Râu mọc chậm, lo điều gì?

N.V.N. (Buôn Ma Thuột)

Thể dục vẫn là phương pháp rẻ tiền nhất trước khi nghĩ đến thuốc - Ảnh: Quang Định

- Giảm dục nam là hội chứng gồm nhiều triệu chứng liên quan đến thiếu hụt testosterone (T) đi kèm với mức T trong máu thấp. Hầu hết nam giới trên 45 tuổi thường có nồng độ testosterone máu thấp, đây là điều rất tự nhiên do quá trình lão hóa. Người có nguy cơ giảm testosterone đáng kể là các ông bị béo phì, tăng huyết áp, tăng mỡ máu, đái tháo đường, bệnh tuyến tiền liệt, hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Nhưng không có nghĩa là tất cả quý ông tuổi trung niên đều cần phải đo T. Chỉ làm xét nghiệm này đối với những người có triệu chứng nghi ngờ thiếu hụt T như thấy râu chậm mọc, giảm ham muốn, thiếu năng lượng sống, thấy buồn chán bực bội, giảm sự phấn khích năng động, ít gặp hơn là khó tập trung, phừng mặt (cơn bốc hỏa), giảm khối cơ và độ mạnh của cơ, giảm mật độ xương.

Tới bây giờ y học vẫn chưa chắc rằng những thay đổi này có tương quan nhân quả với sụt giảm hormone T.

Việc đo T cũng cần lưu ý: nên thử buổi sáng sớm, nhịn đói. Nồng độ T trong máu luôn dao động nên rất cần phải được xác nhận qua ít nhất hai lần thử. Nồng độ T 300-900 ng/dL là mức bình thường của thanh niên khỏe mạnh, nếu giảm dưới 300ng/dL được xem là T thấp.

T trong cơ thể phải cực thấp (< 200ng/dL) mới xảy ra rối loạn cương. Không nên dựa vào mức T trong máu mà ra quyết định điều trị T thay thế, mà phải có triệu chứng lâm sàng của thiếu hụt T. Không có mức T nào được cho là thấp phải bù. Điều trị phải theo nhu cầu của từng người: nếu bệnh nhân quan tâm đến chức năng tính dục sẽ là mức khác, mất xương sẽ là một mức khác.

Nhiều người dùng testosterone vì những chỉ định chưa được chứng minh như chống lão hóa và tăng cường khả năng tính dục ở người già, hay tăng tạo cơ bắp và tăng kích thích ở người trẻ... cả khi cơ chế hoạt động của sản phẩm chưa được biết rõ. Đây là điều đáng lo ngại.

Trước khi điều trị cần được khám và đánh giá tình trạng của tuyến tiền liệt và thử chỉ dấu ung thư tuyến tiền liệt (PSA). Những trường hợp không được dùng T: ung thư tiền liệt tuyến, PSA 4ng/mL, ung thư vú ở nam, có hội chứng ngưng thở khi ngủ, vô sinh nam, đa hồng cầu và bế tắc đường tiểu do bướu lành tuyến tiền liệt.

Trên thị trường hiện có nhiều chế phẩm T được quảng cáo rộng rãi dùng trị chứng suy sinh dục. Dạng T uống khá an toàn. Dạng T tiêm bắp có hai loại: T enanthate hoặc cypionate tác dụng ngắn, tiêm bắp mỗi 2-3 tuần và T undecanoate tác dụng dài, chích mỗi 12 tuần. Dạng tiêm có thể có tác dụng phụ như đau vú, mệt, nóng giận hoặc trầm cảm, nên cần bắt đầu bằng liều thấp và điều chỉnh liều dần.

Testosterone undecanoate được chấp thuận ở 90 quốc gia, ngoại trừ Hoa Kỳ, bởi FDA còn quan ngại về sự an toàn. Ngoài ra còn có T dạng miếng dán, dạng gel hoặc viên đặt ở nướu răng.

Một khi sử dụng T thay thế, bệnh nhân phải tái khám, theo dõi tác dụng phụ của thuốc, đánh giá tuyến tiền liệt và PSA định kỳ. Những tác dụng phụ của T có thể gặp là đa hồng cầu, độc cho gan, ung thư tuyến tiền liệt, suy giảm sinh tinh, ngưng thở khi ngủ, ứ dịch. Y giới vẫn còn hoài nghi ảnh hưởng bất lợi của T trên tim mạch.

Lợi ích của T trên nam giới giảm dục là cải thiện mật độ khoáng xương ở xương hông và cột sống, cải thiện mức đề kháng insulin do giảm khối lượng mỡ cơ thể. Kết quả sớm nhất là thấy bớt mệt, kế là giảm trầm cảm và năng động hơn sau ba tuần điều trị.