Những đường dây buôn lậu rác trên thế giới

Phóng to

Trong 100% rác gia đình, chỉ có 13% được tái chế và 6% được ủ để sản xuất khí đốt mêtan. Theo Cơ quan Môi trường & khống chế năng lượng của Pháp (ADEME), có đến 43% rác đưa vào lò nung và 39% được chôn. Đó là những tỉ lệ gần như cố định từ năm 2003.

Ngày nay, khi nguyên liệu trở nên hiếm hoi, rác có giá rất cao trên thị trường quốc tế. Đặc biệt, sự phát triển ở Trung Quốc (TQ) và Ấn Độ đã tạo ra nhu cầu rất lớn về kim loại. Bởi thế một vài loại rác trở thành mục tiêu săn lùng quốc tế. Bên cạnh việc buôn bán hợp pháp đã xuất hiện những hoạt động buôn lậu rất lớn. Rác thải đang bị giám sát nghiêm ngặt.

Máy lạnh

Cần phải có sáu đường dây tái chế mới xử lý xong một máy lạnh hay tủ lạnh. Mỗi năm có khoảng 65.000 tấn máy lạnh được đưa ra khỏi châu Âu và 50.000 tấn nhập vào. Châu Phi (Ghana, Senegal, Kenya) nhập linh kiện rời. Máy lạnh và tủ lạnh thỉnh thoảng được thu hồi ở dạng rác thải và “lóc thịt” tại Nam Tư cũ. Kim loại nặng sẽ kết thúc cuộc hành trình tại TQ.

Giấy phế liệu

27 nước châu Âu xuất gần 17 triệu tấn giấy và thùng giấy phế thải. Trong đó 9 triệu cho chính châu Âu và 8 triệu cho các nước ngoài châu Âu, đặc biệt sang TQ, nước nhập khẩu hàng đầu thế giới với 4,5 triệu tấn. Loại rác này chiếm gần 30% tổng lượng rác của EU.

Máy thu hình

Mỗi năm có 100.000 tấn tivi xuất ra khỏi EU: 48.000 tấn dành cho EU, 52.000 cho nước ngoài. Châu Phi (Nigeria, Ghana, Ai Cập) và Nga, mỗi vùng nhập khoảng 15.000 tấn. Nga và cả Nam Tư cũ mua trọn chiếc, châu Phi và Đông Nam Á mua linh kiện rời. Sau đó là tái chế.

Kim loại

Rác thải kim loại ít khi xuất khỏi EU (8 triệu tấn), trong lúc 22 triệu tấn lưu hành nội địa. Giá tăng cao, do nhu cầu tại TQ và đầu cơ đã kích thích buôn lậu. Các đường dây chính: Nam Tư cũ, TQ, Ấn Độ. Có đến 30% đồng, 60% nhôm và 70% chì tái chế đang lưu hành tại EU.

Máy tính

Nhựa, linh kiện điện tử, dây điện, thủy tinh, đất hiếm, kim loại nặng, thủy ngân... Để tách các nguyên tố này phải có qui trình riêng nên giá thành cao: 10-30 euro/máy. Các container chứa đầy máy vi tính cũ được chở đến TQ, Bangladesh, Thái Lan, Senegal, Angola, Ai Cập hay Kenya. Một kiểu buôn lậu béo bở nên người ta săn lùng và vét sạch rác thải vi tính tại Pháp.

Tàu biển

Năm 2007, EU bán 91 tàu hết hạn sử dụng cho các xưởng “làm thịt” ở nước ngoài. Với 33 tàu, Hi Lạp chiếm 1/3 tổng số, Na Uy đứng thứ nhì với 18 tàu, tiếp theo là Cyprus 8 tàu. Ấn Độ và Bangladesh mua 3-4 chiếc để “rã thịt”. Đa số là những tàu chở dầu và hóa chất.

Xe hơi

Trong số 27 triệu tấn xe hơi bị loại khỏi dòng lưu thông mỗi năm tại EU, 1-2,7 triệu tấn được xuất lậu sang Tây Phi (Senegal, Nigeria, Ghana...). Càng ngày càng nhiều hàng lậu đi về hướng Nam Tư cũ, Albania, Caucase... Xe hơi được “xẻ thịt” để khai thác triệt để kim loại, kể cả dây điện.

Bình điện xe hơi

Có thể tái chế đến 90%. Chì được nấu lại để làm bình điện mới hay dành cho công nghiệp khác. Nhu cầu mạnh đến nỗi buôn lậu phát triển tràn lan. Điểm đến chính: Nam Tư cũ, Trung Á, TQ. Tái chế rẻ tiền hơn và chì bị cấm sử dụng tại các nước phát triển.

Nhựa

Mỗi năm EU xuất khẩu 2,5 triệu tấn plastic. 900.000 tấn ở lại nội địa và 1,6 triệu xuất ra nước ngoài. Con số này tăng bảy lần trong vòng 15 năm qua. Điểm đến chính: TQ.