Đối thoại giữa những "album ảnh"

TTCT - Dù chỉ mới lần thứ 3, Liên hoan phim tài liệu quốc tế tại VN đã trở thành một sự kiện đáng quan tâm trong không khí điện ảnh tài liệu nước nhà phần nào bị khán giả sao nhãng...

Liên hoan phim tài liệu quốc tế lần 3

Phóng to
Poster Liên hoan phim tài liệu quốc tế lần thứ 3 tại Việt Nam

Liên hoan phim tài liệu quốc tế lần thứ 3 (từ ngày 6 tới 13-6 tại TP.HCM và từ ngày 8 tới 14-6 tại Hà Nội) chọn phim theo khách: Với bảy phim khách mời đến từ bảy quốc gia trên thế giới, VN sẽ chọn bảy phim Việt còn lại cho tương xứng với các chủ đề mà phim khách đề cập: tòa án, nghệ thuật, di cư, người cao tuổi, quy hoạch đô thị và những cú sốc văn hóa...

Thật vậy, có thể thấy trong nội dung của các cặp phim sẽ trình chiếu tại Liên hoan phim lần này những điểm tương đồng đáng kể về chủ đề. Claveland chống lại Phố Wall (Thụy Sĩ) nói về một vụ án thể nghiệm, một câu chuyện ngụ ngôn có giá trị phổ biến về chủ nghĩa tư bản. Khoảng cách (đạo diễn Trần Phi) lại nói về cách biệt giàu và nghèo, giữa quan tham với người dân bình thường, giữa lời nói và việc làm thông qua hành trình đi tìm công lý của một số người dân.

“Trong sự phát triển, quốc gia nào cũng có những vấn đề của mình. Và những nhà làm phim tài liệu chúng tôi đã có cùng một thiên chức, đó là phát hiện và chỉ ra bất cập của những vấn đề đó...”.

Đề cập đến những cú sốc văn hóa, cặp phim Múa với Pietragalla: trên đầu mũi chân (Pháp) và Đi để thấy (phần 1: Hãy nói - đạo diễn Đào Thanh Tùng - Phan Huyền Thư) cùng nói về những nghệ sĩ trẻ hôm nay với hip hop.

Về vấn đề quy hoạch đô thị, cơ sở hạ tầng, giao thông, đạo diễn Nguyễn Thước có một cái nhìn với phim của mình và phim cùng trình chiếu: “Đất lạnh sẽ chiếu cùng với Mumbai - đứt kết nối - một phim của Đan Mạch về một thành phố của Ấn Độ đang nhanh chóng chuyển mình và trở thành một trong những siêu đô thị lớn nhất thế giới. Trong sự phát triển, quốc gia nào cũng có những vấn đề của mình. Và những nhà làm phim tài liệu chúng tôi đã có cùng một thiên chức, đó là phát hiện và chỉ ra bất cập của những vấn đề đó...”.

Những câu chuyện mưa của nữ đạo diễn người Ý Isabel Achaval và Lời ru thì buồn (đạo diễn Mạc Văn Chung) chung đề tài về di cư. Và nếu như đạo diễn Jan Tenhaven kể câu chuyện về các vận động viên hạng nhẹ tuổi cao với niềm lạc quan qua Thu vàng (Đức) thì đạo diễn Vương Khánh Luông với Chuyện của mọi nhà lại kể về sự cân nhắc giữa cách sống ba, bốn thế hệ trong một mái nhà với cuộc sống trong “nhà dưỡng lão”.

Hai bộ phim Kèn đồng và Điệu múa cổ của đạo diễn Nguyễn Văn Hướng với chủ đề về nghệ thuật được chọn chiếu cùng Hiệu ứng Chopin (Ba Lan) và Nghệ thuật có thể mất (Bỉ) là những phim sẽ khép lại Liên hoan phim tài liệu quốc tế lần thứ 3.

Bà Nguyễn Thị Tuyết, giám đốc Hãng phim tài liệu và khoa học T.Ư, nhận định: “Số lượng các nước thành viên tham dự ngày một đông (2009 với bốn nước, 2010 với năm nước, 2011 với bảy nước)... đã nói lên sức lan tỏa của Liên hoan phim tài liệu này. Hiệu quả quan trọng của Liên hoan phim tài liệu quốc tế là đem đến cho khán giả cơ hội được thưởng thức các tác phẩm điện ảnh tài liệu làm theo các phong cách khác nhau, thông qua đó phản ánh nền văn hóa của mỗi nước”.

Điện ảnh tài liệu luôn phản ánh những vấn đề của hiện thực cuộc sống nhưng được ghi chép có chọn lọc với các phong cách và nghệ thuật biểu hiện khác nhau. Một liên hoan phim quốc tế cho thể loại phim này không chỉ là bữa tiệc nhiều màu sắc cho khán giả mà còn cho họ cái nhìn toàn cảnh về bức tranh đa dạng của VN cũng như thế giới.

Phim tài liệu không thể mất đi như cách nhà làm phim tài liệu Chile Patricio Guzman đã nói: “Một quốc gia không có phim tài liệu giống như một gia đình không có album ảnh” - cũng chính là chủ đề của Liên hoan phim tài liệu quốc tế năm nay.

__________

Những câu chuyện mưa là phim tài liệu đầu tay của nữ đạo diễn Isabel Achaval (người Ý) về chủ đề di cư với những con người ổn định cuộc sống tại Brussels (Bỉ), nơi luôn có mưa. Nữ đạo diễn Isabel cũng là người duy nhất sẽ đến VN tham dự Liên hoan phim tài liệu quốc tế lần 3. Từ Ý, cô đã chia sẻ với TTCT...

Phóng to
Đạo diễn Isabel Achaval - Ảnh nhân vật cung cấp

* Từng là một diễn viên xinh đẹp và nổi tiếng, nguyên cớ nào khiến cô lại chuyển sang làm đạo diễn một thể loại phim khác biệt là tài liệu?

- Hoạt động và làm việc trong giới showbiz là một công việc đầy khó khăn và thử thách. Cơ hội không nhiều nhưng lại có quá nhiều nhân tài ước mơ thành danh trong ngành này. Họ tin có thể biến thế giới thành một giấc mơ. Là một diễn viên, tôi thấy nó còn phức tạp hơn. Bạn không phải là người “sở hữu” dự án mà phải là “bộ mặt” người ta tìm kiếm. Bạn phụ thuộc 100% vào ước mơ, sự mong muốn của người khác để diễn tả cảm xúc của mình...

Tất nhiên, làm đạo diễn thì không dễ, nhưng ít nhất bạn là người tạo ra dự án từ điểm đầu đến điểm cuối. Niềm đam mê kể một câu chuyện sẽ đủ mạnh để bạn có thể vượt qua hết mọi khó khăn và cản trở mà bạn chưa thể hình dung. Và ở cuối hành trình này (luôn mất ít nhất hai năm) bạn cảm thấy bị chìm ngập trong nó nhiều đến nỗi nó trở thành một sự kiện quan trọng trong cuộc đời của bạn. Bộ phim mà bạn vừa làm sẽ là một sáng tạo mới của cuộc sống, cứ như thể một đứa trẻ mới ra đời...

* Những câu chuyện mưa chắc hẳn đã để lại cho cô nhiều kỷ niệm về lần đầu tiên làm phim?

- Tôi đã có những ký ức tuyệt vời khi quay bộ phim tài liệu của mình. Rất hạnh phúc và cảm động. Tôi muốn ghi lại cảm giác cô đơn tĩnh mịch của nước Bỉ khi vừa đặt chân tới đây. Đối với một người đến từ Nam Mỹ như tôi thì Brussles là một mảnh đất thật lạ lẫm và xa xăm. Tôi muốn vẽ lại chân dung của sự trống rỗng, của bầu trời xám xịt. Nhưng khi bắt tay vào ghi lại hình ảnh nơi này thì tôi cũng bắt đầu yêu nước Bỉ.

Tôi có cảm giác ngày càng gần gũi hơn với thành phố và con người Brussels. Brussels dần trở thành quê hương tôi, và việc ghi lại hình ảnh thành phố này trở thành một phần của quá trình đó. Sau đợt quay đầu tiên, tôi phải rời Bỉ và chuyển đến Ý nơi tôi sinh sống, Những câu chuyện mưa lại càng trở nên có ý nghĩa với tôi. Nó như một cách đóng góp có tính nghệ thuật cho bốn năm tôi nặng tình gắn bó và gặp gỡ những con người tuyệt vời.

* Phải có lý do nào đặc biệt để cô chọn đến với điện ảnh bằng phim tài liệu?

- Tôi đã dấn sâu vào cuộc sống, vào những câu chuyện của con người ở đây. Đã có biết bao lần tôi ước mình có thể biến thành con ruồi để lọt vào nhà những con người xa lạ. Khi làm phim tài liệu, nhân vật chính cho bạn biết một phần cuộc sống của họ, tâm tình của họ. Đấy là cơ hội duy nhất bạn phải tạo ra được những mối liên hệ với nhân vật mà không định kiến hay phân biệt gì cả. Làm phim tài liệu giống như bạn đang chu du vào chiều thẳm sâu nhất trong tâm hồn con người.

* Ở Ý, phim tài liệu có giá trị thế nào trong bức tranh điện ảnh toàn cảnh?

- Người ta đang chứng kiến cuộc bùng nổ phim tài liệu ở Ý. Một thế hệ mới các đạo diễn ở tuổi 30, với khao khát cháy bỏng muốn được thể hiện cái nhìn về thế giới xung quanh mình. Trong vài năm gần đây, trung bình khoảng 500 phim tài liệu được làm một năm. Nhân tài không thiếu, ngân sách không thiếu (ngay cả khi tại thời điểm này khủng hoảng kinh tế đang xảy ra).

Rất nhiều phim trong số này chỉ đi vòng quanh các liên hoan phim, không có cơ hội đi rộng hơn tới công chúng. Thật đáng tiếc là vẫn chưa có một cơ chế phát hành phim tài liệu thích hợp. Truyền hình Ý bắt đầu chính sách mua phim tài liệu, và đúng là hiện đang có những tín hiệu đáng mừng, nhưng thời gian sẽ cho thấy liệu có sự thay đổi nào khả quan cho phát hành phim tài liệu hay không.

* Vậy thì cách nào để phim tài liệu đến được với công chúng dễ dàng hơn?

- Tôi tin rằng tivi, Internet và điện thoại di động thông minh là một cách mới để quảng bá cho phim tài liệu. Rất nhiều phim trước đây chỉ lưu truyền qua mạng, giờ trở thành phim được tôn sùng. Điều đó giải thích với các nhà phát hành rằng khán giả rất thông minh, tò mò, và muốn xem những phim có chất lượng, chứ không chỉ những phim tài liệu nói về ma túy, sex, chiến tranh hay bạo lực...

* Những câu chuyện mưa của cô sẽ tham dự Liên hoan phim tài liệu quốc tế ở VN, cô biết gì về điện ảnh VN?

- Thật không may tôi không phải là một chuyên gia về VN. Một số ít phim tôi xem cho tới bây giờ là phim liên quan đến chiến tranh. Tôi rất vui khi Những câu chuyện mưa đến VN trong khuôn khổ Liên hoan phim tài liệu quốc tế lần 3, và như vậy tôi sẽ có cơ hội để khám phá tài năng của các đạo diễn trẻ VN.

* Cảm ơn cô.

Bình luận Xem thêm
Bình luận (0)
Xem thêm bình luận