Quốc phòng và quốc gia

Trong bản đại loạn tấu xây dựng không phép, sai phép này có mặt cả những đại gia như cao ốc Pacific Tower, tòa nhà Saigon Residences... Những địa chỉ sai phép chỉ phát hiện qua những sự cố nghiêm trọng: sụp đổ trụ sở Viện Khoa học xã hội ở đường Nguyễn Thị Minh Khai, lún nghiêng chung cư Cosaco ở đường Nguyễn Siêu. Có lẽ chiếu cố các chủ đầu tư còn phải đền bồi cho các tòa nhà kế cận bị lún, sụp nên thành phố chỉ mới phạt nhẹ vài chục triệu đồng. Chưa rõ có còn hình thức xử phạt nào tiếp theo nữa không?

Những trường hợp vừa nêu báo chí đã nói nhiều. Tuy nhiên, cũng trong vấn đề đất đai và xây dựng gần đây lại nổi lên những trường hợp khác hẳn về chất, đó là xây dựng và sử dụng đất quốc phòng. Vấn đề đặt ra là những trường hợp này xử theo phép nước hay theo “phép” của Bộ Quốc phòng?

Xin nêu hai trường hợp cụ thể: 1) Trung tâm tiệc cưới và hội nghị White Palace ở 194 Hoàng Văn Thụ (Q.Phú Nhuận). 2) Trường tiểu học dân lập Quốc tế ở 177 Cao Thắng (Q.10).

Những công trình này, xét về công dụng và nguồn vốn đầu tư là của tư nhân, chỉ có thể gọi là dân dụng, dân sinh hay kinh tế, dứt khoát không thể gọi là công trình quốc phòng hay phục vụ quốc phòng. Thế nhưng vì được xây dựng trên đất quốc phòng (chính xác phải gọi là đất chuyên dùng dành cho quốc phòng) và lại có sự “liên doanh, liên kết” với những đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, cụ thể là Công ty sản xuất - thương mại - xuất nhập khẩu Tây Nam (thuộc Quân khu 7) và Nhà máy Z756 (Bộ Tư lệnh công binh) nên cũng được gọi luôn là phục vụ quốc phòng (?!).

Căn cứ vào Luật đất đai, ở đây có sự chuyển mục đích sử dụng đất, từ đất quốc phòng sang đất dân dụng. Vậy theo phép nước, phải làm thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất. Về mặt xây dựng, đây là xây dựng dân dụng phải tuân theo Luật xây dựng, cụ thể là phải có giấy phép xây dựng. Vậy mà tất cả những qui định này đều đã bị bỏ qua.

Việc xây dựng tuy không chỉ xảy ra một sớm một chiều, nhưng vì nằm trong lãnh địa quốc phòng, tức là ngoài tầm các cơ quan quản lý địa phương. Chỉ khi có sự cố (như xảy ra tai nạn lao động ở công trình Trường tiểu học dân lập Quốc tế) và nhất là khi hai công trình này hoàn thành đưa vào sử dụng, trở thành những địa điểm tập trung đông người, các cơ quan chức năng, mà cũng phải tới cấp sở, mới tiếp xúc được với chủ đầu tư để kiểm tra. Và chỉ tới lúc đó mới té ra là công trình lớn nhiều tầng, hàng vạn mét vuông mà chưa có phép chuyển mục đích sử dụng đất cũng như giấy phép xây dựng. Như vậy là trái phép nước, vi phạm pháp luật quốc gia.

Tuy nhiên, chủ đầu tư (tức các đơn vị quốc phòng kể trên) vẫn biện minh là hợp pháp, vì đúng “phép” của Bộ Quốc phòng. Trước hết là viện dẫn công văn ngày 18-8-2006 của Bộ Quốc phòng cho phép chuyển những khu đất này sang làm kinh tế. Lập luận này không vững vì công văn của Bộ Quốc phòng, tuy cho phép chuyển một số khu đất ở TP.HCM sang làm kinh tế, nhưng lại có đoạn: “Quân khu 7 có trách nhiệm làm việc với các cơ quan chức năng và UBND TP.HCM để hoàn thành các thủ tục pháp lý về quản lý, sử dụng và khai thác các khu đất trên vào mục đích kinh tế theo qui định của pháp luật hiện hành”. Như thế, Bộ Quốc phòng đã đặt mình trong khuôn khổ quốc gia, còn những người thực hiện không đúng là không tuân phép nước.

Về mặt xây dựng, chủ đầu tư bào chữa là đã tuân thủ trình tự xây dựng cơ bản do Bộ Quốc phòng ban hành. Có lẽ thấy lý lẽ này không vững nên họ viện dẫn thêm thông tư 02/2007/ TT-BXD ngày 14-2-2007 của Bộ Xây dựng, trong đó có qui định về những công trình xây dựng không phải xin giấy phép gồm: a) Công trình thuộc bí mật nhà nước và d) Công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Vận dụng khoản (a) thì không xuôi vì hai công trình này không thuộc loại bí mật nhà nước (theo điều 92 Luật xây dựng, công trình bí mật nhà nước phải được Chính phủ quyết định). Vậy thì vận dụng khoản (d) vì công trình White Palace được thiếu tướng Lê Minh Thắng, phó tư lệnh Quân khu 7, phê duyệt. Nhưng chính thiếu tướng Lê Minh Thắng đã khẳng định: “Phê duyệt của quân khu không thay thế giấy phép xây dựng”.

Việc xây dựng không phép thế là đã rõ. Vấn đề đặt ra là xử lý thế nào?

Được biết, UBND TP.HCM đã ra quyết định tạm thời đình chỉ hoạt động Trung tâm White Palace để chờ xử lý. Song tin mới nhất cho biết ngày 14-12-2007 UBND TP.HCM lại có văn bản cho phép đưa công trình này vào sử dụng sau khi có kết luận giám định là công trình đạt tiêu chuẩn xây dựng. Hiện chưa rõ việc xử lý như vậy đã xong hay vẫn chờ xử lý thêm nữa. Cần thấy rằng đây là xử lý việc sử dụng đất và xây dựng không phép, chứ không phải xử lý về chất lượng công trình. Nếu là vi phạm tương tự của dân thì đã bị cưỡng chế tháo dỡ không thương tiếc.

Những câu hỏi đặt ra: Đất quốc phòng có phải là lãnh thổ quốc gia? Trường tiểu học và nhà hàng xây dựng trên đất quốc phòng là phục vụ dân sinh hay phục vụ quốc phòng?

Tất nhiên xử lý không nhất thiết là cưỡng chế tháo dỡ. Vấn đề chủ yếu đặt ra ở đây không phải là xử lý công trình, mà là xử lý hành vi cố ý làm trái pháp luật.