Fed cắt lãi suất: Lựa chọn rủi ro

Đây là lần đầu tiên ngân hàng trung ương của Mỹ hạ lãi suất sau gần một năm liên tục chịu áp lực mạnh mẽ từ Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thị trường lao động suy yếu

Quyết định hạ lãi suất này của Fed đã được thị trường dự đoán trước. Trước khi Fed ra quyết định một ngày, công cụ FedWatch của sàn giao dịch giao sau thuộc CME Group cho thấy thị trường giao sau dự kiến xác suất hạ lãi suất 0,25% lên đến 94%.

Sở dĩ thị trường kỳ vọng như vậy là vì thị trường lao động của Mỹ đã không còn vững chắc nữa - lý lẽ quan trọng mà chủ tịch Fed và nhóm trì hoãn cắt lãi suất trong năm qua luôn dựa vào. 

Ví dụ, tỉ lệ thất nghiệp đã tăng lên 4,3% trong tháng 8, cao nhất kể từ tháng 10-2021. Số việc làm mới trong ba tháng gần đây chỉ tăng trung bình 29.000 mỗi tháng, giảm mạnh so với mức 96.000 trước đó. 

Một sự kiện khiến thị trường khẳng định gần như chắc chắn Fed sẽ cắt lãi suất là việc Cục Thống kê lao động Mỹ điều chỉnh giảm số liệu việc làm mới tạo ra, cho thấy trong 12 tháng trước đó, nền kinh tế tạo ra ít hơn tới 900.000 việc làm so với báo cáo ban đầu, một cú sốc với không ít nhà phân tích.

Ngày 23-9, theo thông lệ, nhiều quan chức tham gia quyết định lãi suất của Fed, gồm Chủ tịch Jerome Powell, đã thảo luận công khai với công chúng về quyết định của họ. Ông Powell, vốn thuộc nhóm thận trọng và muốn cắt lãi suất chậm rãi, cho biết sự suy yếu của thị trường lao động đã lấn át những lo ngại về lạm phát.

Ông cho biết trong ngắn hạn lạm phát đang nghiêng về phía tăng, trong khi việc làm nghiêng về phía giảm - "một tình huống đầy thách thức", "rủi ro đến từ cả hai hướng đồng nghĩa với việc không có lựa chọn nào là không rủi ro", ông nhấn mạnh trong bài phát biểu trước giới lãnh đạo doanh nghiệp tại Providence, Rhode Island. 

"Lập trường chính sách hiện tại, mà tôi đánh giá vẫn còn hơi thắt chặt, đặt chúng tôi vào vị thế thuận lợi để ứng phó với các diễn biến kinh tế có thể xảy ra".

Dựa vào những ngôn từ đó, giới phân tích đánh giá ông Powell để ngỏ khả năng sẽ còn tiếp tục cắt lãi suất trong năm nay, và cụ thể, thị trường kỳ vọng sẽ có 2 đợt cắt lãi suất nữa. Tuy nhiên, ông Powell vẫn bày tỏ lo ngại về rủi ro lạm phát sẽ tăng do tác động của thuế quan. 

Ông đánh giá về lạm phát trung và dài hạn: "Dữ liệu và khảo sát gần đây cho thấy mức tăng giá cả phần lớn phản ánh mức thuế quan cao hơn, chứ không phải áp lực giá chung. Lạm phát trong lĩnh vực dịch vụ vẫn tiếp tục giảm, bao gồm cả nhà ở". 

"Các thước đo kỳ vọng lạm phát ngắn hạn đã tăng lên, xét về tổng thể, trong năm nay do tin tức về thuế quan. Tuy nhiên, sau khoảng một năm nữa, hầu hết các thước đo kỳ vọng dài hạn vẫn phù hợp với mục tiêu lạm phát 2% của chúng tôi".

Sự chia rẽ của Fed phản ánh hai góc nhìn. Một góc là những người như ông Powell, do sợ tác động của thuế quan lên lạm phát chưa thật sự lan tỏa hết. Góc kia là nhóm đòi phải cắt lãi suất nhanh hơn để hỗ trợ nền kinh tế, từ thị trường nhà cho tới các khoản vay mới hoặc sẽ đáo hạn của doanh nghiệp nhỏ, cũng như Chính phủ Mỹ.

Xét tổng thể, Fed đang đối mặt với bài toán nan giải: nếu giảm lãi suất quá nhanh, nguy cơ lạm phát tái bùng phát sẽ tăng, nhưng nếu hành động quá chậm, nền kinh tế có thể rơi vào suy thoái. Như chủ tịch Fed chỉ ra, đây là một lựa chọn rủi ro.

Tác động tới Việt Nam: Kỳ vọng vừa phải

Giới phân tích trong nước ban đầu đều đã dự báo việc cắt lãi suất của Fed sẽ giúp giảm áp lực cho tiền đồng. Với chính sách tiền tệ cố gắng giữ lãi suất ở mức thấp để hỗ trợ tăng trưởng, tiền đồng chịu áp lực do Mỹ duy trì lãi suất đồng đô la cao. 

Cụ thể, với lãi suất đô la Mỹ vẫn ở mức trên 4%, trong khi lãi suất VND trung bình chỉ quanh 5%, sẽ không đủ hấp dẫn để giữ chân nhà đầu tư ngoại nắm giữ tài sản bằng tiền đồng. Tín hiệu lãi suất đô la Mỹ sẽ còn đi xuống được kỳ vọng sẽ nâng tính hấp dẫn của tài sản bằng tiền đồng trong mắt nhà đầu tư nước ngoài.

Tâm lý đầu cơ của thị trường ngoại tệ cả chính thức và không chính thức cũng được kỳ vọng sẽ gây ra những tác động ngắn hạn. Fed cắt lãi suất có thể khiến đồng đô la Mỹ suy yếu hơn nữa so với các đồng tiền chính, bao gồm ở châu Á, khiến giới đầu cơ giảm bớt tâm lý đặt cược vào việc tiền đồng mất giá thêm so với đô la Mỹ.

Nhưng quá kỳ vọng vào diễn biến ở Mỹ có thể sẽ không tốt. Bộ phận nghiên cứu thị trường và kinh tế toàn cầu Ngân hàng UOB (Singapore) đánh giá trong báo cáo triển vọng kinh tế toàn cầu IV/2025 của họ: 

"Nhìn về phía trước, VND có thể sẽ không tận dụng được hết lợi thế từ xu hướng suy yếu trở lại của đồng USD - vốn được kỳ vọng sẽ diễn ra khi Fed bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất. Việc chúng tôi điều chỉnh tăng dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam lên 7,5% trong năm 2025 (so với 7,09% năm 2024) có thể tạo ra một phần lực đỡ cho VND". 

"Tuy nhiên, tổng thể, chúng tôi dự báo tỉ giá USD/VND sẽ lần lượt ở mức: 26.300 vào quý 4-2025, 26.200 vào quý 1-2026, 26.100 vào quý 2-2026, 26.000 vào quý 3-2026".

Nói cách khác, áp lực tỉ giá có thể đỡ hơn nhờ Fed đã bắt đầu và sẽ còn giảm lãi suất, nhưng chỉ dựa vào đó thôi thì chưa đủ. Thị trường tỉ giá sẽ còn nhìn vào nhiều thứ nữa, bao gồm triển vọng xuất khẩu, thu hút vốn ngoại và dòng kiều hối. Trong một năm đầy bất định về thương mại toàn cầu và địa chính trị, lãi suất của Fed chỉ là một trong nhiều biến số.

Ngạn ngữ Phần Lan có câu: "Người bi quan thì không phải thất vọng". Với chủ tịch Fed, lựa chọn cắt lãi suất còn là rủi ro, thì với Việt Nam, càng cần phải tăng cường nội lực chống chịu tự thân của nền kinh tế, chứ không nên chỉ mong chờ vào "gió Đông gió Tây" từ bên ngoài. ■