Chiến tranh Ukraine: Cục diện ở Pokrovsk

Pokrovsk (trước đây được gọi là Krasnoarmeysk) là thành phố Ukraine ở vùng Donbass, đến 2025 còn 1.300 dân so với 60.000 dân năm 2022, cách Donetsk 66km về phía tây bắc, gần ranh giới hành chính của tỉnh Dnipropetrovsk, Ukraine.

Ý nghĩa chính trị và quân sự của Pokrovsk

Không chỉ là trung tâm giao thông, công nghiệp và văn hóa quan trọng của vùng Donbass, Pokrovsk còn là một trong những trung tâm của ngành công nghiệp than ở Ukraine. 

Mỏ Pokrovskoe là mỏ than cốc lớn nhất Ukraine, đóng vai trò cung cấp than chủ chốt cho các nhà máy thép ArcelorMittal tại Kryvyi Rih. Trữ lượng than tại mỏ ước tính khoảng 200 triệu tấn, với sản lượng năm 2023 đạt 5,6 triệu tấn.

Sau khi chiến sự bùng nổ ở Ukraine vào năm 2022, Pokrovsk vẫn là một thị trấn hậu phương. Tháng 8-2024, quân đội Nga tiến vào ngoại ô Pokrovsk. Ngày 19-8, một lệnh sơ tán bắt buộc với các gia đình có trẻ em đã được ban hành. Kể từ tháng 12-2024, thành phố đã không được cung cấp điện và nước, và đến tháng 8-2025, cửa hàng cuối cùng ở Pokrovsk đã đóng cửa.

Cuối tháng 10, Bộ Quốc phòng Nga thông báo mở rộng vùng kiểm soát gần ga đường sắt Krasnoarmeysk và "giải phóng" khu phố Troyanda ở phía bắc thành phố. 

Ngày 26-10, Tổng tham mưu trưởng Nga Valery Gerasimov báo cáo với Tổng thống Vladimir Putin về việc hoàn thành việc bao vây các đơn vị Ukraine gần Pokrovsk và thành phố vệ tinh Pokrovsk là Myrnohrad. 

Ngày 29-10, ông Putin tuyên bố Nga sẵn sàng cho phép các nhà báo Ukraine và nước ngoài vào các khu vực Nga bao vây gần Pokrovsk và Kupyansk. Theo tổng thống, các nhà báo cần "đến tận nơi và tận mắt chứng kiến những gì đang diễn ra ở đó".

Pokrovsk là cửa ngõ vào Donetsk. Việc chiếm được thành phố sẽ cho phép lực lượng Nga phá vỡ các tuyến tiếp tế vững chắc của quân Ukraine trên toàn bộ mặt trận phía đông, mở ra không gian tác chiến cho Matxcơva lấn sâu hơn vào Donbass và đe dọa các thành trì quan trọng của Ukraine như Kramatorsk và Slovyansk. 

Các báo cáo khác nhau nói các đơn vị Nga kiểm soát từ 60-85% lãnh thổ thành phố, và không ít nhà phân tích quân sự Ukraine lẫn phương Tây đều dự đoán Pokrovsk sẽ thất thủ ngay trong tháng này.

Đến đầu tuần này, theo aif.ru, quân Nga đã khép vòng vây quanh thành phố, nơi 2.000 binh sĩ Ukraine vẫn đang kẹt lại. Chuyên gia quân sự Vasily Dandykin cho rằng "tuần lễ tới sẽ mang tính quyết định đối với Pokrovsk". 

Tờ Moskovsky Komsomolets 11-11 đăng lại đoạn video thu hút hàng triệu lượt xem cảnh quân Nga từ từ tiến vào thành phố, di chuyển bằng nhiều loại phương tiện khác nhau, trên xe hạng nhẹ và xe máy cũng như đi bộ. 

Sương mù dày đặc đã vô hiệu hoạt động của các drone Ukraine, và theo MK, các đơn vị của Quân đoàn 2 và Quân đoàn 51, tiến quân từ các hướng ngược nhau, đã gặp nhau, từ đó bao vây các nhóm quân Ukraine.

Phía Ukraine đang cố gắng giảm thiểu tầm quan trọng chiến lược của tổn thất, nói thành phố này gần như đã bị phá hủy hoàn toàn và chức năng hậu cần của nó đã bị suy giảm đáng kể. 

Mỏ than cốc duy nhất của Ukraine cũng đã ngừng hoạt động vào tháng 1. Tuy nhiên, những lập luận này không phủ nhận thực tế rằng Pokrovsk thất thủ sẽ là đòn giáng mạnh vào tinh thần của quân đội Ukraine và cho thấy mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng nhân sự mà Lực lượng vũ trang Ukraine đang phải đối mặt.

The Financial Times dẫn lời binh sĩ và chuyên gia cho rằng tình hình nguy cấp ở Pokrovsk phần lớn là do thiếu hụt nhân lực, khi binh sĩ Ukraine đang ngày càng phải dàn trải dọc tiền tuyến dài tới 1.000km. 

Tuần trước, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã công khai thừa nhận Nga có ưu thế quân số gấp 8 lần, và Kiev đơn giản là không thể chống đỡ một cuộc tấn công dữ dội như vậy.

Pokrovsk và lệnh ngưng bắn

Trên nền các diễn biến này, những bàn tán về một lệnh ngừng bắn ở Ukraine lại bất ngờ rộ lên. Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Hungary Viktor Orban và Tổng thống Kazakhstan Kassym Tokayev, đại diện đặc biệt của tổng thống Nga Kirill Dmitriev… đều đã lên tiếng về khả năng này.

Mặc dù vậy, vẫn không có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy chiến tranh đang kết thúc. Bởi điều này chỉ có thể xảy ra với hai điều kiện.

Thứ nhất, Nga đồng ý ngừng bắn khắp tiền tuyến (như phương Tây và Kiev đòi hỏi).

Thứ hai, Ukraine đồng ý với các điều kiện Nga đưa ra để chấm dứt chiến tranh (rút toàn bộ quân đội khỏi khu vực Donetsk, duy trì quy chế trung lập và thay đổi chính sách đối nội).

Hiện tại Nga vẫn khăng khăng với các điều kiện của mình, trong khi Kiev và châu Âu kiên quyết bác bỏ. Tổng thống Trump cũng kêu gọi ngừng bắn dọc tiền tuyến, chỉ trích Nga không thực hiện điều này và áp đặt các lệnh trừng phạt mới với Rosneft và Lukoil. 

Cùng lúc, quan hệ Mỹ và Nga đang căng thẳng thêm, với những đe dọa sẽ tiếp tục thử hạt nhân. Tóm lại, không có gì cho thấy các diễn tiến đang hướng tới một giải pháp hòa bình.

Ngoài ý nghĩa quân sự và chính trị, trận chiến Pokrovsk còn là một chỉ dấu quan trọng về năng lực của các bên trong cuộc chiến tranh tiêu hao. 

Kiev và phương Tây từng tin rằng qua áp lực trừng phạt, tổn thất nặng nề ở tiền tuyến, và việc gia tăng các cuộc tấn công của Ukraine vào các cơ sở nhiên liệu, năng lượng, cơ sở hạ tầng hậu phương của Nga, sớm muộn gì Matxcơva cũng sẽ không thể tiếp tục chiến tranh, làm trầm trọng thêm mâu thuẫn nội bộ ở Nga, dẫn đến bất ổn, biến động, thậm chí sụp đổ đất nước.

Nhưng Pokrovsk đang cho thấy chiến lược này là đáng ngờ, vì Ukraine có thể kiệt quệ nhanh hơn Nga trong chiến tranh tiêu hao. Hơn nữa, việc thực hiện chiến lược này chỉ có thể khả thi nếu đáp ứng được một số điều kiện nhất định: 

(1) Phương Tây tiếp tục hỗ trợ địa chính trị và quân sự cho Ukraine, không gây áp lực buộc Kiev phải chấp nhận các điều khoản của Nga để chấm dứt chiến tranh. 

(2) Các đối tác tiếp tục hỗ trợ tài chính ổn định cho Ukraine. 

(3) Tiếp tục và gia tăng áp lực trừng phạt lên Nga. 

(4) Duy trì khả năng phục hồi và toàn vẹn của hệ thống phòng thủ Ukraine và ngăn chặn mặt trận sụp đổ. Hiện tại, cả bốn điều kiện này đều đang lung lay ở các mức độ khác nhau.

Kể từ khi Trump lên nắm quyền và mong muốn đạt được thỏa thuận với Nga, nỗi lo Washington gây áp lực đòi Kiev nhượng bộ luôn thường trực. Nguồn tài chính bền vững cho Ukraine cũng đang bị đặt dấu hỏi - Trump đã từ chối cung cấp bất kỳ khoản viện trợ nào và chỉ sẵn sàng bán vũ khí. 

Châu Âu cũng đã thấm mệt với việc gánh toàn bộ gánh nặng hỗ trợ tài chính cho Kiev. Ít ra cho đến nay, Ukraine và các đồng minh phương Tây đã xoay xở để tránh những kịch bản tiêu cực đến mức sụp đổ hoàn toàn.

Nhưng nếu điều thứ tư xảy ra, tức mặt trận bắt đầu sụp đổ, phản ứng có thể là dây chuyền: tiếng nói phản đối tài trợ cho Ukraine sẽ mạnh mẽ hơn cả từ châu Âu và Mỹ. Đây có lẽ chính là điều Zelensky lo ngại khi ông nói về tầm quan trọng của trận Pokrovsk với việc "thúc đẩy các luận điệu của Nga".■