Khải hoàn môn ở các nước

TTCN - Việc xây khải hoàn môn (KHM) bắt nguồn ban đầu từ đế chế La Mã thời cổ đại, trước Công nguyên khoảng 200 năm, nhằm ca ngợi những chiến công hiển hách của các ông vua. Những KHM này đều đã bị phá hủy không còn nữa. Hiện nay trong quảng trường La Mã ở thủ đô Roma còn ba KHM.

Phóng to

KHM La Mã ở Reims, Pháp

KHM thứ nhất là Titus được xây dựng để tôn vinh công trạng của vua Titus sau khi ông qua đời năm 81 sau CN. Cổng là một kiến trúc hình khối chữ nhật, cao 15,4m, rộng 13,5m, sâu 4,75m, có một cửa vòm cao khoảng 2/3 chiều cao.

KHM thứ hai là Septimus cao, to, đẹp hơn, được xây dựng năm 203 sau CN để tôn vinh chiến công của hoàng đế Septimus đã chiến thắng người Parthes vùng Lưỡng Hà, Tiểu Á. Cổng cao 23m, rộng 25m, sâu 11m, có một cửa chính to cao và hai cửa phụ ở hai bên, ngăn ra thành ba gian, thông nhau bằng hai cửa vòm nhỏ bên trong. KHM thứ ba là Constantino được xây dựng vào năm 315 sau CN để ca ngợi chiến công của hoàng đế Constantino với ba cửa vòm.

Phóng to

KHM ở Bồ Đào Nha

* Brusells - thủ đô vương quốc Bỉ - có một KHM do vua Leopold II cho xây năm 1880 để kỷ niệm 50 năm ngày độc lập của vương quốc. Cổng cao to, cân đối. Mười cột đá tròn cao phía trước gắn liền với tường đỡ vòm cổng, chia KHM làm ba gian, cao và rộng như nhau. Trước bốn hàng chân cột đá ở hai mặt trước và sau cổng là bốn bệ tròn cao, trên dựng tượng các nhân vật lịch sử của vương quốc.

Ở vòm giữa trên nóc cổng, mỗi mặt dựng bốn pho tượng đồng, trên bệ cao dựng tượng thần Chiến thắng đang phi trên một cỗ xe có bốn ngựa kéo bằng đồng. Mãi đến năm 1905, tức là 25 năm sau vào dịp kỷ niệm lần thứ 75 của vương quốc Bỉ, KHM Brusells mới xây xong và được khánh thành. Việc xây dựng rất tốn kém, phải dựa vào nguồn tài chính bóc lột từ thuộc địa là Congo.

Phóng to

KHM Ngôi Sao ở Paris, Pháp

*Thủ đô Paris của Pháp hiện còn hai KHM, một là KHM Carrousel được dựng năm 1806 do kiến trúc sư Percier và Fontaine thiết kế. KHM thứ hai tiêu biểu và có ý nghĩa trong đời sống văn hóa - chính trị của Paris là KHM Ngôi sao do Napoléon I cho xây tại quảng trường Charles de Gaulle-Etoile vào năm 1806 để kỷ niệm chiến thắng của quân Pháp ở Austerlitz, do kiến trúc sư Chalgrin thiết kế, được xây trong 30 năm, khánh thành vào ngày 29-7-1836.

KHM Ngôi sao là một cổng vòm được xây bằng đá trắng, cao 49,55m, ngang 44,82m, sâu 22,10m, mặt chính trông về phía đại lộ Champs Élysées. Hai mặt trước và sau của chân cổng là bốn mảng điêu khắc giá trị ghi lại những thời điểm huy hoàng của lịch sử nước Pháp. Trên những bức tường mặt trong của KHM, người ta khắc tên những trận đánh lớn diễn ra trong lịch sử Pháp, ghi tên 558 tướng lĩnh Pháp có công trong các trận đánh.

Dưới vòm cổng phía trước luôn phấp phới ngọn cờ tam tài xanh trắng đỏ tượng trưng cho lý tưởng của cách mạng tư sản Pháp là tự do, bình đẳng, bác ái. Trên mặt đất, dưới chân KHM là hầm mộ các chiến sĩ vô danh, ở phía trước là một hình tròn nổi, giữa có ngọn lửa vĩnh cửu được thắp lên từ ngày 11-11-1920.

Trên mặt đất về phía sau của vòm cổng là những bảng đồng khắc những sự kiện đáng nhớ như ngày phá ngục Bastille 14-7, ngày tuyên bố nền cộng hòa… KHM Ngôi sao được dựng giữa một đảo tròn rộng trên quảng trường Charles de Gaulle có đường kính khoảng 300m. Bao xung quanh đảo là những cột bêtông sơn trắng, bên ngoài là đường ôtô rộng chạy vòng quanh. Để đi ra KHM, có hai đường hầm từ phía trước và sau đường Champs Élysées.

Du khách leo khoảng hơn 100 bậc trong một gian trụ KHM ở phía trước để lên nóc. Ra nóc (sân thượng) KHM, nhìn xuống thấy 12 đại lộ tỏa ra xung quanh, các nhà đều có cùng kiểu kiến trúc, chiều cao đồng loạt khoảng bốn tầng, trung tâm tỏa sáng là KHM đồ sộ, hùng vĩ, vô cùng tráng lệ.

Vẻ đẹp nguy nga tráng lệ của KHM được tôn thêm bởi đại lộ Champs Élysées chạy dài thẳng trước mặt nối tiếp đến quảng trường Concorde. Quảng trường Concorde dẫn tiếp đến vườn Tuileries và dẫn đến Bảo tàng Louvre. Đại lộ Champs Élysées dài khoảng 1km, gồm hai đường rộng, là đường phố đẹp nhất Paris, đẹp nhất nước Pháp, ban đêm rực rỡ ánh đèn màu của ngày hội hoa đăng.