Quy định phải 'cất cánh' cùng drone

Điểm mấu chốt là kiểm soát chúng như mọi phương tiện khác: thiết bị phải có "biển số" và người điều khiển phải được đào tạo và có giấy phép.

Hồi tháng 5, trang tin DroneXL đăng một đoạn video trên X, ghi lại cảnh một drone nông nghiệp vừa cất cánh, đang là đà bay sang đường thì va thẳng vào một chiếc xe rác đang chạy tốc độ cao. 

Video không đề cập địa điểm và thời gian xảy ra (ngoài việc cho biết đó là một drone nông nghiệp của DJI Agras), nhưng vài chục giây video cũng đủ gây ấn tượng mạnh. Chiếc xe tải đó có thể là một chiếc ô tô, một xe buýt đầy người, hoặc một người qua đường xui xẻo như ông B.V.T. (sinh năm 1975, ở xã Mỹ Hiệp Sơn, huyện Hòn Đất) đang đi trên đường thì bị drone xịt thuốc va chạm dẫn tới tử vong hôm 20-11 ở Kiên Giang...

Đụng chuyện mới hay

Tháng 7, một chiếc drone đâm vào một khu chung cư ở Singapore, hư hỏng nặng và để lại vết cháy trên sàn, nhưng không có ai bị thương. Cơ quan Hàng không dân dụng Singapore (CAAS) đã điều tra vụ việc và có kết luận hồi cuối tháng 10. Theo đó, H3 Dynamics - đơn vị vận hành thiết bị này - sắp bị truy tố và cấm sử dụng drone cho mục đích thử nghiệm bay hoặc trình diễn.

Theo tường thuật của CNA, H3 Dynamics đã tiến hành một loạt chuyến bay thử nghiệm với drone TUNDRA 2 do công ty Pháp Hexadrone sản xuất. Các chuyến bay được thực hiện tại một khu vực được thiết kế cho các công ty thử nghiệm việc sử dụng drone trong đô thị. Đến chuyến bay thử nghiệm thứ tám, người điều khiển đã mất kiểm soát chiếc drone, khiến nó va chạm với tòa nhà cách vị trí cất cánh khoảng 200m.

Kết luận điều tra của CAAS chỉ ra một loạt vi phạm của H3 Dynamics. Công ty không tuân thủ một số quy trình theo hướng dẫn vận hành; chiếc drone liên quan đến sự cố đã được chỉnh sửa mà không thông báo cũng như được CAAS chấp thuận; nhân viên điều khiển không có giấy phép và không tuân thủ các quy trình của Hệ thống quản lý bay tập trung (CFMS, được thiết kế để cảnh báo người điều khiển và CAAS khi drone bay lệch khỏi khu vực được phê duyệt). Tóm lại tất cả sai phạm ở bên điều khiển, vì CAAS "không phát hiện vấn đề an toàn nào với mẫu drone gốc của Hexadrone TUNDRA 2".

Theo CNA, H3 Dynamics sẽ bị truy tố theo Đạo luật hàng không Singapore vì vận hành drone theo cách có thể gây nguy hiểm cho tính mạng hoặc tài sản của người khác. Nếu bị kết tội, công ty có thể bị phạt tới 100.000 đô la Singapore (khoảng 76.000 USD).

Số lượng drone được đăng ký tại Singapore đã tăng từ 8.205 chiếc vào tháng 12-2020 lên 24.567 chiếc tính tới tháng 7-2024. "Với tiềm năng thay đổi cách con người sống, làm việc và giải trí, vận hành thiết bị bay không người lái tại Singapore đã ngày càng trở nên phổ biến trong những năm qua" - CAAS cho biết, đồng thời khẳng định sẽ tiếp tục "thúc đẩy việc sử dụng thiết bị bay không người lái một cách hữu ích trong khi vẫn đảm bảo an toàn và an ninh hàng không, cũng như sự an toàn công cộng".

Quy định mới nhất do CAAS ban hành là bắt buộc thiết bị có trọng lượng trên 250g phải gắn "biển số kỹ thuật số", bắt đầu từ tháng 12-2025. Khi drone đang bay, biển số kỹ thuật số của nó, còn được gọi là Broadcast Remote Identification (B-RID) sẽ chia sẻ các thông tin như vị trí, số sêri và mã nhận dạng của người vận hành cho các cơ quan hữu trách để đảm bảo an toàn và an ninh, CAAS nói với báo The Straits Times. 

Theo báo này, hơn một nửa số thiết bị bay không người lái đã đăng ký ở Singapore hiện đã được tích hợp sẵn B-RID, và phần lớn các thiết bị mới cũng được trang bị tính năng này. Chủ sở hữu không có sẵn B-RID phải lắp đặt mô đun này trước 1-12-2025 để có thể tiếp tục sử dụng thiết bị, CAAS nhấn mạnh.

CAAS cũng lưu ý rằng Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA) và Cơ quan An toàn hàng không Liên minh châu Âu (Easa) cũng đã triển khai yêu cầu B-RID cùng trong năm 2023 (Easa thực hiện từ tháng 1, còn FAA từ tháng 9).

Năm 2023, CAAS đã xử lý 306 trường hợp sử dụng drone trái phép, so với 396 trường hợp năm 2022 và 266 trường hợp năm 2021. Hồi tháng 7, một du khách Trung Quốc bị phạt 12.000 đô la Singapore vì bay drone trái phép để chụp ảnh Marina Bay từ trên cao. Ba người khác cũng bị truy tố vì điều khiển drone tại khu vực Marina Bay và gần Tòa án quốc gia.

Khát "phi công" drone

Theo Cục Hàng không dân dụng Trung Quốc (CAAC), tính đến tháng 6, cả nước có hơn 1,87 triệu drone đã được cấp phép, với khoảng 608.000 chiếc được cấp phép mới chỉ trong nửa đầu năm nay.

Tuy nhiên, hiện chỉ có 225.000 người sở hữu giấy phép vận hành drone. Tại một cuộc họp báo, phó chủ nhiệm Ủy ban phát triển và cải cách quốc gia Lý Xuân Lâm nói Trung Quốc thiếu khoảng 1 triệu "phi công" drone có giấy phép.

Theo quy định về drone của Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 1-1, ngoại trừ các drone mini hoặc siêu nhẹ, tất cả các loại drone khác phải do người có giấy phép vận hành được CAAC cấp điều khiển. Nhân lực thiếu thì dịch vụ đào tạo nhanh chóng bùng nổ. 

Nói với tờ China Daily, Đồng Gia Dân, chủ tịch Công ty Xiaoxiang Yongxiang chuyên về đào tạo và ứng dụng drone tại thành phố Vĩnh Châu, tỉnh Hồ Nam, cho biết tính đến tháng 6, công ty đã đào tạo từ 400 đến 500 học viên, trong khi các năm trước mỗi năm chỉ độ 200 người. 

"Tôi tin rằng drone là tương lai, và chúng đã được ứng dụng trong hơn 100 lĩnh vực, vì vậy triển vọng rất khả quan" - ông Đồng nói. Xiaoxiang Yongxiang có các trung tâm đào tạo tại năm thành phố ở Hồ Nam và tổ chức cho học viên thi tại sân bay Zhuzhou Lusong mỗi tháng.

Để lấy giấy phép vận hành drone, người học cần hoàn thành 44 giờ đào tạo cho khoảng cách bay dưới 500m, 56 giờ cho khoảng cách xa hơn, và 100 giờ để lấy giấy phép giảng viên, ông cho biết. "Việc lấy giấy phép rất dễ dàng, chỉ cần tham gia khóa đào tạo kéo dài từ 17 đến 21 ngày tại công ty là gần như chắc chắn sẽ được cấp phép" - ông nói thêm.

Tại Trung Quốc, drone được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, sản xuất video, kiểm tra lưới điện, khảo sát địa chất và bảo vệ hệ sinh thái. Những người có giấy phép vận hành có nhiều lựa chọn nghề nghiệp phong phú.

Tiềm năng của nền kinh tế độ cao thấp, sự mở rộng ứng dụng của drone và các quy định của chính phủ ngày càng minh bạch là những lý do chính khiến chúng ngày càng được ưa chuộng.

Trên đà đó, các cơ quan quản lý Trung Quốc đã tăng cường giám sát lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ này, sau khi thừa nhận vai trò của nó trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhất là kinh tế tầm thấp (hoạt động kinh tế diễn ra ở độ cao dưới 1.000m so với mặt đất).