Mekong, câu chuyện dòng sông

TTCT - Paris đang vào thu. Những ngày này, ai có chút thời gian thả bộ quanh vườn Luxembourg đoạn từ đường De Médicis đến đại lộ Saint Michel sẽ có dịp khám phá những nét độc đáo của bộ ảnh triển lãm “Sông Mekong, câu chuyện về con người” của Lâm Đức Hiền, nghệ sĩ nhiếp ảnh người Pháp gốc Việt.

Bè cá trên sông Mekong ở Châu Đốc, An Giang - Ảnh: Lâm Đức Hiền

Triển lãm ảnh trên song sắt vườn Luxembourg là một hoạt động văn hóa quen thuộc với người dân Paris, đặc biệt là dân cư ở khu Quartier Latin, từ gần chục năm nay. Các triển lãm hoặc nhằm kỷ niệm một sự kiện lịch sử - như năm 2004 là những hình ảnh kỷ niệm 60 năm giải phóng nước Pháp - hoặc một sự kiện quan trọng của ngày hôm nay như hình ảnh về Cộng đồng châu Âu (EU) nhân cuộc bầu cử nghị viện châu Âu mùa xuân rồi.

Có khi triển lãm lại tập trung khắc họa hình ảnh con người, thế giới và vũ trụ qua các góc nhìn khác nhau như triển lãm ảnh trẻ thơ trên thế giới năm 2006 hay triển lãm ảnh chụp Trái đất từ trên cao vào năm 2000 thu hút hơn 2 triệu người xem. Qua những hình ảnh được trưng bày, người xem sẽ suy nghĩ về các vấn đề của thế giới hiện tại, từ đó hướng đến tương lai của con người và Trái đất. Các mục tiêu đó cũng chính là mối quan tâm của Thượng viện Pháp, chủ nhân của vườn Luxembourg đồng thời là nhà tổ chức các triển lãm.

Triển lãm “Sông Mekong, câu chuyện về con người” là thành quả 15 năm cầm máy của Lâm Đức Hiền trong hành trình tìm lại cội nguồn của chính mình. Sinh ra trong một gia đình người Việt sinh sống tại Lào, Lâm Đức Hiền sống thời niên thiếu đầy ắp kỷ niệm bên dòng Mekong. Sau năm 1975, anh cùng gia đình vượt dòng Mekong để đến Thái Lan trước khi đến Pháp vào năm 1977.

Tốt nghiệp trường mỹ thuật nhưng Lâm Đức Hiền đã chọn nhiếp ảnh để theo đuổi và tác nghiệp như một phóng viên tự do rồi nhanh chóng thành công với nhiều giải thưởng danh tiếng, được nhiều báo và tạp chí nổi tiếng như Newsweek, Le Monde đăng ảnh. Những năm gần đây, mối quan tâm chính của anh là cội nguồn và số phận của các dòng sông.

80 bức ảnh khổ 1,2x1,8m đưa người xem đi ngược dòng Mekong từ vùng đồng bằng VN qua Campuchia, dọc biên giới Lào và Thái Lan, men theo xứ Myanmar rồi đến Trung Quốc và kết thúc trên cao nguyên Tây Tạng. Các mảng ảnh về người và cảnh đan xen và đối chọi nhau trên từng bức, thể hiện mối quan hệ khăng khít giữa con người và dòng sông, lý giải tên gọi của cuộc triển lãm.

Dòng Mekong dưới góc nhìn của Lâm Đức Hiền khi mênh mông dưới trời mưa gió, khi gần gũi như giai điệu nhạc tài tử của miền sông nước Hậu Giang. Dòng sông nuôi những gia đình nghèo khó phải mò cua bắt ốc sống qua ngày ở Sóc Trăng, nhưng dòng sông cũng cung cấp biết bao cá tôm để xuất khẩu ở An Giang. Dòng sông là tiếng hát ru, là điệu múa cung đình ở Campuchia, là nơi chia tay, là điểm hò hẹn của các em bé Lào tung mình trong nước biếc...

Con người sống hai bên dòng sông dù có gọi tên sông khác nhau nhưng đều giống nhau ở niềm vui, nỗi buồn, sự hân hoan và lòng khắc khoải. Họ ra đời, lớn lên và bám chặt vào dòng sông cùng không gian châu thổ của nó. Trong toàn bộ ảnh triển lãm, con người hiện lên qua không gian văn hóa đa dạng với những cách sống khác nhau mà dòng sông giống như một gạch nối kết hợp và dung hòa các dị biệt.

Hiện nay dòng sông Mekong đang bị đe dọa bởi sự khai thác vô trách nhiệm của con người. Nghệ sĩ Lâm Đức Hiền đặc biệt nhấn mạnh hiểm họa đến từ những dự án thủy điện khổng lồ của Trung Quốc tại thượng nguồn cũng như các dự án phá ghềnh thác để mở rộng giao thông thủy và kế hoạch đưa nước sông Mekong sang sông Dương Tử. Triển lãm về sông Mekong ngay giữa châu Âu còn phần nào nói lên mối quan tâm chung của nhân loại đến sự sống còn của một con sông quan trọng ở châu Á, khi mà vấn đề đã trở nên rất cấp bách.

Hòa hợp với tự nhiên, với mọi người xung quanh trong ước vọng đạt đến một thế giới trong lành và an bình hơn, đó chính là thông điệp mà dòng sông Mekong muốn gửi đến mọi người trên Trái đất.