TTCT - Lấy cảm hứng từ caffè Sospeso (cà phê treo) nơi khách đến có thể mua thêm một cốc cà phê và “treo” lại ở quán để tặng cho những người lao động có điều kiện sống khó khăn, những quyển sách được mua và “treo” lại nơi hiệu sách.
Paris, tháng 3-2021, nhà báo độc lập Jennifer Padjemi ra mắt cuốn sách đầu tay Féminismes & Pop Culture (tạm dịch: Những quyền nữ và văn hóa đại chúng). Cuốn tiểu luận 240 trang này là cơ hội cho cô nhìn lại qua góc nhìn nữ quyền những sự kiện văn hóa đại chúng quan trọng lẫn chính trị trong thập niên 2010 - những năm rất quan trọng đối với thế hệ 8X và 9X như tôi.
Với tôi, đây là cuốn sách cần thiết vì nhấn mạnh vào sự quan trọng và sức mạnh của văn hóa đại chúng, và có lẽ nhờ văn hóa đó mà tư duy xã hội có thể mở ra, mặc cho ai xem thường nó thế nào. Nếu ta nhìn từ “pop/popular” trong nghĩa “bán chạy” thì chắc chắn Feminismes & Pop Culture đã đạt được mục đích đó: sau một năm ra mắt tại Pháp, sách của Jennifer Padjemi đã được tái bản năm lần, bán hơn 10.000 bản và phiên bản bìa mềm sắp ra mắt.
Nhưng nếu hiểu “popular” theo nghĩa “đại chúng hóa”, thì cuốn sách cũng phải đối mặt với sự giới hạn của nó. Trong lúc giới nghệ sĩ, báo chí và nhà văn ủng hộ và ca ngợi cuốn sách đầu tay của Jennifer Padjemi, cô lại nhận được vài tin nhắn trên Instagram phản ứng giá của cuốn sách, rằng 20 euro dành cho một quyển sách là số tiền khá lớn cho những người cần tính kỹ chi tiêu hằng tháng. Ví dụ với sinh viên, số tiền đó tương ứng một tuần ăn ở căngtin.
Sau vài phản ứng tương tự, Jennifer Padjemi lên tiếng xin lỗi trên mạng xã hội và giải thích rằng giá sách là một điều rất phức tạp, liên quan đến nhà xuất bản và cả ngành công nghiệp sách, những điều mà một nhà văn không thể kiểm soát được. Cô nói rằng cô hiểu số tiền đó sẽ có ý nghĩa khác nhau với mỗi người và bày tỏ tiếc nuối rằng với mức giá ấy, cô khó thể khuyên nhiều người cầm cuốn sách lên đọc.
Vài tiếng sau khi bài viết của Jennifer Padjemi đăng lên, một điều rất bất ngờ và dễ thương đã xảy ra: một cô gái chia sẻ trên Instagram rằng cô ấy có điều kiện để mua hai cuốn sách, và cô sẵn sàng tặng cuốn thứ hai cho bất kỳ ai. Trong vòng vài phút, cuốn sách đã tìm được người nhận. Trong lúc tôi vẫn còn sửng sốt về cử chỉ hào phóng dễ thương ấy, một làn sóng ấm áp và đoàn kết với cô gái tràn vào Instagram: “Tôi có thể mua ba cuốn”, “Tôi muốn tặng hai cuốn”, “Tôi cũng có điều kiện mua thêm một cuốn”…
Để việc trao đổi sách dễ dàng, vài nhà sách Pháp đã trở thành nơi để có thể “treo” sách. Đây là cách làm lấy cảm hứng từ caffè Sospeso (cà phê treo) - truyền thống độc đáo ở Ý được báo chí quốc tế ca ngợi. Mô hình này bắt nguồn từ một số quán cà phê ở Napoli, nơi khách đến có thể mua thêm một cốc cà phê và “treo” lại ở quán để tặng cho những người lao động có điều kiện sống khó khăn.
Giờ thì những quyển sách được mua và “treo” lại nơi hiệu sách. “Đây là một sáng kiến đoàn kết dựa vào sự tin cậy, mong bạn sẽ để lại những cuốn sách treo cho những người thất nghiệp, thu nhập thấp hay sinh viên bấp bênh” - Padjemi chia sẻ trên Instagram.
Một năm sau khi Féminismes & Pop Culture ra mắt, tôi vẫn được thấy nhà văn Jennifer Padjemi và những người theo dõi cô, xa hay gần, đã trở thành một cộng đồng của tác giả và độc giả nhân văn. Hi vọng câu chuyện này sẽ dẫn đến nhiều sáng kiến và hoạt động tương tự ở Việt Nam.
■