Những ranh giới địa lý bị xóa nhòa

Daniela Vega trong A Fantastic Woman. Ảnh: imdb

Còn tại giải Oscar, nhà làm phim người Mexico Guillermo del Toro nói rằng ông là một người nhập cư, 25 năm qua sống ở nhiều nơi trên thế giới: “Tôi nghĩ điều tuyệt vời nhất với nghệ thuật nói chung và ngành công nghiệp điện ảnh nói riêng là xóa bỏ các ranh giới địa lý”.

Những nghệ sĩ da đen, đặc biệt là những nhà làm phim đến từ các nước Mỹ Latin đã giành nhiều chiến thắng tại các mùa giải Oscar gần đây. Họ đang góp phần “xây những chiếc cầu” và xóa bỏ các ranh giới trong nghệ thuật.

“Làn sóng mới” Mexico

Nếu ở trên mặt trận chính trị, Tổng thống D. Trump đang đề xuất Quốc hội Mỹ chi 18 tỉ đôla để xây dựng 508km tường mới và gia cố 655km đoạn khác làm hàng rào ngăn cách giữa Mỹ và Mexico thì trên các diễn đàn nghệ thuật, đặc biệt trong điện ảnh, nền văn hóa đặc sắc và các nghệ sĩ Mexico lại trở thành nguồn cảm hứng cho khán giả Mỹ và toàn cầu.

Bộ phim hoạt hình Coco của Hãng Pixar/Disney - một trong những tác phẩm điện ảnh thành công nhất năm qua - lấy cảm hứng từ nền văn hóa Mexico, đặc biệt là Lễ hội người chết (Día de Muertos) của đất nước này. Coco chinh phục cả những người lớn vì thông điệp sâu sắc và màu sắc tâm linh của nó, giành chiến thắng cho giải Phim hoạt hình và Ca khúc trong phim (Remember Me) hay nhất.

Guillermo del Toro - đạo diễn, biên kịch, nhà sản xuất người Mexico thành danh từ lâu ở Hollywood với những bộ phim về nước Mỹ - đã tỏa sáng trong năm 2017 với bộ phim lãng mạn siêu thực nhưng mang nhiều ẩn dụ chính trị, The Shape of Water.

Cùng hai người bạn là Alfonso Cuaron và Alejandro González Iñárritu; Guillermo del Toro tạo thành một “làn sóng mới” của điện ảnh Mexico từ đầu những năm 2000, lần lượt đoạt Oscar trong những năm liên tiếp gần đây với các tác phẩm giàu tham vọng và thể hiện tầm nhìn lớn.

Tại mùa giải Oscar năm 2014, Alfonso Cuaron đoạt 2 giải Oscar cho đạo diễn và dựng phim xuất sắc với Gravity, phim khoa học giả tưởng với hai ngôi sao Sandra Bullock và George Clooney. Năm 2015, một mình Alejandro González Iñárritu đoạt 3 giải Oscar cho phim, đạo diễn và kịch bản xuất sắc với bộ phim nghệ thuật Birdman. Một năm sau đó (2016), Alejandro tiếp tục đoạt giải đạo diễn xuất sắc liên tiếp lần thứ 2 với The Revenant có Leonardo DiCaprio đóng chính.

Mùa giải Oscar 2018, Guillermo del Toro hoàn thiện giấc mơ của bộ ba nhà làm phim Mexico trên đất Mỹ khi đoạt tiếp 2 giải Oscar cho phim và đạo diễn xuất sắc nhất với bộ phim The Shape of Water (cùng 2 giải phụ).

Như vậy trong vòng 5 năm, 3 nhà làm phim 6X đến từ Mexico đã lần lượt giành 4 giải Oscar cho hạng mục đạo diễn xuất sắc nhất và 4 giải Oscar cá nhân khác, nâng tổng số lên 8 giải Oscar trong chỉ nửa thập niên.

Một cảnh cảm động trong phim Coco. Ảnh: imdb

Một Làn sóng từ Chile?

Tiếp nối thành công của các nhà làm phim Mexico, dường như đang có một “làn sóng mới” đến từ điện ảnh Chile khiến Hollywood phải để mắt. Phim của các tài năng mới đến từ điện ảnh nước này rất trực diện, mạnh mẽ, gai góc khi đụng chạm các đề tài chính trị và không ngại bạo lực, đặc biệt là phơi bày những mặt tăm tối tại đất nước họ.

Pablo Larraín là đạo diễn, nhà sản xuất từng được đề cử Oscar cho phim nước ngoài xuất sắc nhất với No (2012), bộ phim châm biếm chính trị xuất sắc kể về một nhà điều hành quảng cáo đưa ra một chiến dịch để đánh bại tổng thống độc tài Augusto Pinochet trong cuộc trưng cầu ý dân của Chile năm 1988.

Đây là lần đầu tiên điện ảnh Chile được đề cử Oscar. Sáu năm sau, đạo diễn Sebastián Lelio đã hoàn thiện giấc mơ khi thực hiện bộ phim đầu tiên của điện ảnh Chile đoạt giải Oscar cho phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc nhất, A Fantastic Woman.

Nhân vật chính của phim là Marina, người phụ nữ chuyển giới làm hầu bàn, mơ trở thành ca sĩ hát nhạc cổ điển. Marina yêu Orlando, người lớn hơn cô 30 tuổi và đã ly dị. Không may, Orlando qua đời sau một cơn trụy tim, Marina trở thành đối tượng bị tình nghi liên quan đến cái chết của ông. Vợ cũ của Orlando cấm cô tham dự tang lễ vì cho rằng cô lừa đảo và lợi dụng; con trai của ông tấn công, đuổi cô ra khỏi căn hộ chung, thuê thám tử theo dõi cô vì cho rằng cô liên quan đến đường dây mại dâm. Không được công nhận, bị chà đạp nhân phẩm và quyền làm người, nhưng Marina đấu tranh tới cùng với một sức mạnh không gì đè bẹp được để trở thành người phụ nữ mạnh mẽ, kiên cường như cô đã từng.

Đó không chỉ là bộ phim về một phụ nữ chuyển giới bị kỳ thị, mà còn là bộ phim về một người phụ nữ đấu tranh đòi quyền bình đẳng của một con người, quyền được yêu, quyền được thương tiếc trước cái chết của người bạn đời.

Sebastián Lelio mô tả rất sinh động tâm lý dễ bị tổn thương của một phụ nữ chuyển giới nhưng đồng thời lại có khả năng tự phục hồi mạnh mẽ. Ngôn ngữ điện ảnh của ông vừa mềm mại, dịu dàng nhưng cũng rất chói gắt, sắc sảo, thể hiện một tư duy điện ảnh tài hoa bên cạnh cách sử dụng âm nhạc tinh tế. Tính biểu tượng của bộ phim được thể hiện qua những tưởng tượng mang màu sắc ảo giác của nhân vật chính khi rơi vào nỗi đau và bầu không khí mơ hồ lan tỏa trong phim.

Năm ngoái, Pablo đã đạo diễn bộ phim nói tiếng Anh đầu tiên Jackie (phim tiểu sử về đệ nhất phu nhân Jackie Kennedy), giúp Natalie Portman có thêm một đề cử Oscar. Năm nay, Sebastián đạo diễn bộ phim nói tiếng Anh đầu tiên là Gloria, làm lại từ tác phẩm gốc thành công cùng tên, do nữ diễn viên đoạt Oscar Julianne Moore đóng chính. Sau bộ ba nhà làm phim Mexico thành danh và đoạt 8 giải Oscar trong vòng 5 năm, một “làn sóng mới” đến từ Chile cũng hứa hẹn thành công nhờ xóa bỏ các ranh giới địa lý và ngôn ngữ trong điện ảnh. ■