Cần cái tôi của từng ngôi sao thể thao

Sau khi Nguyễn Thị Oanh trở thành người hùng của thể thao Việt Nam tại SEA Games 32, nhất cử nhất động của cô đều được giới truyền thông và người hâm mộ chú ý. Tuần qua, nhiều người không khỏi thắc mắc khi thấy Oanh xuất hiện trên poster quảng cáo cho một hãng bia.

Một số người hâm mộ thể thao bày tỏ: "Ôi, sao một ngôi sao thể thao nữ lại quảng cáo cho bia?", "Ôi, Oanh chuyến này đắt sô quảng cáo quá nhỉ, đến cả bia cũng sử dụng hình ảnh"…

Tuy nhiên, cô gái vàng của thể thao VN lại khá kiệm lời về chuyện đó. Cô chỉ nói một câu với chúng tôi: Dạ bên đó họ là tài trợ cho đoàn thể thao VN ạ.

Tóm lại, những câu hỏi như Oanh có được thông báo trước về hợp đồng này không, có được nhận khoản tài trợ nào từ việc xuất hiện trên poster không… đều chưa có câu trả lời. Tôi biết, cô ngại.

Pháp lý còn mù mờ

Khi tìm hiểu chuyện VĐV, HLV có được biết về quyền lợi, trách nhiệm của mình với các nhà tài trợ chung cho đoàn thể thao Việt Nam hay từng đội tuyển thông qua Tổng cục TDTT, Ủy ban Olympic quốc gia, các liên đoàn thể thao hay không, thì phần lớn đều trả lời: Không biết gì. 

Một nữ HLV từng là VĐV nổi tiếng cho biết: Thật sự thì có khi được thông báo, có khi không. Nhưng thông báo từ lãnh đạo đội, lãnh đạo đoàn chỉ chung chung là "thương hiệu ấy có tài trợ cho chúng ta", và chỉ thế thôi, không cụ thể về trách nhiệm và quyền lợi của cá nhân VĐV nếu các thương hiệu ấy sử dụng hình ảnh cá nhân.

Thể thao VN đã có một quá trình rất dài sống hoàn toàn bằng ngân sách, và trong suy nghĩ của nhiều VĐV và HLV, dường như ai cũng nghĩ mình là "người nhà nước". Mà người nhà nước thì sống bằng lương, và phải tuân theo sự xếp đặt của tổ chức.

Quan điểm ấy khiến tất cả đều không dám hỏi (chưa nói đến chuyện đấu tranh) về quyền lợi của mình. Thậm chí, trong một đội tuyển dự SEA Games 32 vừa rồi, vài người rụt rè kể (và bắt người viết phải hứa không được nêu tên lên báo): Một thương hiệu tài trợ cho đoàn thể thao đã đưa cho mỗi VĐV trong đội tuyển một hợp đồng, với nội dung được sử dụng hình ảnh cá nhân, đổi lại quyền lợi là VĐV được nhận 5 triệu đồng. 

Lúc đầu các VĐV không ký vì cho rằng mức đấy quá thấp. Song cuối cùng, tất cả vẫn phải ký vì có một lời bâng quơ từ lãnh đạo đội tuyển: Không ký thì lần sau đừng tham gia đội tuyển.

Để chuyên nghiệp cần hiểu rõ quyền lợi của mình

Thể thao VN luôn nói về hai từ "chuyên nghiệp", nhưng ở lĩnh vực được xem chuyên nghiệp nhất là bóng đá thì đích đến vẫn còn xa. Ví dụ, cách đây không lâu đã nổ ra cuộc tranh luận ầm ĩ về xung đột giữa hợp đồng tài trợ độc quyền của một thương hiệu nước tăng lực cho V-League và hợp đồng của một đội bóng dự giải.

Chúng ta thông cảm cho VFF hay Ủy ban Olympic quốc gia khi phải vất vả đi kiếm tiền tài trợ, trong bối cảnh thể thao VN chưa thật sự hấp dẫn. Nhưng vạn sự khởi đầu nan, và điều quan trọng mà mọi người cần ở các tổ chức thể thao là sự minh bạch mà cá nhân từng VĐV phải được biết.

Cũng quan trọng không kém để hướng tới một nền thể thao chuyên nghiệp là "cái tôi" của từng VĐV. Họ cần có hiểu biết cơ bản về quyền lợi của mình với hình ảnh cá nhân, và nhất là một thái độ yêu cầu thông tin minh bạch, chính thức và đầy đủ trong các hợp đồng tài trợ - vốn là điều hoàn toàn chính đáng.

Nhắc lại một chuyện cũ của siêu sao bóng đá Cristiano Ronaldo. Trong cuộc họp báo trước trận Bồ Đào Nha - Hungary tại Euro 2021, trên bàn họp báo có đặt mấy lon Coca-Cola - một nhà tài trợ lớn cho Euro. Ronaldo đã dẹp mấy lon nước này qua một bên. 

Tranh luận dữ dội nổ ra sau đó. Một bên bảo cần tôn trọng ban tổ chức, vì nếu cầu thủ nào cũng như Ronaldo thì lấy đâu ra kinh phí để tổ chức giải đấu. Nhưng phe ngược lại ủng hộ ngôi sao này và cho rằng Ronaldo đang cổ xúy lối sống lành mạnh, nói không với nước ngọt có gas, nên sự bày tỏ quan điểm mạnh mẽ của anh cần được ủng hộ.

Phe nào cũng có lý. Nhưng điều quan trọng nhất là Ronaldo có thể tự tin nêu được quan điểm cá nhân của mình. Đó cũng là điều mà các VĐV thể thao đỉnh cao VN cần.■