Không nghĩ gì đến tuổi xuân!

Phóng to

Nhạc sĩ Doãn Nho và chị La Thị Tám cùng hát những bài hát của tuổi trẻ một thời - Ảnh: Việt Dũng

1. Bữa ăn sáng cùng nhau tại một quán ăn ở TP Hà Tĩnh bắt đầu cho cuộc hành trình. Chị xưng “chúng em” đúng kiểu nông dân với cánh nhà báo chúng tôi vốn nhỏ tuổi hơn chị đến 15, 20 năm. Chị là Trương Thị Nhàn. Và người đồng đội, Nguyễn Thị Mạn, luôn kề bên nhau suốt mấy ngày hành trình... Chúng em có bao giờ đi xa đâu, hôm qua ngồi taxi lên Hà Nội cứ nôn thốc nôn tháo, sợ lắm! Chuyến về các anh lại cho chúng em đi bằng tàu lửa như tối qua (từ Hà Nội vào Vinh) nữa nhé!

Ngày đó, xã Lam Hạ, thị xã Phủ Lý (Hà Nam) có một đại đội nữ dân quân vừa phục vụ chiến đấu vừa trực tiếp chiến đấu bên mâm pháo cùng bộ đội trên tám trận địa phòng không đánh máy bay Mỹ bảo vệ bầu trời Tổ quốc ở ngay cửa ngõ phía nam Hà Hội. Ngày đó, Mạn chưa đến 16 tuổi. Và Nhàn, trung đội trưởng, cũng chỉ chừng mười tám, đôi mươi.

Đi chuyến này chúng em vui lắm, được đến ngã ba Đồng Lộc thích lắm. Thời đó, trai làng lên đường ra mặt trận hết cả, nên chúng em ở nhà phải đánh máy bay Mỹ thôi! Đều là tình nguyện xung phong cả đấy! Đi làm đồng hễ nghe kẻng báo động là lập tức chạy ba cây số về ngay trận địa. Chúng em bảo nhau nhà là để che mưa che nắng, còn hầm mới để che máu, che thân. Nhưng khi lên trận địa thì đứng thẳng mà đánh nhau với máy bay giặc. Lúc đó chỉ biết chiến đấu, không nghĩ gì đến tuổi xuân!

Ngày 1-10-1966, 45 năm trước, ngày quyết tử với máy bay Mỹ từ 6g sáng đến 4g chiều... từng tốp hàng chục chiếc máy bay, hết đợt này đến đợt khác, tấn công các trận địa phòng không. Bom rền khắp Phủ Lý. Bom đánh trúng khẩu đội 1, khẩu đội 2 ở thôn Đình Tràng. Mười nữ dân quân hi sinh. Tóc quấn vào thân pháo. Máu chảy sũng ụ pháo. Nhưng những Nhàn, những Mạn lúc ấy đã cắn môi nén khóc, vốc máu đồng đội sang nơi khác, lau sạch pháo và tiếp tục chiến đấu...

Chúng em đánh nhau 121 trận với máy bay Mỹ đấy. Bây giờ già rồi nhưng vẫn còn có thể sử dụng được súng 12 ly 7, súng bốn nòng 14 ly 5, súng 37 ly, 57 ly đấy nhé! Chúng em có cháu nội, cháu ngoại cả rồi.

Phóng to

Nụ cười rạng rỡ của các chị cựu thanh niên xung phong, các nữ dân quân Truông Bồn, Lam Hạ... trong đêm hội trại ở hồ Kẻ Gỗ. Hành trình về nguồn đã gắn bó những người bạn cùng thế hệ “không tiếc tuổi xuân” - Ảnh: Việt Dũng

2. Mấy hôm nay các chị rất vui. Mắt cười. Miệng cười. Dáng tươi khỏe. Vui và xúc động. Không phải vì được đi xa, đến nơi chưa đến. Chính là vì được gặp lại, có thể là người chưa từng gặp, có thể là người chỉ nghe qua tên, nhưng cùng là người của một thời hoa lửa...

Đó là người con gái sông La, nữ anh hùng La Thị Tám, cô gái đứng trên đỉnh đồi, giữa tọa độ chết, đầu ngẩng cao, mắt nhìn rõ, đã lao xuống cắm tiêu đánh dấu 1.205 quả bom Mỹ chưa nổ trên ngã ba huyền thoại Đồng Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh), với câu nói hồn nhiên mang lời của thép: Chúng có ném bom chắc chi đã trúng, chúng có ném trúng cũng chắc chi đã chết!

Đó là người tiểu đội trưởng Trần Thị Thông của đại đội 317 làm đường, từ cái chết trở về để làm chứng nhân cho câu chuyện không được phép lãng quên về cuộc hi sinh oanh liệt của 11 cô gái và 2 chàng trai thanh niên xung phong, trong ngày 31-10-1968 trên tuyến lửa Truông Bồn (Đô Lương, Nghệ An), và câu nói như châm ngôn dành cho người đang sống: Nhớ đến đồng đội hi sinh ngày ấy thì chuyện sống sót của mình quả là vạn lần may mắn, nghĩ rứa, biết rứa mà sống thanh thản!

Đó cũng chính là cuộc gặp lại những Võ Thị Tần, Hồ Thị Cúc, Võ Thị Hợi, Nguyễn Thị Xuân, Dương Thị Xuân, Trần Thị Rạng, Hà Thị Xanh, Nguyễn Thị Nhỏ, Võ Thị Hà, Trần Thị Hường, mười cô gái của Ngã ba Đồng Lộc mà tên tuổi và chiến công đã hóa thành tượng đài bất tử: Mười suối tóc mười cung đàn ngân hát/ Xanh/ Xanh/ Xanh/ Nắng gió/ Ngút ngàn/ Mười dải mềm nối một dải Trường Sơn/ Mười ánh mắt đã thành ánh sáng/ Hoa không ngăn nổi mình hóa dòng tang trắng/ Chảy về trời trong tiếng hát chị tôi (Đồng Lộc - Nguyễn Phan Quế Mai).

Trong đêm giữa gió trời Đồng Lộc lung linh ánh sáng từ tháp chuông, nhìn những Nhàn, những Mạn, những Tám, những Thông gặp nhau, nhìn nhau, nắm tay nhau, nói và không nói, ta lại rưng rưng, xin phép đổi một con chữ của nữ nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai thành câu hát của riêng ta: Vạn suối tóc vạn cung đàn ngân hát/ Vạn dải mềm nối một dải Trường Sơn/ Vạn ánh mắt đã thành ánh sáng...

3. Người xưa đã nói: Sinh tử là chuyện nhỏ, liêm sỉ mới là chuyện lớn! Mỗi người đã thế, huống chi cả một thế hệ. Khi người Mỹ xâm lược, ném bom miền Bắc với lời đe nẹt cho Việt Nam trở về thời kỳ đồ đá, kẻ thù đã trao vào tay ta một thứ vũ khí mạnh hơn mọi vũ khí! Có một thế hệ khi bị kẻ thù xúc phạm danh dự, thách thức ý chí đã bừng lên thành bão táp cách mạng không gì ngăn cản nổi dưới ngọn cờ của Đảng, của Đoàn.

“Giặc Mỹ đã xúc phạm chúng tôi! Và chúng tôi đã lên đường!”. Ấy là tinh thần ra trận mà Lê Mã Lương đã ghi vào trang nhật ký: Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù!

Ấy là hào khí tuổi trẻ hiện ra trong lời nói, ánh mắt của những người cán bộ Đoàn năm xưa, từ Vũ Hữu Loan - nguyên bí thư Thành đoàn Hà Nội, người chính thức phát động “Ba sẵn sàng” vào ngày 9-4-1964 lịch sử, Trịnh Ngọc Trình - nguyên bí thư Đoàn Đại học Sư phạm Hà Nội, nơi bắt đầu “Tam bất kỳ” khởi nguồn cho “Ba sẵn sàng”, Dương Thị Vịn - cô bí thư chi đoàn hưởng ứng lời kêu gọi lên đường, có mặt trong đại đội thanh niên xung phong Hai Bà Trưng của Hà Nội ra tuyến trước, đến Mười Thu Nguyễn Trọng Xuyên - thường vụ Trung ương Đoàn, người trực tiếp chỉ đạo “Năm xung phong” nơi miền Nam tuyến lửa...

Có một ngọn lửa đã bùng cháy trong đêm trại bên hồ Kẻ Gỗ, đã hát cùng chúng tôi say sưa, không dứt, những bài ca của một thời ra trận, một thời xung phong, một thời tình nguyện với tiếng đàn, tiếng ca của nhạc sĩ Doãn Nho, nhạc sĩ Vũ Hoàng... Ngọn lửa ấy bỗng khiến ta ao ước có thêm một thời thanh xuân nữa để báo đáp cho Tổ quốc.

__________

Tin bài liên quan:

Khởi động hành trình về nguồn “Ngọn lửa tuổi trẻ
“Chúng tôi đi không tiếc tuổi 20...”
Giao lưu nghệ thuật “Ngọn lửa tuổi trẻ”
Gạch nối từ quê hương Lý Tự Trọng
Tuổi thanh xuân khắc vào lịch sử