Globalwood

Phóng to

Trương Mạn Ngọc trong Anh hùng - một sự chuyển hướng sang dòng phim thương mại của đạo diễn Trương Nghệ Mưu

Khoảng năm năm trở lại đây, xu hướng Globalwood đã bắt đầu định hình và ngày càng hiện rõ đường nét của nó trong một thế giới giải trí toàn cầu.

Bạch Tuyết và bảy sư thầy Thiếu Lâm!

Một Vô gian đạo sắp chiếu không phải với cặp Lương Triều Vĩ và Lưu Đức Hòa mà với Leonardo DiCaprio và Matt Damon là trường hợp điển hình nữa của xu hướng Globalwood. Rất nhiều hãng phim phương Tây đang mua bản quyền phát hành phim các nước châu Á.

Hollywood không chỉ thành công với The ring mua bản quyền từ Nhật; mà còn với Shall we dance (Richard Gere và Jennifer Lopez đóng) theo bản gốc của đạo diễn Masayuki Suo và nhiều phim khác. Old Boy của đạo diễn Park Chan Wook (giải thưởng lớn tại Cannes 2004) cũng sắp được Hollywood dựng lại với diễn viên chính có thể là Nicholas Cage.

Mua kịch bản châu Á không đơn giản vì Hollywood đang đói kịch bản mà thật ra điều này nằm trong một chiến lược tiếp cận toàn diện thị trường châu Á - mảnh đất đang phát triển với xu hướng hưởng thụ giải trí tăng nhanh (cơn sốt vé phim King Kong tại Sài Gòn vài ngày qua là điển hình). Trung Quốc (TQ) sẽ là điểm đổ bộ mang tầm “chính sách” (phát triển và đầu tư) của Hollywood. New York Times cho biết một số hãng phim Hollywood chuẩn bị đầu tư hơn 150 triệu USD vài năm tới vào công nghiệp điện ảnh TQ.

Walt Disney Pictures sẽ dựng phiên bản Bạch Tuyết và... bảy sư thầy Thiếu Lâm (phim võ thuật) bấm máy tại TQ. Trong thực tế, Columbia Tristar Pictures (phân nhánh của Sony) đã bắt đầu hợp tác làm phim với TQ; và bộ phim mới nhất của Merchant Ivory Productions - The white countess, với bối cảnh Thượng Hải và với diễn viên Anh Ralph Fiennes - đã được quay vào năm 2004.

Một loạt dự án rục rịch bắt tay giữa Hollywood và TQ nhằm sản xuất phim theo kịch bản TQ để trước hết xâm nhập thị trường khổng lồ này và sau đó tiếp cận các thị trường khác. Đất nước TQ đang phát triển, kinh doanh bùng nổ, tiềm năng điện ảnh không nhỏ (có không ít diễn viên - đạo diễn đẳng cấp quốc tế) nhưng công nghiệp sản xuất điện ảnh còn bán chuyên nghiệp đã hội đủ yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” đối với Hollywood.

Cùng lúc, giới sản xuất điện ảnh TQ cũng ý thức được tính “thương mại cao cấp” của dòng điện ảnh giải trí. Trương Nghệ Mưu đã làm liên tiếp hai phim thương mại (Anh hùng và Thập diện mai phục; đạt khoảng 190 triệu USD ngoài thị trường TQ) và mới đây là Trần Khải Ca cũng đã thành công với sản phẩm thương mại Vô cực. Trước đó, Ngọa hổ tàng long của Lý An từng thu được 128 triệu USD tại Mỹ, trở thành bộ phim nước ngoài có doanh thu cao nhất ở Mỹ.

Film Expats

Phóng to

Người Mỹ trầm lặng, Hãng Miramax, đạo diễn Philip Noyce (Úc), diễn viên chính: Michael Caine (Anh), Brendan Frazer (Mỹ), Hải Yến (VN)

Tháng 5-2005, tại LHP Cannes, anh em Weinstein (Miramax) cho biết công ty mới thành lập của họ (Weinstein Co) đã mua bản quyền phát hành Vô cực. Xu hướng hợp tác Hollywood - TQ thật ra đã hình thành từ một thập niên qua, thể hiện ở sự phối hợp giữa diễn viên Mỹ Chris Tucker cùng Thành Long trong Rush hour (1998) hoặc Dương Tử Quỳnh cùng Pierce Brosnan trong Tomorrow never dies (1997)...

Hollywood hiện nay đã là một “liên hiệp quốc” của thế giới điện ảnh và điện ảnh Mỹ trong thực tế cũng bắt đầu sống nhờ thị trường toàn cầu (chiếm gần 60% doanh thu Hollywood). Hollywood hiện có nhóm Film Expats gồm hơn 500 thành viên từ 50 quốc gia đến Mỹ lập nghiệp như: Lý An, Alfonso Cuarón, Ngô Vũ Sâm, Gael Garcia Bernal, Penélope Cruz...

Nhiều sản phẩm Hollywood ở phần giới thiệu có rất nhiều cái tên gốc Á đảm nhận các vị trí kỹ thuật hoặc nhiều cương vị khác. Và đừng quên cô gái đoạt Oscar 2004 nữ diễn viên chính xuất sắc nhất là người gốc Nam Phi (Charlize Theron).

Thật ra Hollywood đã rộng cửa đón nhân tài năm châu từ thập niên 1930-1940 với những Alfred Hitchcock, Billy Wilder, Evelyn Waugh, Ernst Lubitsch... Tuy nhiên, Hollywood bây giờ chủ động tìm đối tác, mở rộng phạm vi đầu tư bằng nhiều hợp đồng chèo kéo tài năng nước ngoài và thậm chí kêu gọi hùn vốn sản xuất (cụ thể nhất là bộ ba tập Chúa tể của nhẫn có sự góp vốn hơn phân nửa ngân sách từ nước ngoài).

Đặc tính toàn cầu cũng thể hiện ở xu hướng Hollywood chuyển phim trường ra nước ngoài. Khắp thế giới, từ Cộng hòa Czech, Hungary, Campuchia đến VN (phim Người Mỹ trầm lặng), đâu cũng có phim trường Hollywood. Hiệu ứng kỹ xảo cũng được thuê từ các hãng nước ngoài (đặc biệt lò Weta Workshop ở New Zealand, nơi làm phim Heavenly creatures và mới đây là King Kong).

Cuối cùng, tính “toàn cầu” của Hollywood còn thể hiện ở lực lượng quản lý - điều hành. Giữa thập niên 1980, chỉ 31% thành phần quản lý Hollywood thuộc người gốc nước ngoài nhưng đến trước năm 2000, tỉ lệ này đã là 43%. Xu hướng Globalwood góp phần tạo nên thứ phong vị điện ảnh Hollywood nhưng không còn sặc mùi Mỹ và đó chính là thể hiện cụ thể của yếu tố văn hóa hội nhập.