Astrid Lindgren và Pippi tất dài

Phóng to

Pippi tất dài mà các bạn sẽ đọc trích đoạn dưới đây là một trong những cuốn sách nổi tiếng của Astrid Lindgren. Nhưng ngay từ khi ra đời, cuốn sách đã rước lấy những phiền toái từ hội phụ huynh, còn các nhà giáo dục kịch liệt lên án. Nó được đánh giá như một cuốn sách xoàng xĩnh và phi văn hóa. Thậm chí còn mang tính chất báng bổ, sách động gây nhiều tranh cãi. Tính giáo dục trong Pippi tất dài được đẩy đến chỗ bất chấp mọi qui tắc đã trở thành một thử nghiệm tâm lý quan trọng, truyền tải thông điệp cấp tiến của Lindgren.

Khi so sánh chi tiết hai bản thảo, học giả Ulla Lundqvist - chuyên nghiên cứu về Astrid Lindgren - chứng minh rằng bản thảo đầu thô ráp hơn, thiếu kính trọng với người lớn và các nhân vật chức trách hơn so với bản được đem xuất bản bốn năm sau. Astrid Lindgren không có ý định cho nhiều người xem, nên đã để mặc sức sáng tạo của mình tha hồ bay bổng và tránh xa những chuẩn mực qui phạm. Bà đã bắt đầu câu chuyện lạ lùng này cũng lạ lùng không kém bằng việc kể trong nhiều năm cho cô con gái nghe nhân vật Pippi tất dài mà chính cô đã bất chợt nghĩ ra.

Ngược với các nhà giáo dục, độc giả và các nhà phê bình mê tít tinh thần độc lập và nổi loạn của Pippi. Những người lớn lên cùng Pippi tất dài, nhất là phụ nữ, đã không thể quên được việc cuốn sách này đã thay đổi cuộc đời họ như thế nào, khởi nguồn cho sự quyết đoán của phái nữ sau này. Nhìn sâu vào Pippi tất dài, chúng ta sẽ nhận ra hành trang của cô bé nhằm đối diện với thế giới chông chênh và buồn tẻ không gì khác hơn chính là sự hài hước bày trò, tính hài hước đã đưa cô đi đến mọi nơi và gõ mọi cánh cửa dù đóng hay mở.

“Chúng mình chẳng phải đang sống trong một thế giới tự do hay sao?”. Đó là câu hỏi của Pippi. Vượt trên tất cả những cuốn sách thiếu nhi khác, Pippi tất dài đã làm được việc mà không phải một cuốn sách nào cũng có thể làm được, đó là giải phóng tinh thần con người trước những bất ổn của thế giới theo kiểu của riêng mình.

Nhân dịp 100 năm ngày sinh của Astrid Lindgren, ba cuốn sách của bà đã được xuất bản và sắp tới, bắt đầu từ ngày 29-11 tại Nhà văn hóa Điện ảnh, 186 Nguyễn Văn Trỗi, bốn bộ phim được chuyển thể từ tác phẩm của bà cũng sẽ được trình chiếu tại TP.HCM.

(Bài viết có sử dụng tài liệu tham khảo do Đại sứ quán Thụy Điển cung cấp)

Phóng to

Trước kia Pippi từng có một người bố mà nó yêu ghê gớm. Vâng, cố nhiên cô bé cũng từng có mẹ, nhưng từ xa xửa xa xưa rồi, lâu đến nỗi nó không tài nào nhớ nổi nữa. Mẹ Pippi mất từ lúc cô bé hãy còn là một hình hài tí xíu nằm trong nôi mà gào to, tới mức những người xung quanh không ai chịu nổi. Pippi đinh ninh giờ đây mẹ nó đang ở trên trời, ghé mắt qua một lỗ nhỏ nhìn xuống con gái mình. Nó thường ngửa cổ vẫy mẹ, và kêu lên:

“Mẹ đừng lo cho con! Con tự lo liệu được!”.

Bố thì Pippi không quên. Bố từng là thuyền trưởng, lênh đênh trên biển lớn, và Pippi luôn ở bên bố trên tàu, cho đến lần nọ bố bị bão cuốn xuống biển mất tích. Nhưng Pippi hoàn toàn tin chắc có ngày bố sẽ trở về. Cô bé không tin bố mà lại có thể chết đuối. Nó nghĩ bố bị dạt vào một hòn đảo có rất nhiều người da đen, ngày ngày bố đi dạo quanh đảo, đầu đội vương miện bằng vàng.

“Bố tớ là vua của dân da đen. Nói thật, đâu phải nhiều đứa trẻ có được một người bố tuyệt đến thế! - Pippi thường nói hết sức hãnh diện - Chỉ cần bố tớ đóng được một con tàu là ông sẽ đến đón tớ liền, khi ấy tớ sẽ trở thành công chúa của người da đen. Ái chà, cuộc sống lúc đó mới sung sướng làm sao!”.

Nhiều năm về trước, bố Pippi đã mua ngôi nhà cũ trong vườn này, ông định sẽ cùng Pippi sống ở đó một khi ông đã có tuổi và không đi biển được nữa. Nhưng rồi đã xảy ra cái chuyện ngu ngốc là ông bị gió cuốn xuống biển, và trong khi chờ đợi bố trở lại, Pippi lên đường về nhà, đến biệt thự Bát nháo - tên của ngôi nhà đó. Trong nhà, đồ gỗ và mọi thứ được trang bị sẵn sàng chờ đón Pippi. Vào một tối mùa hè đẹp trời, cô bé chào tạm biệt tất cả thủy thủ trên tàu của bố. Họ rất quí Pippi và cô bé cũng mến họ.

“Tạm biệt các chàng trai” - Pippi nói và lần lượt hôn lên trán từng người một - “Đừng lo cho cháu. Cháu tự xoay xở được”.

Cô bé đem theo hai thứ trên tàu. Một con khỉ tên gọi “ông Nilsson”, và một chiếc vali xách tay to đựng đầy những đồng tiền vàng mà bố để lại cho nó. Đám thủy thủ đang trên mạn tàu trông theo cô bé cho đến lúc nó khuất dạng. Pippi bước đi những bước rắn rỏi, không hề ngoái lại với ông Nilsson trên vai, và cái vali trong tay.

“Một đứa trẻ kỳ lạ” - một thủy thủ nói tay gạt giọt lệ đang trào ra nơi khóe mắt trong khi Pippi mất hút ở đằng xa.

Anh ta có lý. Pippi là một đứa trẻ rất đỗi kỳ lạ. Điều khác thường nhất là cô bé rất khỏe. Khỏe kinh khủng, tới mức khắp gầm trời này không có anh chàng cảnh sát nào đọ nổi nó. Pippi có thể nâng bổng một con ngựa nếu nó muốn. Và cô bé muốn vậy. Nó có hẳn một chú ngựa riêng mà nó đã tậu bằng một trong số cơ man đồng tiền vàng của mình đúng vào ngày trở về nhà. Xưa nay Pippi vẫn mơ ước có một con ngựa riêng. Và giờ đây con ngựa sống trong hành lang. Nhưng nếu Pippi thích đó là chỗ nó ngồi uống cà phê buổi chiều, nó sẽ xách cổ ngựa ra vườn không chút khó khăn gì.

Ngay cạnh biệt thự là một mảnh vườn khác, trong đó lại có một ngôi nhà khác. Trong ngôi nhà ở đó có một ông bố, một bà mẹ cùng hai đứa con ngoan: một trai, một gái. Cậu con trai tên gọi Thomas, cô bé tên gọi Annika. Đó là hai đứa trẻ rất đỗi đáng yêu, có giáo dục và ngoan ngoãn. Chẳng bao giờ Thomas lại cắn móng tay, lúc nào cậu cũng làm theo lời mẹ. Annika chẳng bao giờ ỉ eo nếu không được chiều theo ý mình. Trông cô bé lúc nào cũng gọn gàng trong những bộ váy áo được là phẳng phiu, và cô rất chú ý giữ gìn cho bản thân sạch sẽ. Thomas và Annika cùng nhau chơi đùa hòa thuận trong vườn, nhưng chúng vẫn thường mong ước có một người bạn, và vào lúc mà Pippi hãy còn cùng bố lênh đênh trên biển, hai đứa trẻ đó đứng bên bờ giậu mà than rằng:

“Chán thật đấy, chẳng ai dọn đến ở trong ngôi nhà này cả. Phải có ai đó mang trẻ con đến đây mới đúng chứ”.

Vào buổi chiều mùa hạ đẹp nọ, khi Pippi lần đầu bước qua ngưỡng cửa biệt thự bát nháo, Thomas và Annika lại không có nhà. Chúng đi thăm bà một tuần. Vì thế hai đứa không hề biết đã có người dọn vào ở ngôi nhà bên cạnh và ngày đầu tiên sau khi trở về. Ra đứng cạnh cổng vườn nhìn ra đường, Thomas và Annika vẫn chưa hay chúng vừa có một cô bạn đồng niên ngay sát nách.

Đúng vào lúc chúng đang nghĩ xem nên bắt đầu trò gì, đang tự hỏi liệu hôm nay có gì thú vị, hay sẽ chỉ lại một ngày buồn tẻ nữa vì chẳng đứa nào nảy ra ý gì hay ho, thì ngay lúc ấy cánh cổng vườn biệt thự Bát nháo bật mở, và một cô bé bước ra.

Một đứa con gái kỳ lạ nhất mà Thomas và Annika từng thấy, đó chính là Pippi tất dài đang bắt đầu cuộc đi dạo buổi sáng. Trông nó như sau:

Tóc nó có màu đúng như màu củ cà rốt, tết thành hai bím cứng quèo vểnh ngược hai bên đầu. Mũi nó giống hệt một củ khoai tây bé xíu lấm tấm đầy tàn nhang. Dưới mũi là một cái miệng rộng ngoác với hai hàm răng trắng, khỏe.

Cái váy nom mới kỳ cục làm sao. Pippi tự may lấy mà. Váy màu vàng rực rỡ, nhưng bởi thiếu vải nên ngắn cũn cỡn, làm thò cả chiếc quần xanh lơ chấm trắng mặc trong ra. Cặp chân dài gầy gò đi đôi tất dài, chiếc kẻ sọc, chiếc đen tuyền. Đã thế nó lại diện đôi giày đen to gấp đôi bàn chân. Đôi giày này bố mua cho Pippi tận bên Nam Mỹ, mua rộng phòng khi lớn, và Pippi thì không đời nào mong muốn một đôi giày nào khác.

Và thứ khiến Thomas và Annika ngạc nhiên đến trố mắt là con khỉ ngồi vắt vẻo trên vai cô bé lạ mặt. Chả khác gì một con mèo biển nhỏ thó với chiếc quần xanh da trời, chiếc áo khoác vàng và cái mũ rơm.

Pippi đi dọc xuống phố. Chân này trên vỉa hè, chân kia dưới lòng đường. Thomas và Annika nhìn theo cho đến lúc cô bé khuất dạng. Lát sau nó trở lại. Nhưng giờ đây Pippi đi giật lùi. Nó làm thế chỉ vì lười quay mình để về nhà. Đến trước cổng vườn nhà Thomas và Annika, Pippi dừng lại. Mấy đứa trẻ im lặng nhìn nhau. Cuối cùng Thomas lên tiếng:

“Sao cậu lại đi giật lùi?”.

“Sao tớ lại đi giật lùi ấy à? - Pippi đáp - Tụi mình chẳng đang sống trong một đất nước tự do hay sao? Dễ thường người ta không được phép đi theo ý mình chắc? Thêm nữa, tớ bảo cho mà biết ở bên Ai Cập mọi người đều đi giật lùi, mà chẳng ai lấy đó làm lạ, dù chỉ tẹo teo”.

“Sao cậu biết? - Thomas hỏi - Cậu đã từng ở Ai Cập rồi chắc?”.

“Liệu tớ đã ở Ai Cập chưa ấy à? Hẳn nhiên cậu có thể tin chắc như vậy! Tớ từng có mặt khắp nơi trên khắp địa cầu và chứng kiến nhiều chuyện còn kỳ cục hơn là người đi giật lùi ấy chứ. Tớ muốn biết cậu sẽ nói gì nếu tớ đi bằng hai tay như những người ở tận cùng Ấn Độ”.

“Giờ thì cậu nói dối” - Thomas nói.

Pippi suy nghĩ giây lát.

“Phải, cậu nói đúng, tớ nói dối đấy” - nó buồn bã nói.

“Nói dối là xấu” - Annika, mãi lúc này mới dám mở miệng, nhận xét.

“Phải, nói dối xấu vô cùng” - Pippi đáp, còn tỏ vẻ buồn hơn nữa - “Nhưng cậu biết không, tớ cứ luôn quên điều đó mà làm sao có thể đòi hỏi một đứa trẻ bé bỏng, vốn có một người mẹ như một thiên thần và một người cha là vua của dân da đen, một đứa trẻ suốt đời lênh đênh trên biển, lúc nào cũng nói sự thật cho được?.” “Thêm nữa - Pippi tiếp, gương mặt đầy tàn nhang của nó như rạng rỡ hẳn lên - “Tớ muốn nói để các cậu biết ở Congo không đào đâu ra một người nói thật. Họ nói dối cả ngày, bảy giờ, mới sáng bảnh mắt, họ đã bắt đầu nói dối và không chịu ngừng trước lúc mặt trời lặn. Vậy nếu có xảy ra cái việc một lúc nào đó tớ nói dối, thì các cậu phải cố mà bỏ qua cho tớ, hãy nghĩ rằng chẳng qua chỉ vì tớ từng sống hơi lâu ở Congo. Dù sao chúng mình vẫn có thể là bạn của nhau đúng không nào?”.

“Đúng, tất nhiên rồi” - Thomas đáp và chợt hiểu hôm nay chắc chắn sẽ không phải là một trong những ngày vô vị.

“Mà sao các cậu lại không thể ăn sáng ở nhà tớ nhỉ?” - Pippi hỏi.

“Ừ, đúng quá - Thomas nói - Sao chúng mình lại không thể? Nào ta đi thôi”.

“Vâng” - Annika đáp ngay lập tức.

“Nhưng trước hết tớ phải giới thiệu với các cậu ông Nilsson cái đã” - Pippi bảo.

Con khỉ con bèn ngả mũ lịch sự chào.