua tên các phần của sách: “Ở hai đầu nỗi nhớ”, “Bóng quê in tuyết”, “Những vị khách qua đêm”, “Nhớ Tết từ Giáng sinh”, “Về nông thôn”, “Những câu chuyện giáo dục”, “Bốn mùa cơm, phở, bún, nem...”, “Chuyện riêng xứ người”, từ tên gọi đã đủ biết đây là một cuốn sách “tất tần tật”, về chuyện đời của một cô vợ Đông mà lấy chồng Tây.

Đến châu Âu vào những ngày lục địa cũ đang thời khủng hoảng chưa biết tới bao giờ mới dứt, Kiều Bích Hương có cái nhìn bình tĩnh về sự khác biệt Tây - Ta. Có gì đó một đôi chút ấm ức như trong “Vietnam style”, nhưng trên hết là sự thấu hiểu căn nguyên, lý lẽ như trong “Toàn cầu xấu xí” hay “Tết Việt có tội gì đâu?” (ừ có tội gì đâu, tôi hi vọng các tâm hồn sùng ngoại sẽ ghé đọc cuốn sách này của chị).

Về mặt hình thức, toàn bộ cuốn sách là các câu chuyện cá nhân. Nhưng tác giả đã gắn kết được các mạch chảy thành một góc trải nghiệm phong phú về văn hóa, về xã hội, về những thân phận người khác nhau. Có những đối thoại, có những mô tả và trên hết là sự chân thực của ngòi bút ghi lại tất cả những điều ấy.

3 Nếu còn điều gì có thể hi vọng hơn ở Kiều Bích Hương thì đó là hi vọng về tính “văn” sẽ nhiều hơn trong một cuốn sách. Chẳng phải vũ trụ có thể thấy trong một hạt bụi hay sao, nữa là những sự thật ngồn ngộn va đập trong sách của chị.

Như thế, một đôi mắt thấu nhìn, hoặc bay bổng hơn thì còn tốt nữa, sẽ còn khiến cuốn sách đọng lại, lâu hơn nữa trong lòng độc giả.■

(*): Đàn bà yêu thành phố. Tản văn, Kiều Bích Hương, NXB Trẻ phát hành tháng 6-2015.