Nhịp đập giá vàng

Đặc biệt từ ngày 10-10, giá vàng quốc tế đã vượt mốc 4.000 USD/ounce sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo áp thuế quan mới lên Trung Quốc. Sau đó, những diễn biến địa chính trị phức tạp và nỗi lo về tình trạng vỡ nợ của tín dụng tư nhân ở Mỹ dẫn đến việc giá vàng xuyên qua cột mốc 4.300 USD/ounce "dễ như ăn kẹo". 

Nhiều nhà phân tích đã bất ngờ khi cột mốc này bị xuyên thủng quá dễ dàng, và người ta bắt đầu nói tới những cột mốc như 5.000 USD/ounce.

Biến động mạnh

Đi ngược thời gian vào chừng giữa năm 2024, nếu nghe giá vàng sẽ lên trên 3.500 USD/ounce vào năm 2025, bạn sẽ cười và nghĩ người ta nói quá. 

Nên nhớ khi giá vàng chính thức phá cột mốc 2.200 USD/ounce tháng 5-2024, nhiều nhà chiến lược về kinh doanh vàng cho rằng giá tăng vậy là quá nhanh và cùng lắm sẽ xoay xở trong khung 2.800 - 3.000 USD/ounce trong năm 2025 này.

Đầu năm 2025, trong một chương trình bình luận về dự báo kinh tế trên truyền hình, tôi vẫn nhớ mọi người chỉ bàn về cột mốc 3.000 USD/ounce do JP Morgan và Bank of America đưa ra khi dự báo về giá vàng cuối năm 2025, và tranh luận xem dự báo này có thái quá không. Hóa ra, những dự báo được xem là thái quá từ giữa 2024 và đầu 2025 vẫn còn chưa đủ táo bạo.

Nhưng giá vàng thế giới "chạy" như vậy vẫn chưa là gì so với giá vàng Việt Nam!

Tôi đã sửng sốt khi trong ngày 21-10 đọc được rằng giá vàng nhẫn của một thương hiệu tại Việt Nam lần đầu tiên trong lịch sử vượt mốc 160 triệu đồng/lượng, cao hơn khá nhiều giá vàng miếng SJC (khoảng 153 triệu đồng/lượng). 

Theo một số tính toán được công bố trên truyền thông, giá vàng thế giới quy đổi theo tỉ giá niêm yết vào khoảng 135 triệu đồng/lượng. Nghĩa là mức chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế hiện nay rất lớn, có thể so sánh với mức mà Chính phủ phải bán vàng bình ổn năm ngoái.

Xếp hàng mua vàng

Tháng 9 vừa rồi, tôi đọc được trên một trang tin tài chính bài viết tựa đề: "Tôi hối hận vì từng cười người xếp hàng mua vàng bình ổn, giờ nhìn lại thấy mình mới thật đáng cười khi giá vàng đã tăng gần gấp đôi".

Người viết câu ấy không biết có thay đổi hành vi không khi chúng ta lại thấy truyền thông đăng nhiều hình ảnh và bài viết về chuyện xếp hàng mua vàng quay trở lại. 

Công bằng mà nói, trong đợt sốt vàng lần này, không chỉ có Việt Nam, mà một số nước, như Úc, cũng có tình trạng xếp hàng mua vàng. Tờ The Guardian vừa có bài "Tại sao hàng ngàn người xếp hàng nhiều giờ ở trung tâm Sydney để mua vàng?" để mô tả tình huống này. 

Nguyên nhân một phần là… truyền thông. Bài báo nói trên dẫn lời của một người dân ở Sydney nói: "Giống như cơn sốt vàng vậy… Họ đọc trên báo và nói: "Ừ nhỉ, mình cũng muốn mua một ít vàng!"".

Nghe có vẻ như một tình huống điển hình của trạng thái sợ bị đám đông bỏ lại (FOMO) trong nhiều đợt tăng giá tài sản điên khùng trước đây. Nhưng nếu đó chỉ là hành vi của người dân bình thường thì không nói, nhưng cả các ngân hàng trung ương cũng đang tỏ ra nóng ruột muốn mua vàng.

Trang Market Watch đăng bài phân tích "Giá vàng cao đến mức ngay cả các ngân hàng trung ương cũng cảm thấy FOMO". Vì nhiều lý do, các ngân hàng này đang có chiến lược tăng dự trữ vàng, và Market Watch phân tích rằng họ đang lo sợ kế hoạch mua vàng sẽ không đạt mục tiêu nếu giá cứ tăng mạnh.

Vì thiếu niềm tin

Đó là lý do quyết định của tình trạng mua và tích trữ vàng ồ ạt hiện giờ. Nhiều người và tổ chức có tài sản đã mất niềm tin nghiêm trọng vào nền kinh tế toàn cầu và tiền tệ pháp định. Với những người này, họ không chạy theo tâm lý đám đông, mà vì đã có kế hoạch tích trữ vàng từ trước, giờ giá lên nhanh quá, họ sợ nếu còn lên nữa thì "vỡ kế hoạch".

Vì sao người ta lại tích trữ vàng như vậy? Joe Cavatoni ở Hội đồng Vàng thế giới giải thích: "Trong bối cảnh bất ổn địa chính trị dai dẳng, kỳ vọng lãi suất thay đổi và những câu hỏi xung quanh độ tin cậy của các loại tiền tệ pháp định như đô la Mỹ, vàng vẫn là nơi lưu trữ giá trị đáng tin cậy, độc lập với bất kỳ chính phủ hay hệ thống tài chính nào".

Trong một câu ngắn, ba nguyên nhân lớn đã được ghi nhận rõ. Một, bất ổn địa chính trị dai dẳng, gồm căng thẳng Mỹ - Trung Quốc đang có dấu hiệu vượt ra ngoài vấn đề thương mại thuần túy. Đó là xung đột ngầm về vị thế chiến lược sẽ còn kéo dài nhiều năm. Và vàng là kênh phòng thủ hữu hiệu hơn nhiều tài sản khác cho rủi ro này.

Ví dụ, sau bài đăng của ông Trump trên mạng xã hội nói sẽ đánh thuế thêm với Trung Quốc, thị trường chứng khoán lao dốc mạnh và giá vàng vượt mốc 4.000 USD/ounce. "Chiến tranh thương mại lại nóng và đồng USD vì thế sẽ rớt giá mạnh. Các tài sản an toàn sẽ hưởng lợi", nhà giao dịch kim loại quý độc lập Tai Wong ở New York chia sẻ với hãng tin Reuters.

Thứ hai, niềm tin vào nền kinh tế toàn cầu lung lay, và mức độ vay nợ lớn của các chính phủ cũng khiến nhà đầu tư nhỏ lẻ lẫn tổ chức đều muốn đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Cuối cùng, những "tai nạn" đột ngột trên thị trường tài chính toàn cầu vẫn chực chờ, khiến việc nắm giữ vàng là nước cờ phòng ngừa cần thiết. Nước Mỹ gần đây xuất hiện nhiều dấu hiệu cảnh báo từ mảng tín dụng tư nhân. 

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh cũng tỏ ra thận trọng khi cho rằng có những mầm mống tương tự như khủng hoảng 2008 trên thị trường nợ tư nhân. 

Trong khi đó, thị trường bất động sản Trung Quốc chưa thoát khỏi khó khăn nay lại chồng thêm rủi ro trái phiếu và các khoản vay có liên quan. Những rủi ro này tạm thời chưa tạo ra tổn thất dây chuyền hay có tính hệ thống, nhưng tâm lý thận trọng của giới đầu tư là rất rõ ràng.■