Cuộc chuyển giao khó êm ả

Bìa báo cáo về sự can thiệp của hacker Nga vào bầu cử Mỹ -AP

Đòn tấn công mới

Đòn tấn công mới của tuần này là thông tin trên cổng BuzzFeed, tung ra hôm 10-1, không lâu sau báo cáo của các cơ quan mật vụ Mỹ như Cục Tình báo trung ương (CIA), Cục Điều tra liên bang (FBI) và Cơ quan an ninh quốc gia (NSA) cho rằng hacker Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ.

BuzzFeed dẫn nguồn là một cựu tình báo viên MI6 (Anh) cho rằng dường như Matxcơva trong 5 năm qua đã ngầm ủng hộ Trump và qua đó, thu được nhiều thông tin quý giá có thể “nắm thóp” tân tổng thống Mỹ.

Trong đó, có video về những cuộc ăn chơi của ông Trump với gái điếm Nga năm 2013 ở khách sạn Ritz Carlton (Matxcơva), trong chính phòng tổng thống mà trước đó ông Obama và đệ nhất phu nhân Michelle đã dừng chân.

Báo cáo 35 trang này cũng nêu tên cựu cố vấn của ông Trump là Carter Page, luật sư riêng của ông Michael Cohen, và cố vấn an ninh quốc gia tương lai Michael Flynn có các quan hệ cá nhân và thường xuyên gặp các quan chức Kremli để nhận thông tin về những vụ rò rỉ email của bà Clinton.

Tuy nhiên, bản tin trên BuzzFeed cũng khẳng định tuy thông tin có tính “bùng nổ” và gây sốc nhưng “không thể kiểm chứng”! BuzzFeed đồng thời thừa nhận báo cáo của tình báo viên Anh này có một số điểm sai (sai tên công ty Alfa, sai chi tiết về ngôi làng Barkhiva ngoại ô Matxcơva).

Trong khi giọng của BuzzFeed có vẻ dè dặt thì CNN tiếp cận sự việc lớp lang hơn. Họ giới thiệu cựu tình báo viên của MI6, nguồn tin chính "đã làm việc ở Nga thập niên 1990 và nhận những thông tin trên từ các nguồn Nga”.

Đưa lại các thông tin này, CNN, vốn công khai ủng hộ ứng viên thất cứ Hillary Clinton trong cuộc tranh cử vừa rồi, nhấn mạnh họ muốn “nhắc người Mỹ” rằng các thông tin mới này cho thấy tình báo Nga đã “nắm thóp” được cả hai ứng viên tổng thống là bà Clinton và ông Trump, nhưng chỉ tiết lộ thông tin về bà Hillary để làm lợi cho ứng viên thiện cảm với Matxcơva là Donald Trump.

Phản ứng nhanh trên Twitter, theo phong cách quen thuộc của mình trước cáo buộc mới nhất về quan hệ với gái mại dâm ở khách sạn Riz Carlton, ông Donald Trump khẳng định đó là “tin giả”, và những diễn biến mới này, với ông, là một cuộc “săn phù thủy chính trị” của những người không chịu nổi cảnh ông bước vào Nhà Trắng.

WikiLeaks - với ông chủ Julian Assange được cho là đang được Nga che chở - thì dựa vào những kỹ năng tình báo để kết luận thông tin trên BuzzFeed “không phải là báo cáo của dân tình báo. Cách thức, sự kiện, dữ liệu cho thấy không đáng tin cậy”.

Biếm họa nhà báo Margarita Simonyan khi bà dẫn chương trình cho REN TV Nga, được báo cáo hacker đưa vào bài để minh họa cho cáo buộc truyền thông Nga chống Mỹ

Những câu hỏi từ một báo cáo

Đây có thể coi là một cú đánh bồi rất mạnh tay, mạnh hơn nhiều so với những tác động có phần hạn chế lên dư luận của báo cáo 25 trang trước đó mà CIA, FBI và NSA tung ra hôm 6-1.

Theo báo cáo này, đích thân Tổng thống Nga V. Putin chỉ huy chiến dịch tác động vào tiến trình bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, bôi nhọ ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ là bà Hillary Clinton nhằm giúp ông Trump chiến thắng.

Matxcơva đã phủ nhận các cáo buộc này, trong khi dư luận cho rằng báo cáo này thật ra không mới, chỉ nhắc lại những điều công chúng từng được nghe, thậm chí đã biết rất lâu trước đó.

Kể cả hãng tin đối lập Matxcơva, Meduza.io, cũng khái quát năm câu hỏi mà hầu hết những người theo dõi tình hình chính trị Hoa Kỳ đều đặt ra.

Câu hỏi đầu tiên: Vì sao báo cáo không có gì mới?

Được giới thiệu như một phân tích toàn diện các cuộc tấn công của hacker Nga trong mùa bầu cử Mỹ theo yêu cầu của tổng thống sắp mãn nhiệm Obama, được các cơ quan an ninh, tình báo Mỹ chuẩn bị suốt một tháng qua, nhưng báo cáo 6-1 không nêu lên được điều gì mới.

Chẳng hạn, cáo buộc rằng đích thân ông Putin đã phê chuẩn những cuộc tấn công mạng vào các đại diện Đảng Dân chủ đã được AP đưa ra hồi tháng 12-2016, hay nhóm Fancy Bear được cho là làm việc cho Cơ quan tình báo quân đội Nga có liên quan đến các vụ tin tặc, cũng đã được tờ The New York Times thông báo từ... nửa năm trước.

Câu hỏi tiếp: Bằng chứng?

Đây chính là điểm yếu nhất của báo cáo, khi không có những bằng chứng cụ thể mà trên cơ sở đó Hoa Kỳ cáo buộc hacker Nga ra tay dưới sự đồng tình của ông Putin.

Theo Washington Post, 25 trang được giới thiệu rộng rãi với công chúng chỉ là một phần của một báo cáo 50 trang, phần còn lại chưa được tiết lộ vì an ninh Hoa Kỳ không muốn để lộ cách thức thu thập và những kênh, nguồn thông tin của mình.

Nhưng nếu những trang còn lại là những gì mà BuzzFeed và CNN giới thiệu, “chưa thể kiểm chứng”, thì rõ ràng những “bằng chứng” này không thuyết phục.

Câu hỏi thứ ba: vì sao một nửa báo cáo là về kênh Russia Today?

Trong 25 trang đã nêu, không tính phần tóm tắt và lời nói đầu, chỉ còn lại 17 trang nội dung, trong đó hết 7 trang là về kênh truyền hình quốc tế Nga Russia Today.

Các tác giả báo cáo thành thật thừa nhận bảy trang này được rút từ báo cáo của một trung tâm phân tích thuộc FBI, công bố năm 2012, trong đó không có thông tin mới hơn.

Nội dung những trang này cho biết có những kết luận rõ ràng về mối liên hệ của kênh này với điện Kremli, minh họa cho luận điểm về việc truyền thông Nga đưa tin tiêu cực về cuộc vận động tranh cử của bà Clinton, trong khi lại ưu ái ông Trump.

Đặc biệt, một trong những “bằng chứng”về việc Nga phá hoại bầu cử Mỹ là tranh biếm họa vẽ bà tổng biên tập kênh Russia Today, bà Margarita Simonyan, 6 năm trước. Đó là hình ảnh được sử dụng khi nhà báo này dẫn chương trình truyền hình REN-TV năm 2011.

Bà Simonyan đã gọi “bằng chứng” này là “trò cười của năm”.

Câu hỏi thứ tư: Vì sao có thể kết luận về ý định của nước Nga chỉ dựa vào lời của ông Girinovsky?

Một trong những bằng chứng mà báo cáo cho rằng Nga đã giúp Trump chiến thắng là phát biểu của Chủ tịch Đảng Dân chủ tự do Nga Vladimir Girinovsky, được báo cáo gọi là “con rối của điện Kremli”.

Trả lời phỏng vấn báo chí Nga hôm 1-11-2016, ông Girinovsky nói: “Nếu Trump thắng, ngày 9-11 tôi sẽ mở sâmbanh”. Mặt khác, báo cáo còn nhắc đến “tuyên truyền viên chính của Putin”, người dẫn chương trình “Tin tức trong tuần” Dmitr Kiselev.

Có lần Kiselev cho rằng “vì tình yêu với nước Nga mà ông Trump có thể bị sát hại”, trong khi ông Girinovsky còn giả định rằng “có thể tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump là bà con xa với ông”.

Hai phát biểu này không được đưa vào báo cáo, nhưng Meduza.io tự hỏi phải chăng tình báo Mỹ coi những phát biểu này là nghiêm túc khi đưa hai nhân vật trên vào báo cáo?

Câu hỏi cuối: Tại sao các cơ quan tính báo Mỹ không thống nhất với nhau về động cơ của Kremli?

Phần duy nhất có cự ly trong báo cáo của các cơ quan an ninh, tình báo Mỹ là “động cơ của Kremli trong việc can thiệp vào bầu cử Mỹ”.

FBI và CIA khẳng định chắc chắn rằng Nga không chỉ muốn tấn công ứng viên Dân chủ Hillary Clinton, mà còn muốn giúp ông Trump thắng cử, NSA không tranh luận với nhận định này, mà chỉ “hơi tin” vào việc bôi nhọ bà Clinton để làm lợi cho Trump.

Tranh luận tiếp tục nổ ra dữ dội sau những tin tức về khả năng ông Trump đã bị tình báo Nga “bỏ túi” sau tin tức từ BuzzFeed. Một số nhà bình luận chính trị cực đoan thậm chí đã nhắc tới khả năng tổng thống đắc cử sẽ phải đối mặt với thủ tục luận tội.

Những người khác thì giải thích sở dĩ Putin không phản ứng mạnh hơn trước việc 35 nhân viên ngoại giao (và người thân) bị trục xuất khỏi Mỹ mới đây với cáo buộc làm gián điệp vì ông đã có “một điệp viên khác sắp vào Nhà Trắng”.

Tuy nhiên, nhà báo Mỹ Paul Craig Robert - bằng những câu hỏi xoáy vào động cơ - đã chỉ ra những điểm vô lý từ cáo buộc mới nhất trên BuzzFeed.

Theo ông, “tướng Michael Flynn là cựu giám đốc Cơ quan Tình báo quốc phòng Hoa Kỳ (DPA). Nếu một quan chức tình báo Mỹ “thường xuyên gặp gỡ” quan chức Kremli mà CIA chỉ có thể nắm được điều đó từ một cựu nhân viên tình báo Anh, thì quả là CIA “không đủ năng lực”.

Bằng cách nào một cựu đặc tình Anh có thể lấy được những thông tin đáng giá như thế từ tình báo Nga? Và nếu cựu tình báo viên này đang điều hành một công ty điều tra tư nhân, tại sao ông ta lại chuyển nó cho tình báo Mỹ thay vì bán cho ông Trump để lấy một gia tài kếch sù?

Và tại sao một câu chuyện điên rồ như thế được kể trên CNN, The New York Times, với mục đích gì khác ngoài việc ngăn cản ông Trump lên nhậm chức tổng thống, chiếc ghế mà dù có nói sao, ông cũng giành được theo đúng luật chơi của nền dân chủ Mỹ?

Báo cáo của CIA và rò rỉ mới trên BuzzFeed cũng chỉ là hai trong số rất nhiều diễn biến mới nhất liên quan đến tổng thống đắc cử. Khi số báo này đến tay bạn đọc, thời khắc chuyển giao cũng chỉ còn đúng một tuần, sóng gió có vẻ chưa lặng.

Trong phát biểu từ biệt người Mỹ hôm 11-1 trước khi rời chức, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama nói: “Tôi cam kết với tổng thống đắc cử Trump rằng chính quyền của tôi sẽ bảo đảm một cuộc chuyển giao suôn sẻ nhất có thể, như tổng thống Bush từng bảo đảm cho tôi”.

Nhưng diễn biến những ngày gần đây cho thấy bộ máy an ninh, tình báo của chính quyền đương nhiệm không chịu ngồi yên. Thật khó mà nói là sẽ có một cuộc chuyển giao êm ả.

■

Trang đầu của báo cáo 35 trang   Khi đưa tin này, Business Insider cho rằng mặc dù BuzzFeed nói rõ thông tin tình báo của họ không thể kiểm chứng, nhưng việc đăng tải thông tin thế này đặt ra những vấn đề về đạo đức. Chủ biên của BuzzFeed, Ben Smith, đã bảo vệ bài báo trong một email gửi các nhân viên của mình: “Giả định của chúng tôi là phải minh bạch trong báo chí và chia sẻ những gì chúng tôi có với độc giả của mình”. Thừa nhận là vẫn còn những chi tiết đáng ngờ mà tờ báo sẽ tiếp tục theo đuổi trong nhiều tuần, ông cho rằng: “In tài liệu này không phải là một chuyện dễ dàng, và những người có thiện chí có thể không đồng ý với sự lựa chọn của chúng tôi. Nhưng xuất bản những hồ sơ này phản ánh việc chúng tôi hình dung thế nào về công việc của phóng viên trong năm 2017”.