Xem tranh... từ trong nôi

George Haidar, Ngày của ô ở Paris, acrylic, $2.800. Paris ngày mưa là đề tài muôn thuở của họa sĩ Úc-Đ.T.

Định giá hợp lý, niêm yết rõ ràng, không mặc cả kỳ kèo, thuận mua vừa bán. Ai muốn mua thì ra bàn ban tổ chức đặt cọc, nhiều tranh như vậy nhưng đến hôm triển lãm cuối cùng dấu đỏ đã đánh chi chít trên hầu hết những mác tên tranh. Ông cán bộ phường và đại diện tổ chức từ thiện ngồi cười mãn nguyện lắm: “Anh cứ nhìn những dấu đỏ thì thấy đấy, đang tiến triển rất tốt!”.

Người Úc bị người nước ngoài đánh giá là rất lười. Một cuộc khảo sát nhanh của một tờ báo với những người trên tàu điện đi làm về cho thấy: 40% người được hỏi công nhận người Úc lười, 25% khác chọn đáp án “Không có câu trả lời vì lười suy nghĩ”.

Thế nên những người Úc lớn lên tại Úc thích nhất ba thứ: thể thao, du lịch và nghệ thuật. Ba thứ ai mà chẳng thích hưởng thụ nếu có tiền. Lương ở Úc trả theo tuần nên càng kích thích tiêu dùng, cứ nhận được tiền là họ tiêu ngay lập tức. Người Anh cứ nói “bọn Úc dày ăn mỏng làm” là vì thế.

Một gia đình đưa con nhỏ đi xem tranh-Đ.T.

Thể thao, du lịch và nghệ thuật

Bạn có thể bắt chuyện với hầu hết người Úc về đề tài thể thao, đặc biệt là bóng bầu dục hoặc cricket. Người Việt Nam cũng hâm mộ thể thao cuồng nhiệt, nhưng dân ta thích ngồi xem hơn là đứng dậy chơi. Còn dân Úc thì cả hai đều khoái, mà đặc biệt là cực kỳ siêng năng chơi thể thao, tập thể dục.

Úc chỉ có 20 triệu dân nhưng luôn đứng trong top ten số lượng huy chương ở Thế vận hội. Đặc biệt là bơi lội, có thể thấy rất nhiều tranh vẽ người đang bơi.

Sau thể thao là đi du lịch. Không thể có một dân tộc nào đi du lịch khủng khiếp như người Úc. Riêng khách du lịch nội địa đã tiêu đến 66 tỉ đôla Mỹ (quá nửa GDP Việt Nam), chưa kể đi du lịch nước ngoài.

Số lượng người xuất cảnh khỏi cửa khẩu của Úc thấp hơn nhiều so với Mỹ nhưng nếu chia tỉ lệ sẽ thấy nhiều đến thế nào. Chín triệu lượt người quốc tịch Úc (và định cư tại Úc) xuất cảnh một năm, nghĩa là cứ gặp hai người trên đường thì một trong hai người đấy năm nay sẽ đi nước ngoài. Đề tài phong cảnh miền quê Úc và phố thị Úc với châu Âu cực kỳ phổ biến.

Kế đến là nghệ thuật. Trẻ em Úc được may mắn thụ hưởng một nền giáo dục nghệ thuật rất bài bản và khoa học từ nhỏ nên khả năng cảm thụ và thói quen chi tiêu cho nghệ thuật cũng được hình thành rất sớm.

Nếu nhìn những cái balô to như bao gạo của học sinh tiểu học Úc lúc chiều tan trường về, sẽ không phụ huynh Việt Nam nào dám ho he là cặp đi học của con mình ở Việt Nam là nặng. Tuy nhiên, chứa cái gì trong ấy mới quan trọng.

Ở Việt Nam nặng vì sách, còn tại đây nặng vì nhạc cụ, bảng màu, cọ với màu vẽ hoặc giày và dụng cụ thể thao. Môn nghệ thuật trong các trường cấp III không học vẽ mà học lịch sử và cảm thụ nghệ thuật.

Giá vé vào cửa triển lãm là $18, sinh viên - học sinh được giảm còn $16. Giá không hề rẻ nhưng không phải vì thế mà người xem không đông. Đặc biệt, miễn phí cho trẻ em... dưới 16 tuổi. Vậy nên đối tượng người xem rất đa dạng, và phần ngắm người đi xem cũng thú vị không kém ngắm tranh.

Steve Harris, Tĩnh lặng ở Coorong, acrylic, $8.950 -Đ.T.

Xem tranh, bình tranh

Rất nhiều bà mẹ mắt xem tranh, tay đẩy xe nôi có trẻ chưa biết bò ngồi trong. Trẻ mới biết đi thì được bế lên tay cho xem lòng vòng. Đứa nào biết nói thì bắt đầu được giảng giải những điều cơ bản như màu này là màu đỏ. Đặc biệt là đám đã đi học mẫu giáo thì được cho đi tự do (đã dặn dò không sờ vào hiện vật), muốn biết gì thì hỏi.

Họ mua tranh với nhu cầu rất thiết thực, treo để ngắm, chỗ nào trên tường nhà mình còn trống, mua tặng quà sinh nhật cô này chú kia, nhỏ to bàn bạc với nhau khắp các góc, ít thấy ai là người sưu tập chuyên nghiệp. Các bác ăn mặc bình thường lôi thôi, ít nói mới là các bác mạnh tay mua.

Ví dụ bác áo xanh trong hình lúc sau ra làm hai bức, mỗi bức 9.500$. Người Úc chịu chi hơn dân châu Âu nhiều. Ra sân bay ở Việt Nam mà thấy các ông bà Tây lỉnh kỉnh mấy bọc tranh thì rất có thể là người Úc. Tuy nhiên, họ chi tiền rất cẩn thận... kiểu Anh, khi đã cho từ thiện thì nghìn đô không tiếc nhưng bỏ ra dù chỉ một đồng để mua hộp sữa mà chất lượng không ra gì thì nhiều khả năng sẽ đâm đơn kiện.

Không phải vì triển lãm nhỏ, chất lượng thấp mà không có chuyên gia. Một số người làm nghệ thuật chuyên nghiệp túm năm tụm ba khen chê rất thẳng thắn, nghe họ nhận xét từng đường kim nét chỉ mới thấy ghê gớm.

Mỗi người được phát một quyển giới thiệu khoảng 50 trang, giấy đẹp như tạp chí (quá nửa là quảng cáo) ghi tên tác giả, tác phẩm và giá tiền. Ai có ý định mua thì nhìn là biết vì thấy hí hoáy ghi chép, đánh dấu. Người chỉ xem mà không mua cũng nhiều, họ gật gù, chỉ trỏ, đăm chiêu, cười mỉm... nhưng phần lớn là người lớn tuổi hoặc cặp vợ chồng, không biết thế hệ trẻ đi đâu hết cả? Ngoài các tác giả dự thi thì có cả khách mời là nghệ sĩ có tiếng.

Freda Surgenor, Bơi trong làn nước, acrylic, $3.800 -Đ.T.

Ngoài triển lãm thì còn hoạt động bên lề là mỗi ngày có một họa sĩ được mời đến nói về hội họa mà chủ yếu là hướng dẫn người xem cách vẽ cơ bản từ pha màu trở đi. Người ngồi học hầu hết đầu đã hai thứ tóc (do nhuộm chứ thật ra tóc bạc hết rồi). Vẽ là một hoạt động được yêu thích của người già về hưu.

Khi họ còn trẻ, nước Úc còn lạc hậu, lại làm nghề lao động chân tay không có điều kiện học như ngày nay, nên bây giờ đi học vẫn chưa muộn. Diễn giả hôm nay là họa sĩ David Chen, người đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc có bằng cao học sư phạm nghệ thuật.

Cuối cùng là bàn của các nhà tài trợ nằm khiêm nhường... giữa lối đi. Trên bàn là các tờ rơi quảng cáo. Một cái hộp nhỏ để bỏ tên mình vào chờ ngày rút thăm trúng thưởng. Giải thưởng là một thùng 12 chai vang của một trang trại trồng nho.

Ai cũng hí hoáy ghi tên, số điện thoại, email với hi vọng mình trúng thì người ta sẽ báo. Thể nào mấy tuần sau sẽ lại lầm bầm: “Sao chúng nó biết số điện thoại mà gửi tin nhắn rác chỉ đích danh mình nhỉ?”.■

Người phụ nữ này đã mua hai bức, mỗi bức trị giá $9.500-Đ.T.