Số phận nào cho vaccine AstraZeneca?

HỒNG VÂN 24/03/2021 18:00 GMT+7

TTCT - Danh sách các quốc gia ngừng, tạm hoãn tiêm vaccine của AstraZeneca đang tăng lên vì thận trọng. Trong bối cảnh đó, Ấn Độ buộc phải tiến hành xem xét vaccine này vì Viện Serum của Ấn Độ sản xuất vaccine của AstraZeneca cung cấp cho khoảng 70 nước trên thế giới.

 

Nhân viên y tế chuẩn bị tiêm một liều vaccine phòng COVID-19 của AstraZeneca ở Ronquieres, Bỉ ngày 15-3-2021. Ảnh: REUTERS

 

Nhiều nước thận trọng

Mấy ngày gần đây, một số nước châu Âu - láng giềng gần của hãng dược AstraZeneca (trụ sở tại Anh như Đức, Pháp, Ý, Cộng hòa Ireland, Hà Lan, Đan Mạch, Na Uy và Iceland) đã ngừng tiêm vaccine phòng COVID-19 của hãng này. 

Ngay cả khi chương trình tiêm chủng của Liên minh châu Âu (EU) bị chậm tiến độ, nhiều nước muốn có báo cáo về các trường hợp gặp vấn đề đông máu đang khiến dư luận xôn xao trước khi tiếp tục tiêm vaccine này.

Sáng 15-3 (giờ VN), AstraZeneca cho biết đã xem xét tất cả dữ liệu về an toàn hiện có của hơn 17 triệu người được tiêm vaccine của hãng ở EU và Anh mà không phát hiện bằng chứng nào về nguy cơ gây tăng thuyên tắc mạch phổi, huyết khối (đông máu) tĩnh mạch sâu hoặc giảm tiểu cầu ở tất cả nhóm tuổi, giới tính, ở bất kỳ quốc gia nào. 

Hãng dược muốn tái khẳng định vaccine phòng COVID-19 do họ sản xuất là an toàn dựa trên bằng chứng khoa học rõ ràng. Tuy nhiên, dù AstraZeneca cố thuyết phục, danh sách các nước ngừng tiêm vì thận trọng đang dài ra.

Bộ trưởng Y tế Đức Jens Spahn cho biết họ đã có báo cáo về sự xuất hiện của cục máu ở tĩnh mạch não, nhưng không nói rõ sự cố xảy ra ở đâu, khi nào. Theo Reuters, Viện Paul Ehrlich ở Đức, cơ quan quốc gia có trách nhiệm giám sát về vaccine, đưa ra khuyến cáo Đức nên dừng sử dụng vaccine phòng COVID-19 của AstraZeneca. 

Như các quốc gia khác, ông Jens Spahn cho biết quyết định của Đức không có động cơ chính trị. Mặc dù nguy cơ xảy ra đông máu là thấp nhưng điều này không thể bỏ qua. 

Ireland tạm ngừng vaccine phòng COVID-19 do AstraZeneca sản xuất sau khi có báo cáo của Na Uy về tình trạng đông máu nghiêm trọng ở một số người được tiêm. Ba nhân viên y tế ở Na Uy đã phải nhập viện để điều trị vì xuất huyết, đông máu và giảm tiểu cầu sau khi được tiêm vaccine AstraZeneca.

Trước đó, ngày 8-3, Hàn Quốc cũng cho biết có 8 trường hợp tử vong gần đây sau hơn một tuần triển khai chương trình tiêm chủng ở nước này. Tuy nhiên Hàn Quốc khẳng định không tìm thấy sự liên hệ giữa vaccine phòng COVID-19 của AstraZeneca với sự cố. 

Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) đang xem xét những báo cáo trên và có thể sẽ đưa ra hướng dẫn về việc sử dụng vaccine này, cụ thể là ảnh hưởng của những báo cáo về biến chứng đến quyết định cho phép sử dụng vaccine.

Hiện nay, cả EMA và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đều khẳng định các dữ liệu hiện tại không cho thấy vaccine của AstraZeneca gây đông máu. Ngày 15-3, sau khi nhiều nước tạm ngừng triển khai tiêm vaccine của AstraZeneca, chuyên gia của WHO vẫn xác nhận không thấy có sự liên hệ nào giữa vaccine này và tình trạng máu đông phát hiện ở một số bệnh nhân tại châu Âu. 

Phát biểu trong buổi họp báo ở Geneva (Thụy Sĩ), bà Margaret Harris, người phát ngôn của WHO, cho biết hội đồng cố vấn về vaccine của cơ quan này đang theo dõi chặt chẽ các số liệu an toàn và kêu gọi mọi người đừng hoang mang.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết Pháp sẽ nhanh chóng sử dụng lại vaccine của AstraZeneca nếu EMA vẫn xác nhận tính an toàn của vaccine.

Trước sự thận trọng của châu Âu với các trường hợp nghi ngờ bị máu đông, Ấn Độ, nơi có Viện Serum, đơn vị được sản xuất vaccine của AstraZeneca xuất khẩu cho khoảng 70 nước, cũng sẽ đánh giá kỹ lưỡng về tác dụng phụ sau tiêm của vaccine này.

Tờ thời báo Hindustan cho biết N. K. Arora, một thành viên của ban chuyên trách COVID-19 của Ấn Độ, khẳng định sẽ xem xét tất cả những sự cố nghiêm trọng, đặc biệt là những trường hợp nặng phải nhập viện hoặc tử vong và công bố thông tin minh bạch nếu phát hiện bất cứ lo ngại nào.

Tại Mỹ, kết quả của thực nghiệm lâm sàng của vaccine AstraZeneca trên 32.000 người Mỹ đang được đánh giá độc lập để xem xét cấp phép khẩn cấp như đối với 3 loại vaccine khác của các hãng Pfizer-BioNTech, Moderna và Johnson & Johnson.

Trước việc cơ quan chức năng các nước châu Âu khác tạm ngừng triển khai tiêm vaccine của AstraZeneca, bác sĩ Francis Collins, giám đốc Viện Y tế quốc gia Mỹ, ngày 15-3 cho biết mặc dù bản thân chưa trực tiếp nhìn bộ số liệu về kết quả thử nghiệm nhưng “khá yên tâm” với kết luận từ cơ quan quản lý phía châu Âu rằng các vấn đề xảy ra có thể do tình cờ và không liên quan đến vaccine. 

Theo ông Collins, do có rất nhiều người được tiêm, khả năng có một số người có tình trạng xuất hiện cục máu đông đúng khoảng thời gian họ được tiêm vaccine. “Không có bằng chứng rõ ràng là những người được tiêm vaccine bị đông máu với tỉ lệ ngày càng tăng. Có thể đã xảy ra phản ứng mạnh với một thứ gì đó không liên quan đến vaccine”, ông thận trọng.

Cơ quan Quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ (FDA) vẫn xem xét dựa trên kết quả thực nghiệm lâm sàng để quyết định cấp phép cho AstraZeneca lưu hành. FDA sẽ cần khoảng 3 tuần để phân tích kết quả và sau đó bỏ phiếu chấp thuận.

 
 Một người dân ở Ethiopia được tiêm vaccine phòng COVID-19 của AstraZeneca ngày 13-3-2021.  Ảnh: REUTERS

 

Luôn có tỉ lệ phản ứng sau tiêm

Không phải chỉ vaccine phòng COVID-19 của AstraZeneca mà với các loại vaccine và thuốc khác trên thế giới, người được tiêm có thể gặp một số tác dụng phụ không mong muốn, thường là nhẹ như sốt nhẹ, sưng, tấy, đỏ, đau sau tiêm nhưng sẽ nhanh chóng biến mất. Trường hợp gặp tác dụng phụ nghiêm trọng rất hiếm xảy ra. 

Việc các nước tạm ngừng triển khai tiêm vaccine của AstraZeneca cũng là quy trình thường quy được thực hiện tốt: vaccine thường xuyên được theo dõi để đánh giá về tính hiệu quả và để phát hiện những sự cố hiếm chưa được ghi nhận trong các nghiên cứu lâm sàng trước đó.

Theo hồ sơ về vaccine của AstraZeneca trên EMA, tính an toàn tổng thể của vaccine này dựa trên phân tích từ dữ liệu của các thử nghiệm lâm sàng được thực hiện ở Anh, Brazil và Nam Phi. Tại thời điểm phân tích, một số trong 23.745 tình nguyện viên từ 18 tuổi trở lên đã được tiêm ngẫu nhiên ít nhất 1 liều. 

Các phản ứng sau tiêm được ghi nhận nhiều nhất là đau do tiêm (63,7%), vị trí tiêm đau (54,2%), nhức đầu (52,6%), mệt mỏi (53,1%), đau cơ (44,0%), khó chịu (44,2%), sốt (7,9%), ớn lạnh (31,9%), đau khớp (26,4%) và buồn nôn (21,9%). Phần lớn các biểu hiện này biến mất trong vòng vài ngày sau khi tiêm.

Cơ quan phòng ngừa và kiểm soát bệnh tật Mỹ khẳng định vaccine phòng COVID-19 giúp bảo vệ chúng ta khỏi căn bệnh. Việc có một số tác dụng phụ là dấu hiệu cho thấy cơ thể chúng ta đang tạo ra sự bảo vệ. Mặc dù mệt mỏi sau tiêm có thể cản trở chúng ta trong công việc hằng ngày, chúng ta vẫn nên tiêm vaccine và cần tiêm đủ liều để có sự bảo vệ tốt nhất.

Theo WHO, với những rủi ro đã biết của vaccine, lợi ích của nó trong ngăn ngừa vượt trội những rủi ro tiềm ẩn. Một số có thể ngăn chặn bằng vaccine như bệnh uốn ván có thể gây đau đớn tột độ, gây co cứng cơ (khớp xương hàm) và đông máu, bệnh sởi có thể gây viêm não và mù lòa. ■

Vaccine là hi vọng giúp thế giới thoát khỏi đại dịch COVID-19 - Ảnh: freepik

 

Một người bạn tôi, là nha sĩ ở Mỹ, tiêm vaccine Moderna (của Mỹ) cũng bị hành trong cả hai lần mà vẫn phải cố gượng đi làm. Mũi 1, chích xong mấy tiếng thì cô bắt đầu bị nhức ở chỗ tiêm. Tối về không quay nổi qua phía chích nhưng nhờ đi làm nên cũng lướt qua.

Đến mũi thứ 2, biết trước sẽ bị hành sốt, tiêm xong vào buổi chiều, cô về ăn tối, uống 1 viên Tylenol để đi ngủ sớm. Đến 2h30, cô thức dậy vì toàn thân lạnh run, đắp mền mà vẫn run cầm cập, phải bật cả máy sưởi mà vẫn không hết run. Đến sáng, người vẫn hơi sốt, lạnh run, nhức đầu, muốn ói, tay nhức. Cô được dặn phải liên tục uống thuốc Ibuprofen và Tylenol luân phiên mỗi 6 tiếng. 3-4 ngày sau cô mới khỏe lại.

Các trường hợp tử vong sau tiêm với các loại vaccine khác (ngoài AstraZeneca) không phải là không có. Với vaccine Moderna, gần đây bà mẹ đơn thân 39 tuổi, là kỹ thuật viên cho các cơ sở thẩm mỹ ở Utah, chết 4 ngày sau khi tiêm mũi thứ 2. Nguyên nhân tử vong của trường hợp này đang được điều tra vì tình trạng của cô hoàn toàn ổn sau khi tiêm mũi 1.

Vaccine Moderna không được hướng dẫn tiêm với những người có tiền sử dị ứng nặng với bất cứ thành phần nào của vaccine. Với vaccine Pfizer-BioNTech, tại Na Uy, Tây Ban Nha đều có các trường hợp tử vong ở người lớn tuổi, một số có bệnh lý nền nhưng số liệu toàn cầu tính đến ngày 11-3 cho thấy vaccine có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa COVID-19.

Bình luận Xem thêm
Bình luận (0)
Xem thêm bình luận