Nghe nhạc cùng con trong thời streaming

Streaming, với khả năng thu thập, xử lý dữ liệu, giúp phụ huynh có cái nhìn rõ hơn về thói quen, sở thích và gu âm nhạc của con cái từ sớm, giúp họ có thêm cơ sở để giải quyết những mối lo muôn thuở: Làm sao để chúng tự hình thành thẩm mỹ và gu âm nhạc? Có nên ép con nghe nhạc giống mình?

Mỗi cuối năm, người đăng ký dịch vụ streaming có thể nhìn lại hành trình âm nhạc đã qua nhờ các tính năng như Spotify Wrapped hay Apple Music Replay. Nhưng đó cũng là lúc nhiều người làm cha mẹ "than trời" vì không thể khoe năm qua nghe nhạc có gu được nữa, bởi danh sách những bài hát, album nghe nhiều nhất hay nghệ sĩ yêu thích nhất đã bị lũ trẻ "thao túng" vì dùng chung tài khoản.

Lindsay Eldon, một bà mẹ ở Colorado (Mỹ), bối rối khi xem kết quả Spotify Wrapped 2023. Ween và My Morning Jacket - hai nhóm rock thường xuyên đứng đầu danh sách nhóm nhạc ưa thích nhất của Eldon - đã bị "người chọn nhạc quyền lực nhất gia đình", bé Willow 16 tháng tuổi, "tiễn" ra khỏi vị trí đầu trong tổng kết năm.

"Album tôi nghe nhiều nhất trong năm là Encanto và cả 5 bài nghe nhiều nhất đều nằm trong đó" - cô nói với Yahoo! Lifestyle. Willow cứ lên ô tô là khóc, và nín ngay khi mẹ mở danh sách nhạc trong bộ phim hoạt hình năm 2021 Disney.

Theo tạp chí Fortune, Taylor Swift, Drake, Morgan Wallen, The Weeknd và Bad Bunny là top 5 nghệ sĩ được nghe trên nền tảng streaming nhiều nhất ở Mỹ năm 2023. Đó là với đa số người dùng "bình thường". 

"Top 10 bài hát của tôi có 9 bài là của Little Baby Bum [series nhạc hoạt hình của Anh]" - David Reckler, ông bố hai con ở Ohio, chia sẻ và thú nhận "tôi đâu dám khoe cái này trên mạng xã hội".

Từng chơi nhạc khi học đại học, Reckler đã sưu tầm hàng trăm đĩa than và kỳ công lên Spotify tạo playlist gồm hàng chục nghệ sĩ thích hợp để bắt đầu "giáo dục âm nhạc" cho hai đứa trẻ, một lên 2 và một lên 4. 

"Tôi đã khá chắc là mình còn lâu mới nghe nhạc mẫu giáo, nhưng cuối cùng đã gặp phải người còn cứng đầu hơn [trong khâu chọn nhạc]" - anh thú nhận.

Nhưng chớ vội coi thường lũ trẻ. Nhiều người giật mình khi tới lúc xem Spotify Wrapped mới biết con mình nghe gì. Một bà mẹ ở Michigan kể: 5 bài nhạc nghe nhiều nhất trong năm đều là "công sức" của đứa con trai 3 tuổi, và không có bài nào là nhạc thiếu nhi. 

Cậu bé mê tít Jolene của Dolly Parton và tối nào cũng ngâm nga cho đám thú bông nghe trước khi đi ngủ. Nghe con trai hát "Jolene ơi hỡi Jolene, làm ơn đừng cướp người đàn ông của tôi" mà bà mẹ phì cười. Cậu cũng thích nhạc Queen và David Bowie. "Cháu nó có đôi tai âm nhạc tuyệt vời" - bà tự hào.

Một ông bố khác cũng hãnh diện phát hiện con gái 6 tuổi "có gu âm nhạc ngầu hơn bố nó 100%". 

Viết trên trang Fatherly, Ryan Britt nói anh có cả tài khoản Spotify lẫn iTunes, nhưng hầu như chỉ nghe dịch vụ của Apple khi lái xe, còn nhạc Spotify chủ yếu là cô con gái tự chọn mỗi khi được bố cho dùng điện thoại ("Gia đình đã cố không để cháu nó dùng thiết bị điện tử nhưng thất bại", ông bố phân trần). 

Đến mùa tổng kết 2023, so kết quả của mình trên iTunes với của con gái trên Spotify, Britt mới ngỡ ngàng nhận thấy: nhạc mình nghe toàn cục cằn, còn con gái - vẫn đang học cách tự buộc giày - lại thích nhạc indie rock và mê toàn nhạc phim xịn (trong đó có nhiều bài của Joe Hisaishi, chuyên soạn nhạc phim hoạt hình Ghibli).

Một khảo sát trên 2.000 phụ huynh do dịch vụ streaming Deezer thực hiện năm 2018 cho biết phụ huynh có thể ảnh hưởng tới gu nhạc của trẻ đến khi chúng 10 tuổi. 82% người được hỏi cho rằng con cái họ rất đón nhận khi được cho nghe nhạc mới, trước khi bước vào tuổi 11. 

Từ mốc này, trẻ em thể sẽ không thích các phong cách âm nhạc mà chúng không rõ hoặc hiếm nghe. Khảo sát cũng cho thấy cứ bốn ông bố bà mẹ thì có ba người từng cố để con cái thích các bài hát yêu thích của mình. Các ông bố thích tìm đồng minh âm nhạc hơn hẳn: 82% muốn vậy, so với 60% các mẹ được hỏi.

Tuy nhiên, tiến sĩ Hauke Egermann, nhà nghiên cứu âm nhạc đến từ Đại học York (Anh), cho rằng bố mẹ đừng quá áp đặt chuyện nghe gì với con cái. "Hãy cởi mở và đừng phán xét lựa chọn nghe nhạc của con" - ông nói với Today.com. 

Egermann chia sẻ thêm rằng không chỉ cha mẹ định hình thẩm mỹ âm nhạc cho con, mà còn có chiều ngược lại: "Nếu lũ trẻ liên tục mở bản nhạc yêu thích của mình, bố mẹ có thể thấy chúng cũng hay hay. Và nếu trẻ tuổi teen giải thích với cha mẹ vì sao chúng thích một nghệ sĩ hoặc một bài hát nhất định, phụ huynh sẽ hiểu và ghi nhận cách bài hát đó có ảnh hưởng với con họ".

Như Britt đúc kết, lũ trẻ lúc nào cũng bắt đầu bằng âm nhạc do bố mẹ gợi mở, nhưng chúng không nhất thiết phải thích những gì chúng ta thích; chính ta có thể bất ngờ với những gì chúng thích nghe. 

Danh sách tổng kết âm nhạc cả nhà mỗi năm rồi cũng sẽ khác, nhạc Disney hay Little Baby Bum sẽ sớm bị soán ngôi bởi những thể loại "trưởng thành" hơn, cho tới khi con cái đủ lớn để có tài khoản riêng, nghe những gì chúng muốn, một cách riêng tư. 

Những danh sách "nhìn lại" của năm cũ khi đó sẽ thế vai trò của album ảnh xưa, lưu giữ nhiều ký ức ngọt ngào, về một thời ta nghe (hay chịu đựng) âm nhạc cùng lũ trẻ.