Gọi từ thơ ấu

Phóng to

Tranh: Đức Trí

Hoa xuyến chi mong manh trắng triền đê đỏ bụi. Vãn trưa, sông Lô ngái ngủ vắt mình qua bến vắng. Những con thuyền chở cát cặm cụi ngược dòng tĩnh lặng. Lùm tre dày bối rối mơ màng lọc nắng trong veo.

Có tiếng xôn xao bầy sáo mỏ nghệ quanh quẩn bên đàn trâu nằm nghỉ trong lũng cỏ xanh rì. Tiếng thở phì phò của con trâu già sứt mũi nằm ghếch mõm bên gờ đất lốm đốm vết chân. Tiếng nhai chậm rãi khoan thai nếm náp sực nức hương cỏ mới. Tiếng gió qua vòm tre tơ tóc tuốt đi từng chiếc lá khô giòn. Xa xa cuối tầm mắt, những lò gạch đỏ au vấn vít làn khói mỏng.

Chớm hè sông Lô vẫn y như vài chục năm trước. Người thành phố thấy mình như bớt đi vài chục tuổi đời. Vài chục tuổi lo âu hờ hững với đất trời cây cỏ.

Hàng cây gạo trên bến sông hừng hực khoe sắc. Những cành khúc khuỷu phong ba như từng nét khắc khỏe khoắn lên nền trời nhàn nhạt mây. Bầy sáo trên lưng trâu nghe tiếng động từ xa rủ nhau tung cánh cất mình vào trong những vòm hoa đỏ rực. Những đốm trắng trên cánh chim đen xôn xao như giấy xé lên trời. Ríu ran. Nghe như hoa hát. Lời thiết tha gọi tuổi thơ về.

Người Hà Nội nhiều năm nay gần như đã không còn nhớ gì về những cây hoa gạo khổng lồ nằm trong khuôn viên nhà Bác Cổ phía bờ sông. Lững thững mà đi trên mặt đê lam nham cỏ may tháng ba nhìn về hoa gạo rực rỡ vươn mình lên khỏi tòa nhà bát giác lung linh sang trọng bậc nhất kinh kỳ. Tường vàng ngói nâu ấm áp những gờ nóc con triện. Lã chã rơi từng bông gạo đỏ miệt mài. Những đàn sáo đen mỏ nghệ, sáo đá lông nâu từ bên bờ bắc sông Hồng kéo nhau sang huyên náo suốt ngày.

Tháng ba, những chùm hoa gạo vẫn bền bỉ đỏ rực quanh tòa nhà. Vắng tiếng chim sáo. Cứ như vắng cả dòng sông cồn cào nước mới ngoài kia. Xe cộ gầm rú nhả khói trên con đường đê một chiều đi như lũ cuốn. Dòng sông người cuộn chảy. Không một ánh nhìn. Chẳng thể dừng chân. Người Hà Nội mới hững hờ đi ngang qua kỷ niệm xao xuyến ngày xưa giờ đã nhạt nhòa trong bóng những tòa cao ốc sặc sỡ, dị hợm ven sông.

Không còn lối cỏ mòn trên mặt đê thư thái bộ hành. Triền đê mướt cỏ như một sợi chỉ xanh căng ngang thành phố đã biến mất nhường chỗ cho nguệch ngoạc bức tranh dằng dặc ghép bằng mảnh gốm. Không nghiêm mặt hào hùng giục giã như tranh cổ động ngày nào. Cũng chẳng đủ bông lơn cười cợt như những bức graffiti lũ trẻ nửa đêm mang bình sơn xì ra vẽ trộm.

Người Hà Nội nương theo tiếng gọi từ ấu thơ trong lòng mình mà đi. Ngược mãi lên thượng nguồn sông Lô, sông Hồng. Tháng ba, lại bắt gặp những phù sa bãi bờ ngô non lấm tấm xanh. Những khoảng trời lành lặn nắng. Những gốc gạo hoang dã buông hoa sục sôi thắp lửa bến sông. Và tiếng đàn chim sáo ríu ran gọi bầy vọng lại từ phía bờ bên kia. Bên ấy cũng hoa gạo.

Người Hà Nội còn phải chờ đợi thêm vài trăm năm nữa cây gạo trước cổng đền Ngọc Sơn trên hồ Hoàn Kiếm mới đủ lớn như trong kỷ niệm. Thiếu vắng những chùm hoa đỏ rực tháng ba bên Tháp Bút, Đài Nghiên là một hao khuyết không gì bù đắp được. Cũng sẽ chẳng bao giờ còn hi vọng được ngắm nhìn một gốc gạo đại thụ uy nghi ở góc vườn Văn Miếu chỗ đường Nguyễn Thái Học giao cắt với Tôn Đức Thắng.

Dưới gốc gạo khổng lồ ấy là miếu Hai Cô quanh năm hương khói lễ lạt. Gọi là miếu nhưng chẳng có một công trình kiến trúc nào cả. Nó chính là cây gạo. Và cũng hình như không có tên tuổi “cô” nào cụ thể được thờ. Thần cây đa ma cây gạo ở đâu chẳng có.

Góc đường ấy được lát gạch phẳng lì sau khi cây gạo chết. Người ta đã dời miếu Hai Cô dưới gốc gạo đi chỗ khác. Chỉ còn lại mờ nhạt hoang mang sắc hồng thơ ấu gọi về...