Lo khi doanh nghiệp khai khoáng đóng thuế nhiều

Trong đó, ngành công nghiệp khai khoáng đứng đầu bảng. Điều này lại được các chuyên gia cho là đáng lo lắng.

Phóng to

Than là một trong những khoáng sản bị khai thác quá mức. Trong ảnh: khai thác than tại mỏ than Hà Tu (Quảng Ninh) - Ảnh: Nguyễn Khánh

Theo phân tích mới đây của Vietnam Report, trong số 1.000 doanh nghiệp đóng góp thuế nhiều nhất VN, số lượng doanh nghiệp thuộc các loại hình nhà nước, tư nhân, đầu tư nước ngoài (FDI) có tỉ lệ góp mặt tương đương nhau. Tuy nhiên, xét về tỉ trọng đóng góp, các DNNN, doanh nghiệp có vốn nhà nước trên 50% lại đóng góp tới hơn một nửa số thuế của 1.000 doanh nghiệp (chiếm tỉ lệ 57,3%). Tiếp đến là khu vực FDI với tỉ lệ 25% và khu vực sở hữu tư nhân có đóng góp thấp nhất, khoảng 17,7%.

Theo báo cáo của Vietnam Report, xét về ngành nghề, có những ngành rất ít doanh nghiệp nhưng lại đóng góp rất lớn vào ngân sách. Trong đó, công nghiệp khai khoáng và thông tin - truyền thông có số doanh nghiệp ít nhất nhưng nằm trong số ngành đóng góp lớn nhất. Ngành công nghiệp khai khoáng chỉ có 34 doanh nghiệp trong tổng số 1.000 doanh nghiệp ở bảng xếp hạng nhưng lại đang đóng góp tới gần 25% tổng số thuế của 1.000 doanh nghiệp này. Đây cũng là ngành đứng đầu trong các ngành đóng thuế nhiều nhất tại VN.

Theo ông Trần Hoàng Ngân - ủy viên Ủy ban Tài chính - ngân sách Quốc hội, ngành khai khoáng đóng thuế nhiều nhất là điều đáng lo nhiều hơn đáng mừng. “Khai thác tài nguyên là ăn vào tiềm năng, vốn sẵn có của đất nước. Mục tiêu phát triển bền vững của chúng ta là làm sao việc phát triển của ngày hôm nay không ảnh hưởng, làm cạn kiệt những tài nguyên, tiềm năng của ngày mai” - ông Ngân nói.

Trong lúc kinh tế khó khăn, doanh nghiệp khai thác tài nguyên vẫn tăng nộp thuế, phải chăng họ đã tăng khai thác? Theo ông Ngân, để phát triển hiện tại mà khai thác, xuất khẩu dầu thô, than đá ồ ạt thì tăng trưởng đúng là cao nhưng không bền vững. Hiện chủ yếu các DNNN đang khai thác, bán tài nguyên của đất nước. Trong xu hướng chung các nước đều hạn chế xuất khẩu tài nguyên dạng thô, VN cũng đã có chính sách này.

Trong khi đa số tài nguyên của VN vẫn được xuất dạng thô thì rõ ràng dù DNNN hay doanh nghiệp tư nhân, Nhà nước vẫn cần phải xem xét lại thuế tài nguyên sao cho phù hợp để tránh việc khai thác bừa bãi, hiệu quả không cao.

Theo các chuyên gia, điều đáng mừng là khu vực DNNN và FDI đã tăng nộp thuế gần gấp đôi so với năm 2010. Điều này chứng tỏ kinh doanh chưa đến mức bị đình đốn và cũng có sự phát triển nhất định. Song, ngay trong sự phát triển đó cũng có điều phải cân nhắc. Ví dụ khu vực DNNN có số vốn rất lớn, họ nộp thuế nhiều một phần nhờ kinh doanh những ngành độc quyền như khai khoáng hay có ưu thế do được ưu tiên một thời gian dài trước đó như lĩnh vực viễn thông.

“Nộp được vài ngàn tỉ là quý, nhưng số đó có thể là rất thấp so với số vốn khổng lồ các DNNN đang sở hữu” - ông Ngân nhận xét. Ví dụ doanh nghiệp tư nhân tự bỏ tiền ra kinh doanh, họ có vốn 1 tỉ đồng, nhưng nhờ năng động, mỗi năm họ đóng thuế được 200 triệu đồng (20%) còn quý hơn là DNNN vốn 1.000 tỉ đồng nhưng một năm đóng thuế 100 tỉ đồng (10%). Về con số tuyệt đối thì DNNN có thể nộp cao hơn, nhưng về hiệu quả và đóng nhiều thuế thì bản chất doanh nghiệp tư nhân trong ví dụ trên lại đóng cao hơn.

“Tôi cho rằng vẫn còn nhiều DNNN đóng thuế nhiều nhưng chưa tương xứng vì lợi nhuận của họ trên vốn đôi khi thấp hơn cả lãi suất ngân hàng” - ông Ngân đánh giá.

__________

(*) Vietnam Report: Bảng xếp hạng top 1.000 doanh nghiệp nộp thuế thu nhập doanh nhiệp lớn nhất do Công ty cổ phần Báo cáo đánh giá VN phối hợp báo VietNamNet và tạp chí Thuế (Tổng cục Thuế) thực hiện.