Cai thuốc lá làm tăng huyết áp?

Phóng to

Bỏ thuốc lá có lợi cho sức khỏe, nhất là tim - Ảnh: 2.bp.blogspot.com

Ai cũng biết thuốc lá có hại cho tim mạch, phổi và gây ra một số bệnh ung thư. Không ít quý ông nỗ lực bỏ thuốc nhưng khổ nỗi tỉ lệ thành công rất thấp, không đến 30%. Có quá nhiều yếu tố làm nản chí như khó từ chối khi đối tác, bạn bè mời, cần tỉnh táo khi lái xe đường dài, hút sau ăn cho “thơm miệng”... Và nhất là ngưng hút thì lên cân vù vù, thậm chí bị tăng huyết áp, tăng đường huyết hay dính vào bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) mà trước đó không hề có. Yếu tố bất lợi cuối cùng này có vẻ như quá hợp lý để nhiều ông trở lại thói quen cũ. Nhưng bất luận các rắc rối đã nêu, y học vẫn khuyên bỏ thuốc lá.

Lợi, hại thấy rõ

Nicotin có hoạt tính giống giao cảm nên khi hút thuốc thì nhịp tim và huyết áp tăng. Hút thuốc lâu ngày làm tụ mỡ bụng tăng vòng eo, tăng triglyceride máu, giảm cholesterol có lợi. Những ảnh hưởng xấu này tăng theo số điếu hút, số năm hút và không khác nhau giữa hút thuốc lá có khói hay không khói. Người hút thuốc lá nhiều năm cơ thể luôn tiềm ẩn những rối loạn chuyển hóa đường, mỡ và trên tim mạch.

Khi ngưng thuốc lá, các ông thường bị lên cân do tốc độ chuyển hóa của cơ thể giảm và hoạt tính của men tiêu mỡ tăng dẫn đến mất cân đối giữa lượng mỡ ăn vào và lượng mỡ tiêu hao cho chuyển hóa của cơ thể. Một số người sau khi ngưng hút còn bị tăng đường huyết khi đói làm dấy lên nghi ngờ khả năng bị bệnh ĐTĐ sau khi ngưng hút. Thường thì những người bỏ thuốc ở tuổi trung niên hoặc có tuổi mới dễ mắc những bất lợi này hơn so với các chàng trai cai thuốc. Người mới ngưng thuốc bị tăng cân (trung bình tăng 3-4kg) và tăng nhiều hơn người đã ngưng hút thời gian lâu.

Theo kết quả khảo sát, thường trong vòng sáu tháng đầu sau ngưng thuốc các ông có thể tăng 3-6kg. Trong vòng 1-3 năm ngưng thuốc, đường huyết khi đói tăng thêm 20-40% (giá trị ban đầu) so với chỉ 20-23% ở người đang hút. Chuyển hóa đường khi đói bị rối loạn nhưng giảm dần theo thời gian. Tỉ lệ mắc mới bệnh ĐTĐ tăng thêm 3-11% trong khi nhóm còn đang hút chỉ tăng 3%. Sự tăng cân có liên hệ chặt chẽ với đường huyết khi đói.

Khi phân tích kỹ số liệu, chính tuổi tác, thừa cân, vòng bụng tăng là yếu tố dự báo bệnh ĐTĐ chứ không phải số điếu thuốc hút mỗi ngày. Ba yếu tố này là những nguy cơ kinh điển của bệnh ĐTĐ và tim mạch đã được biết từ lâu cho tất cả mọi người. Sự liên quan giữa hút thuốc lá, ngưng hút, tăng cân và ĐTĐ rất phức tạp. Y học chưa biết vòng eo hay cân nặng phải tăng thêm bao nhiêu, hút thuốc nhiều cỡ nào... mới có thể làm quý ông bị ĐTĐ sau khi ngưng hút.

Theo thời gian, người khỏe mạnh hút thuốc lá có tần suất mắc bệnh tim mạch gấp hai lần người mới bỏ thuốc hoặc đã bỏ từ lâu. Một nghiên cứu có 25 năm theo dõi ghi nhận người không ĐTĐ hút thuốc lá có 5,9/100 lượt người đi khám vì bệnh tim mạch, 3,2/100 ở người mới bỏ thuốc, 3,1/100 ở người bỏ lâu, trong khi những người không hút thuốc chỉ có 2,4/100 lượt người. Người khỏe mạnh nếu cai thuốc lá thì nguy cơ tim mạch giảm rất nhiều so với người bệnh ĐTĐ bỏ thuốc. Tăng cân sau cai không ảnh hưởng đến lợi ích này, vì vậy bỏ thuốc lá giúp khỏe mạnh cho trái tim và cả mạch máu bất luận bạn có tăng cân.

Vậy nên làm gì?

Ngưng hút thuốc lá hạ thấp nguy cơ tim mạch. Nhưng tăng cân khi cai thuốc làm giảm bớt lợi ích này. Lợi ích của ngưng hút thuốc vẫn lớn hơn những tác dụng bất lợi do tăng cân, tăng huyết áp vì cải thiện chức năng mạch máu và mỡ máu. Hãy xác định xem bạn có nguy cơ bị ĐTĐ và tim mạch không để can thiệp bớt xuất hiện rối loạn đường huyết sau ngưng hút. Những đặc điểm nên lưu ý là tuổi, giới, mức độ nghiện thuốc lá, số ký tăng thêm, mức đường huyết trước khi ngừng hút... để ước tính nguy cơ ĐTĐ khi cai hút và cần can thiệp từ khi bắt đầu cai.

Đơn giản và hiệu quả nhất vẫn là tập thể dục để tăng nhạy cảm insulin kết hợp với dinh dưỡng lành mạnh hợp lý. Các ông lưu ý hạn chế tối đa ăn dầu mỡ, chọn thức ăn ít năng lượng, nhiều rau cải xanh và hoạt động thể lực để giữ cân nặng phù hợp.