Người chơi cổ vật

Phóng to

Một góc bộ sưu tập của Trần Thế Sơn

Trần Thế Sơn sinh ra trong một gia đình có bố là nghệ nhân “bàn tay vàng” nghề thêu hàng trắng của làng nghề Trát Cầu (xã Tiền Phong, Thường Tín, Hà Tây) và cũng là một người rất sành về đồ cổ. Mặc dù nhà có đến năm anh em trai, song người cha lại chọn con trai thứ ba để chia sẻ sự hiểu biết, niềm say mê đồ cổ của mình.

Nhờ đó, Trần Thế Sơn đã sớm yêu thích và biết trân trọng những cổ vật mà người cha đã nhọc công sưu tầm nhiều năm.

Phóng to

Chiếc bình gốm đời Khang Hi (phải)

Thế nhưng, năm 1979, cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc nổ ra. “Cha tôi lo lắng không đủ sức giữ những cổ vật của mình, nên đã quyết định đổi tất cả chỉ lấy một chiếc xe đạp Đức.

Quyết định của ông đã làm tôi ngẩn ngơ tiếc nuối hàng năm trời” - đạo diễn Thế Sơn nhớ lại. Năm 1985, trong một lần được Đài truyền hình VN cử sang Campuchia làm chuyên gia, ông được đi thăm hoàng cung và một số di tích lịch sử của nước bạn.

Những bức tượng cổ, những bình gốm cùng nhiều cổ vật tinh xảo bất chợt đánh thức giấc mơ còn ẩn nấp đâu đó trong tâm khảm ông, dẫn ông tới với cuộc chơi cổ vật. Và sau hàng chục năm xuôi Nam ngược Bắc, đến nay ông đã có được một bộ sưu tập cổ vật đáng kể, với nhiều món “độc chiêu” như hai viên sỏi màu nâu, mỏng dẹt và cong cong như hai chiếc lưỡi, sờ vào trơn mướt và mát lạnh; mà theo ông “đây là hai viên bùi nhùi người cổ đại dùng để đánh lửa”.

Phóng to

Đỉnh gốm cổ Bát Tràng (thời Hậu Lê)

Đối với đạo diễn Trần Thế Sơn, không gì quí bằng tìm được người tri kỷ. Ông đã từng tặng lại người bạn một thanh kiếm cổ vì biết rằng thanh kiếm sẽ được hết sức yêu quí, giữ gìn.

Cũng bởi vì bản thân ông đã từng có một kỷ niệm tương tự: năm 1999, một lần ghé qua nhà một người bà con xa ở Hà Nam, khi nhìn thấy chiếc chóe bằng gốm đời Khang Hi nằm dưới gầm giường, ông không khỏi thốt lên: “Sao chiếc bình cổ quí lại bị vứt thế kia?”.

Ông chủ nhà 82 tuôi râu tóc bạc phơ như tiên ông không giấu được ngạc nhiên: “Sao chú biết đó là chiếc bình quí? Đã có nhiều tay buôn đồ cổ gạ mua, còn nói chiếc bình không đáng giá để tôi bán rẻ. Họ tưởng tôi không biết. Đối với loại người lừa lọc như thế, trả đắt mấy tôi cũng không bán. Thấy chú yêu quí và hiểu biết về đồ cổ, lại là người chân thật, tôi tặng chú chiếc chóe đó”. Chiếc chóe vẽ hình long, ly, qui, phượng của ông cụ “tri âm” ấy được Trần Thế Sơn trang trọng đặt trên tủ kính.

Phóng to

Tứ tượng bằng gỗ được sưu tầm từ Campuchia

Niềm đam mê cổ vật giúp ông có thêm nhiều kiến thức về lịch sử, văn hóa, địa lý... để bổ trợ những thước phim tài liệu thực hiện cho Đài truyền hình VN.

Niềm đam mê ấy như “một cõi đi về” giúp ông lấy lại cảm giác thăng bằng, bình an sau những chuyến công tác xa nhà, mệt mỏi. Và trên tất cả, chúng bồi đắp niềm tự hào, tự tôn dân tộc trong ông, giúp ông nhận ra sức sống bền bỉ của những sắc màu văn hóa rực rỡ và đẹp như chuỗi cườm đá nhiều màu sắc thời kỳ đầu Công nguyên ông đang gìn giữ bấy lâu nay.