Đo khoảng cách chính xác giữa Trái đất - Mặt trăng?

TTCT - Đo được khoảng cách chính xác này nhờ con người lên được Mặt trăng. Ngày 21-7-1969, các nhà phi hành Mỹ Neil Armstrong và Buzz Aldrin đã đặt một tấm biển gồm 100 gương phản chiếu trên vùng biển Yên tĩnh của Mặt trăng.

Phóng to

Các đài thiên văn chiếu nhiều chùm laser về hướng các gương ấy, rồi đo thời gian đi - về của ánh sáng. Biết rằng vận tốc ánh sáng là 300.000km/giây, người ta tính được khoảng cách Trái đất - Mặt trăng là 384.403km.

Vào thế kỷ thứ ba trước Công nguyên, nhà thiên văn Hi Lạp Aristarque tính toán khoảng cách này là 486.000km, dựa vào khoảng cách Mặt trăng di chuyển trong nguyệt thực toàn phần. Hai trăm năm sau, Hipparque - một nhà thiên văn Hi Lạp khác - tính là 384.000km! Năm 1751, các nhà thiên văn Pháp Lalande và La Caille đạt số đo chính xác hơn, bằng cách nhắm đến trung tâm Mặt trăng từ Berlin và Le Cap (Nam Phi), và tính bằng phép đo tam giác.

Có người giống hệt mình không?

Có, nhưng rất hiếm. Khả năng có người giống hệt mình, về cả bộ gen, ở tỉ lệ 1/27.600.000 tỉ.

Tại sao khung xe đạp nữ không có thanh ngang?

Phóng to

Sự khác biệt giữa xe đạp nữ và nam đã có từ khoảng năm 1870. Khung thời ấy, gọi là khung thập tự, được tăng cường một thanh nối ngang trên xe đạp nam, và không có ở xe đạp nữ. Lý do là thanh ngang dễ vướng váy và áo dài của nữ giới. Đến năm 1885, xe đạp có loại khung uốn cong, gọi là khung cổ thiên nga, được giới nữ ưa chuộng.

Chó biết bao nhiêu chữ?

Đa số chó biết khoảng 10 chữ, nhưng kỷ lục thuộc về con chó nòi Rico, 13 tuổi, được sử dụng nghiên cứu về ngôn ngữ ở Mỹ (theo tạp chí Science tháng 10-2004), với 250 từ. Rico có trí nhớ phi thường. Chỉ cần đưa một đồ vật mới cho nó thấy và đọc tên đồ vật ấy lên khoảng 10 lần là nó có thể nhớ đến một tháng sau. Điều lạ hơn nữa, nếu người ta yêu cầu đi lấy một đồ vật mới, nó có thể tìm ra đồ vật ấy bằng cách loại trừ các vật đã biết. Nghiên cứu này, thực hiện bằng cách phân tích các khả năng cần thiết để nắm bắt ngôn ngữ và học hỏi, mở ra nhiều viễn tượng mới và chứng tỏ rằng một số cơ quan nhận thức, vốn cho phép hiểu ngôn ngữ, đã đi trước sự xuất hiện của ngôn ngữ. Chó, cũng như trẻ em hai tuổi, có khả năng “ghi nhớ nhanh”. Nhưng ở trẻ em là tự phát, còn các con vật thì phải tập luyện.

Côn trùng có đau đớn khi bị chà đạp?

Phóng to

Có thể. Với con người và hầu hết động vật có xương sống, đau là tín hiệu báo động phải được chấm dứt. Xúc giác nơi cơ thể bị tổn hại gửi thông tin đến tủy sống để chuyển về não và nơi đây ra lệnh hành động. Qui trình này có lẽ cũng diễn ra nơi côn trùng. Chúng có bộ tiếp nhận những cảm giác khó chịu (nhưng chưa biết có chuyển thành đau đớn không, vì đau đớn phải liên quan với xúc cảm). Và côn trùng quá khác biệt với con người để so sánh. Con dế vẫn tiếp tục ăn khi đang bị ngựa trời nuốt sống!

Nhựa cây lên thân cây như thế nào?

Có ba hiện tượng vật lý khiến nhựa lên được thân cây: thẩm thấu, mao dẫn và bay hơi. Trong sự thẩm thấu, nước trong đất được muối khoáng trong rễ cây hút lên. Các ống dẫn nhựa có đường kính nhỏ lại tạo hiện tượng mao dẫn làm chất lỏng đi lên, trong đó có nhựa cây. Và cuối cùng là sự bốc hơi của nước trong lá. Nhựa có thể lên cao tới 130m, tốc độ tối đa 100m trong một giờ.

Tại sao bạc hà làm miệng cảm thấy lạnh?

Phóng to

Trước và trong lúc ngậm kẹo bạc hà, nhiệt độ trong miệng không khác biệt. Thế nhưng cảm giác có một luồng gió lạnh chạy trong lưỡi là rất thật. Lý do là những phân tử bạc hà trong kẹo kích thích những tế bào cảm giác lạnh trên da, trong màng nhầy của mũi, miệng và những tế bào này báo động cho não.

Tắm biển trong lúc bão nguy hiểm?

Đúng. Khi trời sấm chớp, tốt nhất nên rời xa bãi biển trước khi bão táp nổi lên. Sét luôn tìm đường dẫn điện tốt nhất để xuống đất, và cơ thể dẫn điện tốt hơn không khí. Cơ thể, khi nhô lên khỏi mặt nước, sẽ thu hút tia sét mạnh hơn. Nhưng nếu không chạy kịp, tốt nhất là dìm mình xuống nước, ló đầu lên. Nếu nhô nửa người trên mặt nước hay đi trên bờ biển sẽ nguy hiểm hơn nhiều, vì chân chạm nước hay đất ẩm dễ làm sét tìm đến.

Diện tích của sa mạc trên Trái đất?

Phóng to

Các sa mạc trên thế giới bao phủ 5.000 triệu ha, tương đương diện tích châu Mỹ. Mỗi năm lại có thêm khoảng 6 triệu ha đất bị sa mạc hóa. Trong khi đó, rừng thế giới chỉ chiếm 3.900 triệu ha, tức 30% diện tích các châu lục.

Kim cương vĩnh cửu?

Phóng to

Không. Khi rời khỏi lòng đất kim cương không thể tồn tại vĩnh cửu được và sẽ biến thành graphite - dạng ổn định của carbon trong điều kiện áp lực, nhiệt độ của mặt đất. Những ai thích tích trữ kim cương không cần phải lo lắng nhiều, vì biến đổi này chỉ diễn ra sau vài... tỉ năm!

Tại sao chim không bao giờ té khỏi cành cây khi ngủ?

Trước tiên, chim chỉ ngủ từng chập vài giây (chim én có thể ngủ trong khi... bay). Ngoài ra, khi đậu chim bám rất chắc vào cành cây nhờ lúc ấy các ngón đối diện nhau. Và phần lớn chim có hệ thống gân rất đặc biệt, khi áp lòng bàn chân vào cành cây thì các ngón khép lại ngay tức khắc, phản xạ này diễn ra hoàn toàn tự động.