​Chim cánh cụt biết bay

Minh họa: Nguyễn Ngọc Thuần

Con chim đứng bình thản vô tư lự dưới giàn tường vi trong sân nhà anh. Ánh mắt ngơ ngác ngái ngủ buổi sớm mai của anh chạm ánh mắt ngác ngơ tỉnh bơ của nó. 

Thật không thể tin được. Anh đưa tay dụi muốn lồi hai con mắt vốn đã gần gũi với họ hàng ốc nhồi từ thời cha sinh mẹ đẻ mấy chục năm nay. Vẫn chẳng khác gì. Trước mắt anh, dưới giàn tường vi còn đọng sương đêm, chim cánh cụt đứng như đang ngủ gật.

Thoáng rùng mình chạy dọc sống lưng. Anh tỉnh ngủ hẳn. Đúng trời thương anh rồi. Chuyện này thì cả nước chấn động. Không. Hơn thế nữa. Thế giới chấn động. Chim cánh cụt sống sờ sờ giữa nhà anh. Không Nam Cực. Chẳng Bắc Cực. Không băng tảng. Không lạnh không giá. Chim cánh cụt vẫn sống nhăn răng ra đấy. Mà không biết chim cánh cụt có răng hay không, anh cũng chưa biết, chưa để ý. 

Anh vào nhà thúc vợ con dậy. 

- Trúng lớn rồi em ơi! Trời thương nhà mình rồi con ơi! Dậy nhanh mà xem, nhà mình có cái gì này! 

Vợ anh đi ra, giật mình, ngã ngửa giữa nhà. Chim cánh cụt tiến vào giữa khoảng sân, lừ đừ như ông từ vào đền, xem chừng muốn vào nhà.

- Gì vậy anh? Chim... chim... sao lại... ở nhà mình?

- Em sao vậy? Gì mà như thấy ma thế?

- Không ma thì là gì. Chim cánh cụt sao lại ở đây được?

Lần này vợ anh đã kịp gọi đúng tên con vật, không còn vấp váp ngắt quãng vì hoảng mà không gọi được tên ra.

- Thế mới là trời thương. Thế mới là đến vận. 

Anh nói, giọng nhấn nha nhấn nhá nhả từng chữ, ra chiều đắc ý.

- A! Chim cánh cụt. Bố mua cho con à bố?

Tiếng của cậu con trai bảy tuổi nhảy bổ vào khoảng không gian buổi mai của hai vợ chồng anh. Cậu con trai thích xem chương trình Thế giới động vật nhận ngay ra chim cánh cụt, không cần nhớ loài này sống ở vùng nào, khi thấy một con giống như trên tivi hiện diện trước mắt.

Khác hẳn mẹ, cu con dạn dĩ, lao ra ôm lấy chim, như ôm cô bạn nhà bên sau hai tháng hè về quê xa cách mới gặp lại.

- Từ từ con. Chưa chơi được. Để bố mẹ xem đã.

Mặc mẹ, cậu con trai vẫn vỗ về chim, nhập tâm và nâng niu còn hơn mỗi lần bố mẹ vỗ về chim nó khi xi cho nó đái hồi bé. 

Chim cánh cụt dạn dĩ và thân thiện, rúc đầu cạ cạ vào ngực nó. 

Cu con hí hửng trông thấy. Đúng là người bạn trên trời rơi xuống, không đụng hàng với ai. Trước giờ nó chỉ thấy trên tivi hay sách báo. Giờ thì tận mắt nhé. Giờ thì sờ được nhé. Giờ thì vuốt ve được nhé. Trông cảnh này, ai cũng có thể nghĩ cậu con trai anh là thằng bé hạnh phúc nhất quả đất, ngay thời điểm ấy.

- Chim sa cá nhảy. Trời cho gì chưa thấy. Anh xem sao thì xem. Cả làng cả nước đang sốt sình sịch với virút cúm gia cầm gì đấy - vợ anh thận trọng, vẫn nhìn chim cánh cụt như nhìn người... cõi âm.

- Đấy là chim trời. Còn đây là chim cánh cụt. Rồi em xem, cả thế giới sẽ bu vào nhà mình. Còn H5N1, H7N9 hay hát hát gì đó ở gia cầm chứ chim cánh cụt làm sao mà bị.

Lời phán của anh đúng ngay tức khắc với vệ tinh bên cạnh là cậu con trai.

Thế giới bu vào nhà đâu chưa thấy, chỉ thấy cu con bu vào chim cánh cụt, một mực không chịu đến trường, hoặc đi thì phải ôm chim đi theo. Điên tiết anh phải tét vào mông cậu con trai mấy cái mới dứt ra được, trong trạng thái nước mắt lã chã rơi.

2 Trang mạng xã hội của anh có đề tài mới cho mọi người bàn luận. 

Anh thành tên ấm đầu. 

Thì đấy. 

Chim cánh cụt đâu ra ở xứ sở nhiệt đới này? 

Bình thường những dòng tâm trạng, trạng thái của anh liên quan đến công việc chỉ lác đác vài người hiểu, tới tin này thì không ai hiểu được.

- Chim cánh cụt đi bộ từ Nam Cực đến đây à? Có mà ngỏm củ tỏi từ khi gặp nắng ấm.

- Giả dụ có đi được thì nó ăn gì để sống?

- Giả dụ nó kiếm được thức ăn thì cũng mỏi chân mà chết. Thời gian đi từ Nam Cực tới vùng nhiệt đới này bằng bao nhiêu vòng đời một con chim cánh cụt? 

- Mới học photoshop rồi thử ghép ảnh à? Dù sao cũng khá khen trình độ photoshop của chú em.

Số lượng nhận xét góp ý tăng lên vùn vụt. Kết luận cuối cùng, có thể anh bị thần kinh. Nếu có giải thần kinh hạng nặng, như giải đấu quyền anh hạng nặng chẳng hạn, thì anh ẵm chức vô địch trong năm rồi. 

Thời buổi giờ, vẫn biết/ vẫn nghĩ/ vẫn thấy cái gì cũng có thể xảy ra, nhưng chim cánh cụt mà ở vùng nhiệt đới thì ai tin? Làm như dân trí còn ở thời kỳ khủng long bạo chúa!

Điên! 

Quá sức điên. 

Không biết phải làm sao để chứng minh với những cái đầu bảo thủ, không dễ dàng chấp nhận điều mới, anh quay ra nhìn con chim của mình. Đúng là chim cánh cụt chứ còn gì nữa. Chạy đâu cho thoát. Ù ù cạc cạc như vợ anh, bé tí như cậu con trai anh còn nhận ra đấy thôi. Đầu và lưng chúng màu đen, bụng và chân màu trắng, ngực màu vàng nhạt và tai màu vàng tươi. Cơ thể thuôn dài.

Khác chút là đôi cánh dài và nhẹ nhàng hơn. Cơ thể cũng thon gọn và trọng lượng có lẽ bé hơn so với đồng loại. Nhưng đích thị vẫn là chim cánh cụt, họ Spheniscidace, như anh nhanh tay vào mạng tìm hiểu. 

Đang lúc anh muốn điên đầu, thì kìa, cái gì kia? Ồ! Tuyệt cái con vời vợi! Tuyệt vời! Con chim vừa làm xong động tác cuối cùng của chu trình tiêu hóa thức ăn. Sản phẩm là một đống to tú ụ. Anh lấy máy ảnh. Tách tách tách. Đống phân chim vào ảnh. Sắc và nét. Ngay tức thì, phân chim được đưa lên trang cá nhân. Cú này thì bằng chứng rõ ràng nhé! 

Thế đấy. 

Không phải lúc nào nói nhỏ nói nhẹ cũng được việc. Đôi khi phải ném cứt vào mặt nhau chuyện mới xuôi. 

Đấy là ý nghĩ của anh. Có vẻ xuôi. Mỗi sự thật chưa hẳn xuôi. Có người nói, đã ai thấy phân chim cánh cụt bao giờ đâu mà kiểm chứng. Đống cứt to thù lù anh gọi là phân chim cánh cụt, biết đâu lại là kết quả của cứt gà cứt vịt cứt chim câu hay cứt bò cứt trâu anh pha tạp vào, thêm phụ gia gì đó? 

Chuyện chưa dừng ở đấy. 

Đấy mới là ở thế giới ảo. 

Buổi chiều đi đón cậu con trai mới là sự thất bại của thế giới thật. 

Cô giáo dắt con trai nhà anh ra, nói lời xin lỗi, ríu rít như chim bồ câu mùa sinh sản. Nguyên do cô xin lỗi là mặt con anh thâm sì vì bị đụng tay đụng chân với mấy bạn cùng lớp sau một hồi tranh cãi. Nguyên do của cuộc tranh cãi là con anh nói ở nhà có chim cánh cụt còn sống thật ngoài đời chứ không phải trong sách báo hay thú nhồi bông. 

Đối thoại không xong phải đối thụi đối đầu. Xưa nay đều thế, không kể người lớn hay trẻ con, nước lớn hay nước bé. Đối đầu kiểu gì cũng sứt đầu mẻ trán. Phần thắng nhất định là cá lớn, phần lớn vẫn thế, như tự nhiên vốn thế. Chuyện rùa thắng thỏ, yếu thắng mạnh, khôn vặt khôn lỏi thắng kẻ mạnh thật sự chỉ có trong truyện cổ tích, hoặc hi hữu lắm ở đời. Cậu con trai nhà anh không may mắn nằm trong số hi hữu đó. Vậy nên dính chưởng. 

Được cái khi gặp anh, cậu con trai đã quên phắt những vết thương vì bảo vệ chân lý trước lũ bạn. Cu con liến láu hỏi anh về chim cánh cụt. Cu con khoanh tay chào cô giáo, rồi nhảy tót lên xe, giục bố về nhà nhanh để chơi với chim. 

3 Chuyện tưởng chỉ có vậy. 

Vui buồn với chim cánh cụt tưởng chỉ mình anh biết. 

Không ngờ vài ngày sau một đoàn người tới nhà anh, tự giới thiệu là người của sở thú. Hết ồ đến à. Săm soi. Nhìn ngó. Giật mình. Sung sướng. Như gặp cụ tổ đội mồ vượt thời gian nghìn trùng xa cách trở về với hậu thế. 

Đến đoạn thương lượng để đưa chim về sở thú thì đoàn người khác đến. Hiệp hội bảo tồn động vật quý hiếm. Lại nhìn ngó săm soi. Lại à rồi ồ. Giật mình như gặp lại mối tình đầu đẹp lúng liếng giữa nơi không ngờ tới. 

Người của sở thú và người của hiệp hội bảo tồn động vật quý hiếm đang tranh cãi để được sở hữu chim cánh cụt thì thêm đoàn khách tây rẽ lối tiến vào. Họ tự giới thiệu là các nhà khoa học ở viện nghiên cứu động vật thế giới. Lúc này không còn màn ồ và à nữa, mà là thứ tiếng gió quỷ quái gì đấy, anh không hiểu.

Anh biết tiếng dân tộc Kinh, bập bõm tiếng dân tộc Mường, lớ ngớ tí tiếng dân tộc Thái, chứ tiếng Anh anh chịu, không chấp. Duy sự phấn khích hiện ra trên mặt họ thì anh nhìn qua biết liền. 

Hóa ra tin anh tung lên mạng xã hội truyền nhanh như tên bắn. Dù có nhiều luồng phản ứng ngược, sau vẫn có người sáng suốt nhìn ra những bức ảnh anh chụp là thật, chứ không phải của một tay photoshop hạng ruồi. Vậy nên giữa nhà anh có cuộc cãi vã nảy lửa.

Hết hiệp một, ta bảo tồn động vật quý hiếm và ta sở thú không phân thắng bại. Xong hiệp hai, tây nghiên cứu động vật thế giới với ta sở thú và ta bảo tồn động vật quý hiếm thắng bại chưa phân, cân bằng đều như kiềng ba chân. Thêm hiệp phụ tung chiêu gằm ghè, không xong. 

Tóm lại, chờ ý kiến cấp trên. Thân ai nấy lo. Mạnh ai nấy chạy. Xem trên đồng ý cho tổ chức nào sở hữu. Giải tán, khỏe! Đó là câu hô sau mỗi lần tập thể dục giữa giờ thời đi học, anh thấy đúng ghê gớm trong tình huống này. 

Cuộc tranh chấp chưa có hồi kết, tin đã lan nhanh chóng mặt. 

Người người kéo nhau đến nhà anh xem sinh vật lạ. Khoảng sân bé tin hin trở thành quá tải, chật chội. Bụi hoa tường vi bị giẫm nát bét. Mấy bụi hoa khác vàng vàng tim tím không biết tên, tạm gọi là hoa vàng mấy độ, hoa tím ngoài sân, bị chà đạp không thương tiếc. 

Đoàn người nối tiếp nhau không ngừng. Công an khu vực phải vào cuộc để chấn chỉnh an ninh trật tự. Hàng quán tranh thủ, chớp thời cơ, mọc lên dày đặc. Hầm bà lằng những thứ ăn nhanh ăn vặt uống cấp tốc để câu thời gian. Toàn những thứ cần thiết cho miệng vui miệng khỏe trong khi chầu chực, chờ đến lượt thỏa mãn tính hiếu kỳ.

Chim cánh cụt ngơ ngác không hiểu gì. Ánh mắt nhìn vô định dù mọi người đều hau háu nhìn nó. Nhưng vợ anh không phải chim, chim cánh cụt càng không, nên vợ anh không nhìn vô định. Vợ anh chuyển dịch tâm tính vô tư hồn nhiên sang tính toán kinh tế thị trường rất nhanh.

- Phải bán vé. Vé xem chim. Rẻ thôi, nhưng người đông thế này chẳng mấy chốc mà giàu.

- Mấy hàng quán ngoài kia nữa, phải đánh thuế, vừa thôi, nhưng phải có. Có mình người ta mới làm ăn được. Ai lại để họ ăn hết thế.

Hai tuần liền các sân khấu, rạp hát tối đen như đêm ba mươi vì không có khán giả. Mọi người lũ lượt hàng nối hàng đi xem chim cánh cụt. Những hướng rẽ về phía nhà anh luôn trong tình trạng quá tải, tắc đường thường xuyên. 

Tiền thu vào ào ào như nước hồ thủy điện xả mùa lũ.

Đùng cái, có trát trên xuống, nói không được kinh doanh dưới bất cứ hình thức nào. Chim cánh cụt là đối tượng được xem như tài sản quốc gia. Anh gân cổ cãi phăng teo. Liệt kê tài sản quốc gia đi? Trước giờ quốc gia có chim cánh cụt không?

Tài nguyên chìm tài nguyên nổi, tài nguyên trôi tài nguyên đứng, tài nguyên ẩn dật tài nguyên lộ thiên đều không có chim cánh cụt. Cán bộ hoa mắt chóng mặt, vẫn kịp lên gân miệng nói chim vào quốc gia là tài sản của quốc gia. Vào nhà tôi là của nhà tôi. Anh cãi chày cãi cối. 

4 Số người bán báo dạo, bán vé số, đánh giày, và cả ăn xin, ngày một tăng lên trước nhà anh. 

Về đêm, thêm lực lượng máy đóng gạch, nhanh hoặc gói thầu nguyên đêm, khá hùng hậu, còn gọi là gà móng đỏ, không biết từ những đâu cập nhật thông tin ra sao, cũng kéo về phục kích xung quanh. 

Báo chí vào cuộc. Nhất là những trang báo mạng. Những cộng tác viên amatơ chuyên thích thọc gậy bánh xe, té nước theo mưa, quăng bom vãi đạn ở những mục như Lượm lặt không thèm nghĩ suy. Bài báo bàn về nội dung thì ít, chỉ ở mức cưỡi ngựa xem... chim, vì chẳng hiểu mô tê gì, đành xoay ra đưa tin diễn biến ngoài lề con chim cánh cụt.

Cuộc tranh giành giữa những tổ chức muốn can thiệp đến chim cánh cụt chưa ngã ngũ. Chạy giấy tờ hết cửa dưới đến cửa trên. Cửa ngang rồi cửa dọc cửa chéo. Cơ quan này bán cái cho cơ quan kia. Chồng chéo. Bách rách. Có quá nhiều cái ao quản lý. Mà vấn đề chim cánh cụt họ xem như... bùn.

Tát bùn sang ao là kỹ năng quen thuộc đến nhuần nhuyễn trong cách quản lý hành chính. Các tổ chức theo đó, chạy đua marathon theo, lộn mòng mòng.

Số đông tò mò vẫn xếp hàng, chen lấn, đấu đá để vào xem chim cánh cụt.

Bỗng một sớm mai người ta thấy bầy chim lạ bay về đậu trên nóc nhà thờ thành phố. Y chang con chim cánh cụt trong nhà anh. 

Như nghe được tín hiệu của đồng loại, bằng cách nào đó mà chỉ chúng mới biết, con chim trong lồng nhà anh bay lên kêu túi bụi. Trong tích tắc, đàn chim cánh cụt, nay đã có cánh dài, bay về hướng nhà anh.

Trước khi tiếp cận mục tiêu, là nóc nhà anh, chúng làm động tác chào đón những người tò mò bằng một nghi thức mà con người vẫn nói bất lịch sự hết mức, là màn mưa phân hăng hắc nồng nồng đậm đặc. Lúc này, câu hát chế “có một loài chim không bao giờ bay” chỉ còn đúng với một loài chim duy nhất không có trong hệ thống phân loại động vật, có ở nam giới.

Chim cánh cụt biết bay trở nên thân thuộc với thành phố. Nhà anh không còn là nơi tụ tập nữa. Người ta đứng bất cứ đâu cũng có thể ngắm loài chim này. 

Những quầy tạp hóa, bán dạo lại loay hoay tìm địa điểm kiếm ăn mới. Gà móng đỏ bỏ đi đâu không biết, dù dịch cúm gia cầm chưa lan tới đây. Chỉ tội cho bụi tường vi và mấy cây hoa khác trong sân nhà anh, tả tơi và thoi thóp. 

Vợ anh tiếc hùi hụi cơ hội làm ăn đến nhanh và cũng trôi nhanh một cách không tưởng. Đúng là của trời. Trời cho thì trời lấy, bất thình lình mình không làm gì được. Riêng cậu con trai anh là hí hửng, vì nó biết lũ bạn đã tin sái cổ như đã từng tin những bài toán nó đưa cho chép khi làm bài kiểm tra.

5 Dân tình sau thời gian sôi sùng sục bắt đầu bình thường, quay trở về với thứ quan trọng muôn thuở là miếng ăn cái mặc, ăn chơi nhảy múa. Trí tò mò lại nấp vào đâu đó trong người, chờ chực những tin khác đang ẩn dật hay diễn biến nơi nào chưa kịp xuất đầu lộ diện. 

Trong các tháp ngà mạ vàng dát bằng những từ trung tâm nghiên cứu, viện khoa học, viện hàn lâm, của thế giới và khu vực hay mỗi quốc gia bắt đầu mở những cuộc tranh luận kêu đôm đốp liên quan đến quá trình tiến hóa từ chim cánh cụt biết bơi đến chim cánh cụt biết bay, từ chim cánh cụt hàn đới đến chim cánh cụt nhiệt đới, hay những khái niệm mới, những giả thuyết mới bắt đầu được đưa ra, được xây dựng. 

Ở một góc thành phố nho nhỏ của một quốc gia be bé, trong một tiết sinh học thông thường, học sinh há miệng ngắc ngư đầu ra sức hiểu, khi cô giáo giảng về thuyết tiến hóa của J.B. Lamarck, C.R. Darwin, K. Kimura và cơ chế hình thành loài mới trong tự nhiên.