Vì sao cả Internet thích ngắm video mèo?

Chỉ riêng kênh YouTube That Little Puff, nơi đăng toàn video của chú mèo ragdoll 3 tuổi Puff đã có trên 17,7 triệu người theo dõi và tổng cộng hơn 15 tỉ lượt xem, thì đủ biết trên toàn cõi YouTube và Internet, video mèo còn thống trị đến mức nào.

Có internet là có mèo

Trong thời gian phong tỏa vì dịch bệnh, người dân khắp thế giới quan tâm nhiều hơn đến khoa học, cộng đồng, và nội dung liên quan đến… mèo. Lượt tìm kiếm từ "mèo" đạt 50 triệu lượt mỗi tháng trên Google, tăng khoảng 20 triệu lượt so với năm 2015, theo trang Mashable.

Theo BBC, nội dung về mèo đã được chia sẻ qua email kể từ khi Internet bắt đầu phổ biến vào những năm 1990. 

Nhưng một phần tư thế kỷ sau, video về mèo đầu tiên trên YouTube mới được nhà đồng sáng lập nền tảng này, Steve Chen, tải lên dưới tựa đề "Pajamas and Nick Drake" vào năm 2005, với nội dung ghi lại hình ảnh chú mèo anh nuôi. 

Một năm sau đó, "Puppy vs Cat" do một người dùng có tên là Sanchey tải lên trở thành video về mèo được lan truyền rộng rãi đầu tiên. Tính đến hết năm 2022, video này thu hút hơn 16 triệu lượt xem trên YouTube.

Theo Wikipedia, trang sophie.net, ra mắt vào tháng 10-1999, là website về mèo có tuổi đời cao nhất và hiện vẫn hoạt động. Còn theo tạp chí công nghệ Wired, kỷ nguyên thống trị Internet của loài mèo bắt đầu từ 20 năm trước trong những phòng chat trực tuyến. Những người tham gia các phòng chat sử dụng Meowspeak, một phương ngữ giống giọng trẻ con, để giả tiếng mèo kêu.

Sao không phải chó?

Nói đến những con vật dễ thương, số lượng video về chó cũng không ít. Kết quả tìm kiếm video chó trên Google trả về khoảng 845 triệu kết quả, trong khi video mèo chỉ có 799 triệu kết quả. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng chó không thể so sánh với mèo - ông hoàng bà chúa thật sự của nội dung số.

Theo đánh giá của nhà báo Maria Bustillos (cũng rất có thể là một người yêu mèo) trên BBC, chó toát ra nét cao quý về mặt lý tính, biểu cảm, cũng như có hình thức và khả năng di chuyển đáng ngưỡng mộ. 

Tuy nhiên, nếu phải mang lên bàn cân, mèo có khả năng vô tận hơn. Loài chó nói chung đơn giản và đáng tin cậy hơn, nhưng cũng đồng thời thiếu đi góc độ bí ẩn vốn thuộc về loài mèo. Nét kín kẽ này khá giống với con người.

Mèo có gì đó tương đồng với người nhiều hơn những sinh vật đơn thuần khác. Vẻ đẹp của chúng đi kèm sự dễ hoảng loạn, lười biếng và khả năng làm những trò hoàn toàn ngu ngốc đến khó tin. Chúng có khuynh hướng lạnh lùng, thờ ơ, trộn lẫn với sự ấm áp và dịu dàng đến khó hiểu. Mỗi con một khác, không thể lường trước và mang đến nhiều điều bất ngờ.

Mặt khác, theo trang Gizmodo, trong triển lãm có tên "How Cats Took Over The Internet" (Mèo chiếm lĩnh không gian mạng như thế nào) được tổ chức tại Bảo tàng Hình ảnh chuyển động ở New York (Mỹ) năm 2015, người ta lập luận rằng chó thường dễ phát hiện chủ nhân đang quay video về chúng và có xu hướng "nịnh" chủ. 

Điều này khiến video về chó kém thú vị. Thêm nữa, chó hoạt bát hơn nhiều, trong khi mèo thì nghiêm khắc. Chó thể hiện cảm xúc ra bên ngoài nhiều hơn và dễ đoán hơn, mèo thì không.

Theo giáo sư John Bradshaw đến từ Viện nhân chủng học của Đại học Bristol (Anh), chó có những đặc tính trên vì chúng được thuần hóa để gần gũi với con người và hỗ trợ chủ làm những công việc như chăn dắt vật nuôi, đi săn…, trong khi mèo được thuần hóa để diệt những con vật gây dịch bệnh và chúng có khả năng hoàn thành nhiệm vụ này một mình. 

Vì vậy, mèo không phát triển nhu cầu gắn bó với con người và "chảnh" hơn chó. Chúng chẳng thèm quan tâm dù bị chủ nhân chĩa máy quay vào người, vì thế mà khiến nội dung tự nhiên hơn.

Trang Gizmodo cho rằng xem video mèo giúp con người thỏa mãn bản tính tò mò, thích nhìn trộm đời tư của người khác, trong khi chủ thể không hề hay biết chúng đang bị quan sát. Trong tiếng Anh, thuật ngữ "voyeurism" (thói nhòm lỗ khóa) được dùng để miêu tả bản tính này.

Tất cả những yếu tố trên giúp nội dung trong video về mèo trở nên hấp dẫn hơn, khiến người xem dán chặt mắt hàng giờ đồng hồ.

'Hormone hạnh phúc'

Và khoa học đã chứng minh xem video về mèo mang đến nhiều lợi ích tâm lý.

"Một số người có thể nghĩ rằng xem video mèo trên mạng không phải là một chủ đề đủ nghiêm túc để nghiên cứu học thuật, nhưng thực tế đó là một trong những cách sử dụng Internet phổ biến nhất hiện nay - Jessica Gall Myrick, giáo sư trợ lý báo chí tại Trường đại học truyền thông thuộc Đại học Indiana (bang Indiana, Mỹ), nói với trang Live Science.

Theo Myrick, nếu muốn hiểu rõ hơn về những tác động mà Internet có thể gây ra đối với con người cá nhân và cả xã hội, thì các nhà nghiên cứu "không thể làm ngơ những chú mèo Internet nữa". 

Nói là làm, năm 2015 Myrick thực hiện khảo sát về đề tài mèo với 7.000 người dùng Internet, hy vọng có thể khám phá ra liệu xem video mèo có tạo ra tác động giống như nuôi chúng hay không.

Kết quả là, những người tham gia khảo sát cho biết họ cảm thấy tràn đầy năng lượng và tích cực hơn sau khi xem những video hoặc hình ảnh liên quan đến mèo trên các nguồn phổ biến gồm Facebook, YouTube và BuzzFeed. Những cảm xúc tiêu cực như lo âu, phiền toái và nỗi buồn cũng giảm đi.

Đặc biệt, nhiều người cho biết họ xem video về mèo khi đang làm việc hoặc khi đang học, nhưng có vẻ như niềm vui từ việc xem video về mèo đã khỏa lấp đi cảm giác tội lỗi vì trì hoãn công việc.

Myrick khẳng định: "Ngay cả khi họ đang xem các video về mèo trên YouTube trong khi lẽ ra họ phải làm việc, phần thưởng về mặt cảm xúc thực sự có thể lên dây cót tinh thần, giúp mọi người thực hiện các nhiệm vụ khó khăn sau đó".

Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2012 cũng củng cố những phát hiện của Myrick. Các nhà nghiên cứu ở Nhật Bản chứng minh được rằng nhìn vào hình ảnh của những con vật dễ thương thực sự có thể cải thiện hiệu suất của người lao động trong công việc, tăng sự chú ý của họ và thúc đẩy hành vi cẩn thận.

Lý giải sâu hơn, nhà nghiên cứu truyền thông Andreas Ervik nói với trang partner.sciencenorway.no: "Cũng giống như lý thuyết về kẻ mạnh nhất sẽ tiếp tục tồn tại, vui vẻ, ngốc nghếch, dễ thương và hài hước là bốn yếu tố quan trọng đối với sự tiến hóa". Trong đó, đối với động vật có vú, bao gồm cả con người, dễ thương đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa. "Sự dễ thương làm phát sinh sự quan tâm và đồng cảm, từ đó dẫn đến hành vi thân thiện" - anh cho biết.

Theo Oriana Aragon, một nhà tâm lý học tại Đại học Yale (bang Connecticut, Mỹ), sự sống còn của loài người phụ thuộc vào việc ta chăm sóc con non của mình. Vì vậy, khi chúng ta nhìn thấy những đặc điểm tương tự đó ở động vật - mắt to, đầu to so với cơ thể nhỏ bé - chúng ta sẽ phản ứng giống như cách ta làm với trẻ sơ sinh.

Nhưng chúng ta không vô cớ 'mù quáng' bởi những con vật dễ thương. Trên thực tế, các nghiên cứu phát hiện ra rằng các trung tâm khoái cảm trong não người sáng lên khi ta nhìn thấy thứ gì đó dễ thương vì có một lượng lớn dopamine, còn được biết đến như một loại hormone hạnh phúc, truyền đến não.

"Đó là thứ mang lại cho chúng ta niềm vui và khiến ta tràn đầy sức sống trở lại" - Aragon nói với CNN.