“Khán giả mặc tã” ở Việt Nam xem gì?

 

Với hơn 40 tỉ lượt xem riêng với các kênh hàng đầu, ngành sản xuất nội dung hướng đến “khán giả mặc tã” ở Việt Nam đang phát triển tốt.

Cuộc chơi gồm những ai?

Theo số liệu mới nhất của trang đo lường video trực tuyến Vidooly, trong 10 kênh YouTube có số lượt đăng ký và lượt xem nhiều nhất Việt Nam có đến 5 kênh dành riêng cho trẻ em: POPS Kids, BHMEDIA, KN Channel, Tony TV và BIBI TV.

Hai kênh thiếu nhi có xuất xứ nước ngoài khác cũng ở trong top 10 là BabyBus - Nhạc thiếu nhi, là phiên bản Việt hóa (lồng tiếng Việt) của kênh BabyBus quốc tế do Trung Quốc sản xuất; và OGGY - tức Mèo Oggy và những chú gián tinh nghịch - phim hoạt hình Pháp nổi tiếng có nhóm sản xuất tại Việt Nam.

Bên cạnh các kênh trong top 10 thì các kênh như CreativeKids, AnAn ToysReview TV, Toy Planet - Hành Tinh Đồ Chơi, Susi kids TV... cũng có số lượt xem khá lớn, lên đến hàng tỉ. Như vậy, nếu chỉ tính riêng các kênh hàng đầu, số lượt xem đã hơn 40 tỉ, chưa kể đến hàng trăm kênh nhỏ hơn.

Những con số nói trên có giá trị tham khảo vì YouTube không tự công bố bảng xếp hạng chính thức, nhưng điều này vẫn cho thấy trong bức tranh YouTube Việt Nam, sự chiếm lĩnh của các kênh thiếu nhi là quá rõ ràng.

 

Thiếu nội dung thuần Việt

Hơn bao giờ hết, những người làm sáng tạo nội dung nhận thấy tầm quan trọng của nhóm “khán giả mặc tã” (1-3 tuổi) và cả nhóm trẻ em lớn hơn một chút (dưới 5 tuổi). Các kênh thiếu nhi có nội dung ca hát, nhảy múa, kể chuyện cổ tích hoặc những câu chuyện hài vui nhộn... hướng đến trẻ em ở tầm tuổi này. Còn những kênh dạy kỹ năng sống cơ bản dành cho trẻ hay đánh giá đồ chơi thì hướng đến lửa tuổi cao hơn.

Phụ huynh Nguyễn Khánh Dương (Hà Nội) có 2 con trai 10 tuổi và 4 tuổi, lần lượt là khán giả của YouTube trong vòng 5 năm và 1 năm qua. Bé lớn tên Dô được bố mẹ cho xem YouTube 4-5 tiếng mỗi tuần còn em Đô Nan chỉ xem khoảng 1-2 tiếng mỗi tuần.

Với Dô, bố mẹ hướng dẫn bé xem những kênh dạy kỹ năng, kiến thức hữu ích trên YouTube. Gần đây, cậu bé đang học kỹ năng chơi rubik dưới 1 phút. Đây là một kỹ năng khó giúp rèn trí thông minh và tư duy logic, dựa theo thuật toán riêng mà nhiều bố mẹ không thể biết và truyền đạt cho con cái.

Còn bé Đô Nan thích xem các video ca nhạc của kênh BabyBus và phim hoạt hình Những chú chó cứu hộ của kênh Yeah1 Kids. Nếu biết khai thác phù hợp, YouTube sẽ rất có ích cho trẻ nhỏ và hạn chế được nội dung độc hại.

Mặc dù vậy, khá nhiều nội dung YouTube cho thiếu nhi Việt Nam hiện nay có xuất xứ từ nước ngoài. Sự thiếu hụt nội dung thuần Việt, dành riêng cho trẻ em Việt Nam là điều cần lưu tâm.

“Có rất nhiều nhóm làm YouTube người Việt kiếm được tiền từ nội dung thiếu nhi, nhưng hầu như họ làm nội dung hướng tới thị trường toàn cầu, có ngôn ngữ tiếng Anh” - anh Nguyễn Khánh Dương nói với Tuổi Trẻ Cuối Tuần.

Theo anh Dương, đây cũng là hướng đi chung trên thế giới: sản xuất nội dung thiếu nhi với lời thoại, hình ảnh ngôn ngữ tiếng Anh, không bản địa hóa và có thể thu hút trẻ em toàn cầu, để tối đa số lượt xem. “Gần đây, một số kênh thiếu nhi đứng top đầu thế giới như Vlad và Niki, Babybus... đã bắt đầu lồng tiếng Việt cho mội dung của họ. Đây vẫn là các video cũ, nhưng bổ sung một phiên bản có thuyết minh tiếng Việt để nhắm đến thiếu nhi Việt Nam”.

Chị Huỳnh Thanh Thanh, chủ kênh YouTube thuần Việt Hi Pencil Studio (Xin chào Bút Chì), thừa nhận: “Đúng là hiện tại, những kênh YouTube Việt hóa hay bằng tiếng Anh thì sẽ thu hút phụ huynh cho con em mình xem nhiều hơn. Tôi nghĩ là do khả năng làm nội dung cũng như sự thấu hiểu trẻ em ở các kênh YouTube này khá tốt. Ở Việt Nam, những nội dung đó chưa thực sự phát triển, khó cạnh tranh”.

 

Việt hóa và nội dung gốc

Theo chị Thanh Thanh, các đội ngũ sáng tạo ở Việt Nam cần nỗ lực hơn nữa để có video dành riêng cho thiếu nhi, đúng chất Việt, cạnh tranh nội dung nước ngoài. 

“Để làm tốt nội dung cho trẻ em, cần trau dồi kinh nghiệm và kiến thức về trẻ. Không hẳn là chỉ các bậc cha mẹ mới làm tốt nội dung này. Những kinh nghiệm từ nghiên cứu, trò chuyện, phỏng vấn trẻ em cũng rất hữu ích” - chị nói.

Trong khi đó, theo ông Fabien Lotz - giám đốc vận hành cấp cao của POPS, ngoài bản địa hóa các nội dung có bản quyền 100% đến từ các đối tác nội dung hàng đầu trong khu vực và thế giới, POPS Kids đã và đang đầu tư vào các nội dung giải trí, giáo dục gốc thuần Việt.

Những nội dung này được phát triển dựa trên tính cách, sở thích của trẻ em Việt Nam, chẳng hạn mầm chồi lá (chương trình ca nhạc thiếu nhi), We Learn We Play (Học tiếng Anh cho bé), STEM - Thế giới khoa học, Biệt đội Ion Bạc (phim hoạt hình do 100% đội ngũ Việt Nam sản xuất), Vui học cùng Gấu Pô...

“Ngay từ những ngày đầu thành lập, chúng tôi đã xác định lấy trẻ em Việt làm trung tâm nên nội dung thuần Việt là một trong những ưu tiên quan trọng - ông Lotz nhấn mạnh - Chúng tôi cũng đang tiếp tục tìm kiếm cơ hội hợp tác nhiều hơn với các đơn vị giáo dục phù hợp để tạo ra ngày càng nhiều nội dung giáo dục phù hợp từng độ tuổi của trẻ”.

Khi YouTube “siết” nội dung thiếu nhi…

Năm 2020, YouTube ra chính sách về sự an toàn cho trẻ em, trong đó có một số biện pháp cứng rắn như phải thông báo nội dung dành cho trẻ em, ngừng quảng cáo cá nhân hóa trong video, tắt tính năng bình luận, trò chuyện trực tiếp, phát trực tiếp, đề xuất video...

Điều này khiến một số kênh thiếu nhi gặp khó, giảm sút lượt xem, giảm doanh thu. Chẳng hạn, POPS Kids phải chuyển sang phát bản đầy đủ của Doraemon, một trong những phim hoạt hình bản quyền “đinh” của họ, trên ứng dụng riêng cùng tên thay vì kênh YouTube POPS Kids.

Ông Lotz giải thích: “Với những biến động trong 2 năm qua trên nền tảng YouTube, chúng tôi nhận thấy đã đến lúc trẻ em Việt thực sự cần một nền tảng riêng, mà không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài khi đặt trên nền tảng chung với các nội dung giải trí dành cho người lớn, nơi chỉ có trẻ em với các nội dung giáo dục, giải trí đúng nghĩa dành riêng cho trẻ”.

Chị Huỳnh Thanh Thanh cho biết chính sách bảo vệ trẻ em có tác động “đột biến” với kênh của chị nói riêng và kênh thiếu nhi nói chung. Kênh không còn tiếp cận được nhiều “khán giả mặc tã”, không viral (lan truyền) mạnh như trước đây. Điều này đáng buồn nhưng theo chị, đây là biện pháp để bảo vệ trẻ em nên chị cũng đồng lòng và ủng hộ YouTube.

Chị mong muốn có những hướng đi khác để người làm nội dung chuyên nghiệp, lành mạnh có cơ hội tiếp cận trẻ em nhiều hơn. “Tôi mong nội dung sạch không bị đánh đồng với nội dung xấu. Chính sách của YouTube sẽ ngày một tối ưu, họ sẽ nghĩ ra được biện pháp để mang đến cho trẻ em các nội dung tốt hơn, chứ không chỉ chặn lại. Tôi tin YouTube sẽ có những kiến tạo để tạo nên văn hóa nghe nhìn cho trẻ” - chị nói.

Các bậc cha mẹ dĩ nhiên lại rất ủng hộ chính sách này của YouTube. Chị Hồng Thủy (Hà Nội) cho biết trước khi YouTube có chính sách này, chị từng cho con xem một số kênh thiếu nhi khá thú vị, nhưng dần ngừng xem sau khi thấy các kênh này lồng ghép quá nhiều quảng cáo vào nội dung chính của video.

Chị ưu tiên chọn các kênh mang tính giáo dục, nhẹ nhàng và không quá dày đặc quảng cáo, đồng thời chỉ cho bé xem trên TV chứ không trên điện thoại hay máy tính để dễ dàng kiểm soát hơn.

“Tôi ủng hộ chính sách đó của YouTube. Trước đây, tôi cũng không muốn con có thể chuyển kênh liên tục vì rất khó kiểm soát nội dung, nhất là nhiều kênh có nội dung không hợp tuổi, hoặc con xem phải các quảng cáo không hợp tuổi” - anh Nguyễn Khánh Dương nói. ■