Đến Olympic bằng giáo trình toán học

Các sinh viên từ lâu đã là một đặc sản của đoàn thể thao Mỹ tham dự Olympic. Ở Rio de Janeiro, có đến 80% VĐV Mỹ đã hoặc đang là sinh viên đại học.

Cân bằng giữa học và bơi

Có hai cách để nhận xét về số liệu đó: hoặc các VĐV đỉnh cao của Mỹ có học vấn rất cao, hoặc thể thao đại học của Mỹ đã phát triển tiệm cận rất gần với đỉnh cao. 

Thực vậy, hệ thống Giải thể thao đại học (NCAA) lớn mạnh ở Mỹ đồng nghĩa các VĐV giỏi nhất thường nhận được các suất đặc cách vào các đại học danh giá.

Vài năm gần đây, có nhiều ý kiến chỉ trích cho rằng như vậy là bất công. Các VĐV đỉnh cao cũng chịu thiệt thòi về mặt tài chính khi chọn con đường đại học (không thể nhận lương và các hợp đồng tài trợ chuyên nghiệp trong khoảng thời gian này). 

Nhưng chính bởi hệ thống này mà về chuyên môn, NCAA thậm chí còn “bá đạo” hơn nhiều giải tầm cỡ khu vực, thậm chí là thế giới, khi nói ví dụ trong môn bơi, đã quy tụ phân nửa những VĐV hàng đầu của Mỹ.

Nhưng Wilson là một trường hợp đặc biệt. Anh được miêu tả là “người cầm cờ của giải hạng 3 NCAA”, là VĐV đầu tiên chỉ thi đấu ở NCAA hạng 3 nhưng lại giành được vé đến Olympic. 

Hệ thống NCAA chia làm 3 hạng, gần tương tự như các hạng đấu của những giải thể thao chuyên nghiệp. Với các trường tham gia giải hạng 3, sinh viên của họ không được cấp học bổng nhờ thành tích thể thao. Đại học Emory, nơi Wilson lấy 2 bằng đại học (vật lý và toán ứng dụng), thuộc phân hạng này.

Emory không phải là một trường giàu truyền thống về thể thao. Nhưng về học thuật, đây là một trường được đánh giá khá cao ở Mỹ, xếp trong top 150 đại học hàng đầu thế giới, và top 50 trường đứng đầu về ngành toán.

Thi đấu ở hạng 3, Wilson chắc chắn không chú trọng sự nghiệp bơi lội. Trên thực tế, anh chỉ là dân bơi nghiệp dư khi bước vào đại học. 

Thời điểm đó Wilson chưa từng tham dự bất kỳ một giải đấu nào. Người phát hiện ra tài năng của anh là HLV John Howell của đội bơi Đại học Emory. Những năm Wilson còn đi học, cũng chẳng ai chú ý đến một nhà vô địch hạng 3 NCAA. 

Howell là người nhận ra các thông số của Wilson sánh ngang với những kình ngư ở giải hạng 1. Anh được gọi lên tuyển và tham gia các giải đấu quốc tế.

Thành tích của Wilson không tệ chút nào. Anh giành 2 HCV ở Giải vô địch thế giới hồ ngắn 2018, và 2 HCB ở Giải vô địch thế giới 2019. Đến Olympic Tokyo 2020, Wilson lọt vào chung kết 100m ếch, đồng thời là thành viên trong đội bơi tiếp sức 4x100m hỗn hợp giành HCV của Mỹ. Quá ấn tượng với một chàng tiến sĩ toán.

Đội ngũ HLV “2 trong 1”

Có vô số câu hỏi mà giới thể thao chuyên nghiệp muốn đặt ra cho Wilson. Làm thế nào anh có thể cân đối thời gian giữa việc tập luyện đỉnh cao và nghiên cứu khoa học. 

Wilson nói: “Mỗi tuần tôi tập khoảng 30 giờ, thời gian còn lại tôi dành cho khoa học. Cấu trúc này rất hữu ích, thật ra thì tôi cũng không nghĩ gì về nó cả. Tôi cảm thấy thật may mắn khi mình được tạo cơ hội để làm cả hai việc cùng lúc”.

Kể từ khi lên tuyển, Wilson cũng chuyển sang tập luyện tại CLB Texas Aquatics. Môi trường tập luyện chuyên nghiệp đã nâng tầm Wilson thành một VĐV đỉnh cao. 

Nhưng trước đó, chỉ bằng việc tập luyện cùng các HLV nghiệp dư ở Đại học Emory, anh đã vươn đến tầm cỡ hàng đầu quốc gia.

Từ khi Wilson bắt đầu chứng tỏ tài năng, anh nhận được hỗ trợ bởi cả một hệ thống khoa học của Đại học Emory, đứng đầu là giáo sư Ken Ono. 

Vị giáo sư người Mỹ gốc Nhật này không chỉ nổi tiếng trong lĩnh vực lý thuyết số - ông giảng dạy cho 3 trường đại học Virginia, Emory và Wisconsin-Madison - ông còn nổi tiếng là một VĐV 3 môn phối hợp tài năng. Giáo sư Ono thậm chí từng được gọi vào tuyển ba môn phối hợp của Mỹ.

Với kiến thức chuyên sâu trong cả 2 mảng khoa học lẫn thể thao, từ nhiều năm trước giáo sư Ono đã khởi động dự án phân tích phương pháp huấn luyện theo hướng lý thuyết số. Và thật khó nói ai đã may mắn hơn, anh chàng nghiên cứu sinh trẻ tuổi Wilson hay vị giáo sư lão luyện, khi cả hai “tìm thấy nhau”. 

“Tôi không nghi ngờ bất cứ điều gì mà Ken nói rằng ông ấy sẽ làm được”, Wilson chia sẻ. Anh được giáo sư Ono cố vấn cả trong chuyện bơi lội lẫn học thuật.

Andrew Wilson sẽ chấm dứt sự nghiệp bơi lội chuyên nghiệp sau Olympic Tokyo 2020 để tập trung hoàn tất tấm bằng tiến sĩ. Nhưng anh khẳng định vẫn tham gia dự án của giáo sư Ono để tiếp tục mang những giáo trình từ toán học đến với cộng đồng Olympic.