Làm sao giao đúng, thu đủ?

Minh họa: Sate

Có thể thấy thông tư xác định được mục đích và ý nghĩa của chính sách cho thuê nhà ở công vụ là nhằm đảm bảo an ninh đối với các cán bộ lãnh đạo, khuyến khích sự cống hiến của những cán bộ, công chức, các nhà khoa học và những người công tác tại những địa phương có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn.

Thông tư cũng trong chừng mực nào đó đã liệt kê các đối tượng được quyền thuê nhà ở công vụ và có quy định về điều kiện được thuê nhà ở công vụ.

Theo đó, ngoại trừ cán bộ lãnh đạo Đảng, Nhà nước thuộc diện ở nhà công vụ trong thời gian đảm nhận chức vụ thì những đối tượng còn lại chỉ được thuê nhà ở công vụ khi chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình và chưa được mua, thuê nhà ở xã hội tại địa phương nơi đến công tác, hoặc đã có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại nơi đến công tác nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người trong gia đình thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu.

Có thể thấy mục đích, đối tượng được thuê nhà ở công vụ đã rõ ràng hơn.

Vẫn chồng chéo

Tuy nhiên, thông tư vẫn chưa đưa ra được một phương án toàn diện, hiệu quả và thiết thực, đặc biệt về các vấn đề quan trọng nhất chưa tháo gỡ được: cơ quan nào chịu trách nhiệm chính trong quản lý cho thuê nhà ở công vụ, giá thuê nhà ở công vụ bất hợp lý và làm sao để thu hồi nhà ở công vụ khi cán bộ về hưu?...

Tại điều 5, điều 6 và điều 7 của thông tư quy định về cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà ở công vụ, cơ quan quản lý nhà ở công vụ và đơn vị quản lý vận hành nhà ở công vụ. Quy định này không chặt chẽ, chồng chéo.

Ví dụ: đối với nhà ở công vụ của Chính phủ được đầu tư xây dựng mới hoặc mua nhà ở thương mại làm nhà ở công vụ để bố trí cho cán bộ lãnh đạo các cơ quan trung ương (trừ Bộ Quốc phòng, Bộ Công an) thuê thì Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản - Bộ Xây dựng là cơ quan quản lý nhà ở công vụ; đối với nhà ở công vụ của địa phương mà UBND cấp tỉnh quản lý thì sở xây dựng là cơ quan quản lý nhà ở công vụ, trong khi sở xây dựng lại chịu sự chỉ đạo từ Bộ Xây dựng và UBND tỉnh thành.

Do đó, nên có quy định thống nhất trong quản lý nhà ở công vụ, để cho một cơ quan thống nhất quản lý (trừ nhà ở công vụ do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý - vì đặc thù của mục đích bảo vệ an ninh - quốc phòng), nên giao cho Bộ Xây dựng quản lý và Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm phân công cho các cơ quan, đơn vị địa phương quản lý, vận hành.

Làm sao thu hồi?

Điều 11 đưa ra nguyên tắc và phương pháp chung để xác định giá cho thuê và công thức xác định giá cho thuê đối với từng loại nhà ở công vụ như: nhà ở công vụ đang sử dụng, nhà ở công vụ được đầu tư xây dựng mới và trường hợp mua nhà ở thương mại làm nhà ở công vụ.

Tuy nhiên, việc không tính chi phí khấu hao vốn đầu tư xây dựng, không tính chi phí mua nhà ở thương mại làm nhà ở công vụ vào chi phí cần thiết để thực hiện quản lý vận hành, bảo trì và quản lý cho thuê trong quá trình sử dụng nhà ở đã làm tăng chi phí đồng thời triệt tiêu một khoản thu đáng kể cho ngân sách.

Nên có cơ chế xác định giá cho thuê phù hợp để tránh thất thu cho ngân sách, vừa không làm mất đi mục đích, ý nghĩa của việc cho thuê nhà ở công vụ.

Theo điều 13 của thông tư quy định quyền và nghĩa vụ của người thuê nhà ở công vụ thì người thuê nhà ở công vụ có nghĩa vụ trả lại nhà ở công vụ cho Nhà nước khi không còn thuộc diện đối tượng được thuê nhà ở công vụ, khi không còn nhu cầu thuê nhà ở công vụ hoặc khi có hành vi vi phạm thuộc diện bị thu hồi nhà ở theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên trên thực tế vẫn tồn tại rất nhiều trường hợp, vì các lý do khác nhau, người thuê nhà ở công vụ không chịu trả lại nhà khi không còn thuộc đối tượng được thuê nhà ở công vụ mà cơ quan thẩm quyền không xử lý được do vướng các quy định hiện hành về trình tự, thủ tục thu hồi và cưỡng chế thu hồi nhà ở công vụ chưa chặt chẽ, thiếu tính khả thi... thì quy định mới vẫn chưa giải quyết rốt ráo.

Trong khi chờ đợi việc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật hoàn thiện về trình tự, thủ tục cho thuê, thu hồi và cưỡng chế thu hồi nhà ở công vụ, cơ quan thẩm quyền nên sớm ban hành các biểu mẫu như hợp đồng cho thuê nhà ở công vụ, quy định bên đại diện cho thuê, bên thuê, quyền và nghĩa vụ của các bên, điều kiện được tiếp tục thuê, thời gian thuê, các biện pháp phạt vi phạm, trách nhiệm của bên cho thuê, quyền cưỡng chế của bên cho thuê thu hồi nhà ở công vụ...

Chính sách nhà ở công vụ chỉ thật sự phát huy được vai trò và ý nghĩa một khi có hệ thống pháp luật quy định rõ ràng.■