TTCT - Trên bề mặt hành tinh này, người ta vò đầu bứt tai với những khí thải nhà kính và bù đắp carbon. Đừng tưởng thế giới ngầm - theo nghĩa đen - không làm gì. Thông Thụy Sĩ Pinus cembra tuy có bộ rễ không sâu nhưng tỏa rộng ra xung quanh.Trong lòng đất tăm tối, rễ cây không ngừng bung tỏa về phía nguồn sống, chia sẻ dưỡng chất và thông tin để giữ cho nhau khỏe mạnh, vô tư gánh vác sự hưng suy của đất đai và những loài vật khác.Nhà khoa học rễ cây Lore Kutschera (1917-2008) và nhà nông học/họa sĩ minh họa Erwin Lichtenegger (1928-2004) đều từng làm việc tại Viện Pflanzensoziologisches (xã hội học thực vật) ở thành phố Klagenfurt (Áo). Họ để lại di sản quan trọng cho nhân loại: một "bản đồ rễ cây" khổng lồ - một "wood wide web" (như world wide web của con người) mang đến những tư liệu tốt lành cho sự sống.Bản đồ gồm 1.180 bản vẽ hé lộ thế giới bí ẩn của thực vật châu Âu, từ cây nông nghiệp đến những loài cỏ dại vây quanh, đến thảm thực vật tự nhiên trên dãy Alps hùng vĩ. Mỗi bản vẽ thể hiện hình dạng 2D của hệ thống rễ của từng loài, được vẽ rất chi tiết. Đó là kết quả của 40 năm đào đất và rửa sạch từng cọng rễ, một công việc nặng nhọc đáng ngưỡng mộ.Các bản vẽ cho thấy sức phát triển mãnh liệt của rễ cây. Chẳng hạn Carlina acaulis, một loài thực vật có hoa trong họ cúc, chúng nhỏ bé và nằm sát mặt đất, nhưng bộ rễ có thể ăn sâu nhiều mét trong lòng đất.Chắc rễ thì bền cây, đất đai cũng được hưởng lợi. Hệ thống rễ phát triển sâu rộng sẽ mở ra nhiều con đường cho phép nước xâm nhập sâu vào lòng đất, thúc đẩy sự phát triển của các vi sinh vật có lợi. Hệ thống rễ khỏe mạnh có thể giữ đất, ngăn ngừa xói mòn. Nhưng phải chăng chúng ta vì "xa mặt cách lòng" nên không nhìn thấy những vấn đề và giải pháp gốc rễ?Cây Carlina acaulis này có chiều cao 19cm, nhưng chiều dài rễ là 408cm và bộ rễ tỏa ra một không gian có đường kính 174cm. Lichtenegger, E. vẽ năm 1992.Tỉ như trong nông nghiệp, những loài cây bụi và cỏ dại - với bộ rễ đồ sộ, xuyên đất, phá đá - chính là lực lượng mở đường cho nước mưa thấm sâu và ở lâu trong đất, từ đó nuôi dưỡng các loài cây lương thực hay rau màu có bộ rễ nông hơn. Thế mà trên những cánh đồng độc canh, người ta ra sức diệt cỏ tận gốc, rồi phải viện đến máy móc và hóa chất để giữ cho đất khỏi khô kiệt. Hiểu theo nhiều nghĩa, cây cối quả thật trông chừng cho nhau, nếu ta không gán cho chúng cái nhãn "cỏ dại" và "cây trồng".Cuối cùng và không kém phần quan trọng, rễ cho phép đất thu giữ carbon - thành phần của khí nhà kính làm ấm hành tinh, gây biến đổi khí hậu. Thông qua dịch tiết của rễ (root exudation), quá trình rễ hô hấp và chết đi, rễ cây có thể "xuất khẩu" vào lòng đất từ 17-40% tổng lượng carbon được tạo ra từ quang hợp, tức là quá trình lá cây thu khí carbonic từ khí quyển và thải ra khí oxy.Theo một nghiên cứu năm 2022 do Đại học Birmingham (Anh) và Đại học Bergen (Na Uy) dẫn đầu, lượng khí carbonic trong khí quyển tăng lên sẽ khiến cây cối phát triển những bộ rễ dài hơn và nhiều hơn. Bằng cách hấp thụ và lưu trữ nhiều carbon hơn, dường như giới thực vật đang và sẽ trông chừng con người chúng ta đến khi nào chúng còn có thể.Câu hỏi đặt ra là chúng ta có sẵn sàng làm điều ngược lại, nhìn nhận sự liên đới giữa xã hội loài người và xã hội thực vật, giữa một mạng lưới to lớn hơn mang tên Trái đất?Từ một nơi tăm tối, rễ cây đã truyền cho tất thảy chúng ta một cẩm nang giản đơn về hy vọng: tiếp tục vươn đến nguồn sống, và trông chừng cho nhau. Đại học Wageningen của Hà Lan đã tài trợ cho việc số hóa toàn bộ công trình “Root Atlas”. Xin mời bạn đọc bấm vào đây để khám phá. Tags: Rễ câyThực vậtCarbonBù đắp carbonKhoa học
Nước Mỹ vận hành chương trình tài trợ khoa học cho doanh nghiệp nhỏ ra sao? NGUYỄN TRUNG DÂN 13/03/2025 2424 từ
Cháy khách sạn ở Thủ Đức, cảnh sát phá cửa cứu 6 người mắc kẹt MINH HÒA 16/03/2025 Chiều 16-3, khách sạn trên đường Hoàng Hữu Nam (TP Thủ Đức, TP.HCM) bốc cháy. Cảnh sát phòng cháy chữa cháy Công an TP.HCM đã kịp thời cứu thoát 6 người trong đám cháy.
Tên mới sau sáp nhập: Hai, ba tỉnh sáp nhập nên chọn tên một tỉnh hiện có? THÀNH CHUNG 16/03/2025 Chuyên gia cho rằng khi sáp nhập tỉnh thành, việc chọn tên sẽ theo nhiều tiêu chí nhưng có thể nghiên cứu lấy tên một tỉnh, thành hiện có để chọn làm tên mới.
Nữ tài xế lái Mercedes tông liên hoàn 10 xe máy ở ngã tư Thủ Đức MINH HÒA 16/03/2025 Nữ tài xế lái ô tô Mercedes khi đến ngã tư Thủ Đức thì tông liên hoàn khoảng 10 xe máy dừng chờ đèn đỏ tại ngã tư Thủ Đức (TP.HCM) khiến nhiều người bị thương.
Nhật Bản xem xét đặt tên lửa tầm xa gần Đài Loan, bắn được đến Trung Quốc NGỌC ĐỨC 16/03/2025 Tokyo nghiên cứu phương án triển khai tên lửa tầm xa trên đảo Kyushu gần đảo Đài Loan, nhằm tăng cường "năng lực phản công" trong trường hợp khẩn cấp.