VN: 20 lít bia/năm/đầu người

TTCT - Theo số liệu của Hiệp hội Rượu bia, năm 2005 sản lượng bia ước tính 1,5 tỉ lít, nhưng theo đánh giá chủ quan của chúng tôi thì sản lượng thực tế có thể cao hơn.

Phóng to

So với các nước Đông Nam Á, tiêu thụ bia rượu ở VN là tương đối lớn do các nước xung quanh phần lớn theo đạo Hồi và đạo Phật, nhưng so với các nước như Nhật hoặc Trung Quốc thì mức tiêu thụ ở nước ta còn thua xa.

Hiện cả nước có khoảng 20 nhà máy bia có công suất lớn (trên 50 triệu lít/năm), còn lại là các nhà máy qui mô 20 triệu lít/năm và các nhà máy nhỏ công suất 10 triệu lít/năm (rất khó thống kê đầy đủ do đây là các nhà máy ở địa phương, không tham gia Hiệp hội Rượu bia VN).

Có rất nhiều thống kê về sản lượng bia rượu ở VN. Bộ Công nghiệp cho rằng sản lượng bia năm 2005 ở VN là 1,3 tỉ lít bia. Song tính toán của hiệp hội là khoảng 1,5 tỉ lít. Về sản lượng rượu, thống kê của hiệp hội là gần 600 triệu lít/năm. 60-70% trong đó là rượu sản xuất thủ công. Cả nước cũng chỉ có khoảng 20 nhà máy rượu có hệ thống xử lý cồn tốt, còn lại là các nhà máy không có hệ thống đảm bảo tiêu chuẩn.

8-10%

Tốc độ đầu tư vào sản xuất rượu bia đã tăng rất cao từ những năm đầu thập niên 1990 trở lại đây, với sự tham gia của đầy đủ các thành phần kinh tế như quốc doanh, liên doanh, T.Ư, địa phương, 100% vốn nước ngoài, tư nhân, cổ phần. Sản lượng bia cũng tăng trưởng với tốc độ cao: 30% những năm từ 1990-1996; 10-15% những năm từ 1996 đến nay. Mức tăng trưởng dự báo trong thời gian tới là 8-10%, sản lượng dự báo đến 2010 là 1,5 tỉ lít. Với rượu, tổng sản lượng ước tính cả nước đạt 350 triệu lít/năm. Hiện tại, mức tiêu thụ bình quân ở nước ta là 15,8 lít bia và 3,9 lít rượu/người/năm.

(Nguồn: Kết quả nghiên cứu đánh giá tình trạng lạm dụng rượu bia ở VN - Chương trình hợp tác y tế VN-Thụy Điển; Cơ quan thực hiện: Viện Chiến lược và chính sách y tế)

Đặc biệt so với các quốc gia châu Âu thì còn xa nữa. Nếu tính bình quân 80 triệu dân tiêu dùng 1,5 tỉ lít bia/năm thì mỗi người chưa đến 20 lít. Trong khi ở châu Âu, đặc biệt ở Đức, mức tiêu thụ bia có thể gấp 10 lần VN. Do đó thị trường bia rượu ở VN còn có thể phát triển rất tốt trong thời gian tới đây.

Tính bình quân chung thì người VN chưa phải đã uống quá nhiều rượu bia. Thực tế các loại bia có thương hiệu mới chiếm được 50% thị phần, còn 50% thị phần vẫn thuộc về các loại bia “địa phương”, bia của các cơ sở sản xuất nhỏ mà chúng ta vẫn gọi là bia cỏ. Nếu mức thuế hợp lý, các doanh nghiệp sản xuất lớn sẽ hạ giá bia để chiếm lĩnh thị trường, loại bớt các loại bia không đảm bảo tiêu chuẩn.

Về mặt lý thuyết, Nhà nước muốn kiểm soát không phải về sản lượng mà về qui hoạch theo vùng và phát triển ở những vùng chưa có nhà máy, tránh xây dựng thêm nhà máy bia ở các thành phố lớn.

Ví dụ như Chính phủ đã cho phép xây dựng tại TP.HCM thêm một nhà máy bia công suất 100 triệu lít/năm, nhưng nhà máy đặt tận Củ Chi. Tổng công ty Bia, rượu, nước giải khát Hà Nội xây dựng thêm một nhà máy bia mới, công suất có thể lên 200 triệu lít/năm nhưng lại được yêu cầu đưa lên vùng trung du. Đó là hình thức phân bổ đều cho các vùng.

Cách đây dăm năm Quốc hội đã bàn đến vấn đề lạm dụng bia rượu. Chúng ta phải nhìn nhận uống bia rượu quá mức thì có hại. Điều đó phụ thuộc mỗi người tiêu dùng. Các nhà sản xuất có trách nhiệm sản xuất ra sản phẩm đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, ngon, giá thành phù hợp...

Còn người tiêu dùng uống đến đâu thì nhà sản xuất không khống chế được. Đứng ở góc độ nhà sản xuất, chúng tôi thấy thị trường bia rượu ở VN còn phát triển tốt, còn đứng ở góc độ quản lý hiệp hội, chúng tôi có khuyến cáo mọi người nên uống lượng rượu bia hợp lý, tùy khả năng của từng người, từng vùng.

Riêng các “lò” nấu rượu thủ công, theo tôi, do muốn hạ giá thành nên điều kiện vệ sinh, chất lượng sản phẩm của họ không được cao, thiết bị sản xuất cũng không được đảm bảo. Có lúc chúng tôi phân vân không biết có nên gọi các sản phẩm kiểu “bia cỏ” là bia hay không! Bên Đức họ có luật ra đời cách đây 500 năm, trong đó ghi rõ đã gọi là bia thì phải sản xuất từ nguồn nguyên liệu chính là đại mạch...

Còn ở VN có một tỉ lệ là 70% đại mạch, 30% gạo, thậm chí có nhà sản xuất còn giảm tỉ lệ đại mạch xuống thấp hơn. Quá trình lên men cũng là quá trình quan trọng trong sản xuất bia, nhưng nhiều nhà sản xuất nhỏ có thể đẩy nhanh quá trình này khiến chất lượng sản phẩm không đảm bảo, độ cồn, aldehyt... lớn, không đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng.

Trước tôi làm việc tại một công ty cùng hai chuyên gia Đức hai năm. Sau này gặp lại nhau ở Đức, vợ họ thường nói họ đã bị “hư”. Lý do, khi sang VN họ quen tác phong hết giờ làm việc thì đi uống bia, uống bia xong mới về nên thường xuyên về nhà muộn.

Ở Đức làm việc xong phải về nhà, sau đó có đi đâu mới đi. Mỗi nước có phong tục tập quán khác nhau, ở VN có “văn hóa rượu”, “văn hóa trà”... Nhưng phải công nhận hiện nay việc uống bia rượu ở VN có hơi xô bồ, đôi khi phản văn hóa.