Gabriel García Márquez: Còn sống, còn yêu

ĐĂNG BẨY (OGONYOK.RU) 11/06/2011 16:06 GMT+7

TTCT - Năm nay nhà văn Colombia Gabriel García Márquez 85 tuổi. Ngày sinh của ông thật khó xác định bởi mỗi nguồn tư liệu nói một phách, nhưng tựu trung đều ghi nhận là vào tháng 3 của năm 1927.

Đây cũng là dịp kỷ niệm nhiều sự kiện quan trọng: 30 năm nhận giải Nobel, 10 năm xuất bản hồi ký, 45 năm ra đời tiểu thuyết Trăm năm cô đơn...

Phóng to
G.G. Márquez - Ảnh: toonpool.com

Sinh trưởng tại thị xã Aracataca - nguyên mẫu cho làng Macondo - và được giáo dục bởi người ông - một ngài đại tá hưu trí, và sau khi người ông mất, nhà văn thấy "chẳng có gì thay đổi về thực chất" trong toàn bộ cuộc sống. Chính vì vậy trong tác phẩm của nhà văn có khá nhiều nhân vật đại tá, mà trứ danh nhất là đại tá Aureliano Buendia trong Trăm năm cô đơn qua bản dịch tiếng Việt của Nguyễn Trung Đức, Phạm Đình Lợi và Nguyễn Quốc Dũng.

Nhưng sáng tạo của G.G. Márquez còn có hai loại nhân vật rất đặc sắc nữa...

Gái điếm và kẻ độc tài

Trong văn của G.G. Márquez, hầu như tất cả các nữ nhân vật hành nghề "xưa như trái đất" đều là người tử tế, cũng như bạn tình của họ là nhà văn - tác giả vậy. Họ như María Magdalena - người phụ nữ theo Chúa Jesus, như nữ thánh María de Egipto... Nhà văn kể rằng khi La Havana đón đội quân giải phóng ngày 1-1-1959, các cô gái bán hoa đã quyết định tiếp đãi miễn phí cả tuần...

Tuyến nhân vật này đã sớm xuất hiện trong những sáng tác của nhà văn hồi trẻ, đến truyện ngắn Người đàn bà đến đúng vào lúc sáu giờ thì nhân vật gái điếm còn dám giết chết khách hàng và tác giả chứng minh rất thuyết phục rằng cô ấy không thể không giết hắn. Đề tài gái bán hoa còn xuyên suốt trong các tác phẩm sau này, kể cả cuốn tiểu thuyết cuối cùng Hồi ức về những cô gái điếm buồn của tôi.

Trong lần trả lời phỏng vấn kiểu "huỵch toẹt" của tạp chí Playboy, nhà văn tuyên bố thẳng: "Các cô gái điếm bao giờ cũng là bạn tử tế nhất của tôi". Nhà văn Mỹ Latin này sống trong nhà thổ thường xuyên hơn là khách sạn sao này sao nọ, để các cô gái điếm ủi quần áo, đánh máy bản thảo cho mình...

Trong hồi ức của G.G. Márquez có miêu tả tỉ mỉ một cô gái điếm mang kính cận, người trần như nhộng, ngồi đánh máy một thiên truyện cho ông. Chính những cô gái điếm là người đọc đầu tiên, là nhà phê bình văn học đầu tiên của nhà văn được giải Nobel 1982.

G.G. Márquez cũng chú ý đến những nhà độc tài. Hồi sống ở Barcelona, được tướng Franco đang khuynh loát Tây Ban Nha mời đến đàm đạo nhưng nhà văn từ chối: "Có chuyện gì để mà nói với ông này đâu. Chẳng lẽ lại bảo là tôi đang lấy một số nét của ông để viết nên cuốn sách về một con cún hay sao". Mà ở Mỹ Latin, châu lục có nhiều thuộc địa của Tây Ban Nha, những nhà độc tài - chủ yếu xuất thân từ binh nghiệp - không phải là hiếm, như Batista ở Cuba chẳng hạn. G.G.

Márquez đã lấy từ mỗi người trong số ấy một mảnh chân dung để đúc kết thành một nhân vật phức hợp - nhà độc tài trong Mùa thu của vị trưởng lão.

Con người của chính kiến

Chơi thân với lãnh tụ Fidel Castro từ năm 1948, đầu thập niên 1960 nhận làm phóng viên thường trú tại New York của Hãng Prensa Latina, G.G. Márquez coi Fidel đồng nghĩa với Liên Xô. Sang Nga dự lễ tang L.Brezhnev trở về Cuba, Fidel đích thân mang quà cho G.G. Márquez - hàng ký trứng cá tầm.

Nhà văn đã có 15 lần đến xứ sở bạch dương, bắt đầu từ Liên hoan Thanh niên và sinh viên thế giới Matxcơva 1957, viết thiên phóng sự cuốn hút 22.400.000 kilômét vuông cấm không thấy một quảng cáo nào cho Coca-Cola. Đến Liên Xô, G.G. Márquez vào ngay lăng Lênin, hồi còn lưu giữ thi hài Stalin trong đó, và rất thích thú với nhận xét "bàn tay của đại nguyên soái rất giống tay phụ nữ".

Mikhail Gorbachov khi làm tổng thống Liên Xô có mời G.G. Márquez sang thăm và đó là chuyến cuối cùng. Sau bao năm sống với tâm niệm "những con người thú vị nhất đang sống ở Liên Xô", nay liên bang này tan vỡ, nhà văn không còn quan tâm như trước nữa.

Bây giờ G.G. Márquez sống ra sao?

Gần đây nhà văn sống khép kín hơn nhiều, cùng người vợ Mercedes lánh sang Mexico, gần như ở ẩn. Lần kỷ niệm sinh nhật trước, nhà vua Tây Ban Nha Juan Carlos, ông trùm Tập đoàn Microsoft Bill Gates và nhiều thượng khách từ khắp thế giới đã phải chờ dài trong một khách sạn 5 sao ở Mexico, nhưng G.G. Márquez không tới. Đoàn khách phải kéo đến tận nhà ông, thấy ông ngồi bệt trên sàn xem tivi. Hỏi: "Ồ, sao không đến nhỉ, Gabo?" và được nhà văn trả lời: "Nào có thấy ai mời gì đâu".

Sau cuốn hồi ký Sống để kể lại đoạn đời khi sắp rời Colombia sang Paris, G.G. Márquez được báo chí đưa tin rằng "sẽ còn viết tiếp hai tập nữa, mà tập cuối sẽ kể về những cuộc gặp gỡ của nhà văn với nhiều nhân vật vĩ đại". Thấy vậy, tác giả của một cuốn hồi ký, một cuốn tập hợp các diễn từ, 16 cuốn truyện và tiểu thuyết bất hủ đã phải lên tiếng: "Các vị chôn trước tôi rồi hay sao, tôi còn viết một tiểu thuyết nữa mà - về tình yêu đấy".

Phép sống của G.G. MÁRQUEZ

* Chúng ta phải đấu tranh với sự cứng nhắc của ngôn ngữ. Những từ như “nhân dân”, “dân chủ” đã mất đi ý nghĩa của mình. Bất cứ người nào có thể tổ chức những cuộc bầu cử đều coi mình là người dân chủ.

* Tôi đã cố viết những truyện cổ tích nhưng chẳng ăn thua. Đưa cho hai con trai tôi đọc khi chúng còn nhỏ, chúng trả lại tôi kèm theo dòng chữ: “Bố ơi, bố nghĩ rằng trẻ con ngu đần lắm hay sao?”.

* Nước Mỹ rót vào châu Mỹ Latin lượng tiền khổng lồ, nhưng họ chẳng nhận lại được một xu do chúng tôi làm ra. Ngôn ngữ của họ, âm nhạc của họ, đồ ăn thức uống của họ, tình yêu của họ, cách tư duy của họ, chúng tôi thay đổi tất. Chúng tôi tác động đến nước Mỹ ngang với những gì họ muốn tác động đến chúng tôi.

* Sida chẳng qua chỉ làm cho tình yêu thêm phần mạo hiểm. Tình yêu thì bao giờ chẳng cực kỳ nguy hiểm. Tự thân tình yêu đã là căn bệnh chết người.

* Giữa tôi và các giáo sư ở Cuba có một cuộc tranh luận. Họ bảo: “Trăm năm cô đơn là một cuốn sách lạ thường, nhưng sao không thấy nó đưa ra giải pháp”. Đối với tôi thế là cố chấp. Các cuốn sách của tôi miêu tả bối cảnh chứ việc gì phải đưa ra giải pháp.

* Nếu như không trở thành nhà văn, tôi muốn làm người chơi nhạc nhảy trong quán bar, có thế thì tôi mới giúp được các cặp tình nhân yêu nhau mãnh liệt hơn.

Bình luận Xem thêm
Bình luận (0)
Xem thêm bình luận