Drone ở Ba Lan và thử thách cho ông Trump

Đến nay, chưa ai nhận trách nhiệm trong vụ 19 thiết bị bay không người lái (drone) này "lạc" vào lãnh thổ Ba Lan ngày 10-9.

19 drone xâm nhập Ba Lan

Cụ thể, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk ngày hôm đó tuyên bố có "19 drone xâm phạm không phận, phần lớn đến từ Belarus" (Strana.news cho biết thêm có một số từ hướng Ukraine) và cho biết Ba Lan đã bắn hạ một số drone này. 

Ông cũng tuyên bố Warsaw đã quyết định viện dẫn điều 4 của NATO, quy định các quốc gia thành viên phải "tham vấn lẫn nhau bất cứ khi nào… toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh của bất kỳ thành viên nào bị đe dọa".

Không giống như điều 5, điều này không liên quan đến cơ chế phòng thủ tập thể, nhưng là một bước đi theo hướng đó. Sau cuộc họp khẩn cấp của Cục An ninh quốc gia Ba Lan, ông Tusk khẳng định đây là "một vụ xâm phạm không phận [Ba Lan] chưa từng có tiền lệ" và rằng "chúng ta rất có thể đang phải đối mặt với một hành động khiêu khích quy mô lớn". 

Tiếp đó, Cao ủy Đối ngoại của EU, bà Kaja Kallas, gọi vụ việc là "vụ vi phạm không phận nghiêm trọng nhất của châu Âu do Nga thực hiện kể từ khi chiến tranh bắt đầu", và "các dấu hiệu cho thấy đây là hành động cố ý, không phải vô tình".

Tuy nhiên, không có bằng cớ nào được đưa ra để chứng minh rằng Nga đã ra lệnh tấn công. Tổng thư ký NATO Mark Rutte, phát biểu sau cuộc họp của Hội đồng NATO được tổ chức theo yêu cầu của Ba Lan về điều 4, đã không thể trả lời câu hỏi về các bằng chứng, mà chỉ cho biết "cuộc điều tra về những gì đã xảy ra vẫn đang được tiến hành". 

Các nguồn tin địa phương công bố hình ảnh cho thấy có hai drone mini Gerbera với số hiệu đuôi là ЫЫ31402 và ЫЫ32384.

Gerbera là loại drone thường được Nga sử dụng làm mồi nhử để làm quá tải hệ thống phòng không của Ukraine (bất kỳ hệ thống phòng không nào cũng chỉ có thể theo dõi và bắn một số lượng mục tiêu hạn chế). 

Thông thường, mồi nhử chiếm đa số trong các cuộc tấn công của Nga vào lãnh thổ Ukraine, trong khi các drone chiến đấu như Geran/Shahed và tên lửa chiếm phần nhỏ hơn.

Gerbera thường không được trang bị đầu đạn hoặc camera trinh sát (mặc dù có khả năng này), vì nhiệm vụ chính làm "mồi nhử", nên chi phí càng rẻ càng tốt. Sử dụng ăng ten định vị vệ tinh đơn giản, drone này rất dễ bị tấn công trong chiến tranh điện tử.

Vì lý do đó, nó có thể đi chệch hướng đáng kể so với đường bay dự kiến. Đến 12-9, theo kết luận của Viện Công tố Ba Lan, đã tìm được 12 drone và chúng không mang chất nổ.

Sự cố lớn đến mức nào?

Về phần mình, Bộ Quốc phòng Nga ngày 10-9 liệt kê các mục tiêu họ tấn công trong ngày là các địa điểm công nghiệp quân sự Ukraine, và tuyên bố Nga "không có kế hoạch tấn công các mục tiêu trên lãnh thổ Ba Lan. 

Tầm bay tối đa của drone Nga được sử dụng trong vụ tấn công, được cho là đã vượt qua biên giới Ba Lan, không vượt quá 700km, khiến chúng gần như không thể xâm nhập vào lãnh thổ Ba Lan". 

Trước đó, Belarus đưa tin ngày 10-9, một số drone bị hệ thống tác chiến điện tử đánh lệch hướng cũng đã bay vào lãnh thổ của họ và Minsk đã cảnh báo Ba Lan về sự xuất hiện của chúng. 

Do đó, nếu các drone này thật sự là của Nga thì chúng có thể là mồi nhử bị chệch hướng. Trước đây, những drone như vậy từng bay vào lãnh thổ Belarus, Litva và Latvia. Khi đó, các tuyên bố đưa ra đều nhẹ nhàng, cho rằng drone Nga đơn giản đã đi chệch khỏi lộ trình do hoạt động tác chiến điện tử của Ukraine.

Nhưng sau sự cố 10-9, phản ứng gay gắt hơn. Một trong những nguyên nhân có thể do cục diện đang thay đổi. Nga vẫn duy trì có lợi thế trên chiến trường, trong khi Hoa Kỳ, từ vị thế quốc gia chủ chốt trong các hoạt động quân sự, nhà tài trợ chính cho Ukraine, đã có những thay đổi thái độ. Ba Lan cũng đang dần rời xa vai trò đồng minh vô điều kiện của Kiev. 

Trước đó, tân Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki đã ban hành sắc lệnh ngừng chi trả cho các hệ thống Starlink mà lực lượng vũ trang Ukraine sử dụng. Trong những điều kiện này, Kiev rất cần phải giành lại sự quan tâm của phương Tây.

Như vậy, sự cố drone Ba Lan cũng có thể là cái cớ để đưa Tổng thống Trump trở lại con đường ủng hộ Ukraine. 

Các chuyên gia từ Hội đồng Đại Tây Dương ngày 12-9, trong số các bước đi Washington nên hành động sau vụ drone Ba Lan, đã khuyến nghị: áp đặt lệnh trừng phạt cứng rắn nhằm giáng một đòn chí mạng vào nền kinh tế Nga; tăng cường sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại các quốc gia tiền tuyến của NATO; nỗ lực tăng cường tiếp tế quân sự cho Ukraine, bao gồm cả việc nối lại các chuyến hàng thiết bị do Hoa Kỳ tài trợ; khôi phục các hoạt động thông tin nhắm vào người dân Nga để làm suy yếu chế độ Putin…

Phản ứng của ông Trump đến nay vẫn chưa như châu Âu mong muốn. Trong cuộc phỏng vấn với Fox News ngày 12-9, ông nói mình "sẽ không bênh vực bất kỳ ai trong tình huống drone ở Ba Lan và tin rằng các drone này không nên ở gần lãnh thổ Ba Lan". 

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, khi phát biểu về vụ drone ở Ba Lan ngày 13-9, lưu ý rằng có nhiều phiên bản khác nhau, và cần phải có đầy đủ thông tin và tham vấn trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào.■